Thực hư thông tin mua bọ hung để bào chế “thần dược phòng the”

Theo một tài khoản Facebook có tên Giang Trịnh Tuân ở huyện Văn Chấn (Yên Bái), hiện anh này thu mua bọ hung với số lượng từ 50kg trở lên với giá 100.000 đồng/kg khô. Khu vực thu mua gồm Hà Nội, Yên Bái, Lạng Sơn về điều chế làm thuốc tráng dương.

Cận cảnh loài bọ hung được người dân và thương lái ở một số tỉnh vùng cao bắt ăn và dùng làm thuốc chữa bệnh. Ảnh: I.T

Trao đổi với phóng viên Dân Việt, ông Sổng A Nủ - Chủ tịch UBND xã Suối Giáng, huyện Văn Chấn, Yên Bái cho biết: “Hiện, tôi chưa nghe thông tin thương lái thu mua bọ hung trên địa bàn, tuy nhiên việc người dân ở một số xã ngoài huyện bắt bọ hung (con bọ màu đen to như đầu ngón tay, chân hay vo các đống phân trâu, bò) về để nấu ăn là chuyện bình thường đã diễn ra từ lâu”.

Nói về loài bọ hung, bà Phạm Thị Nhị - Trưởng phòng Hệ thống học côn trùng thuộc Viện Sinh thái và tài nguyên sinh vật (Viện Hàn Lâm khoa học và Công nghệ Việt Nam) cho rằng: Loài bọ hung mà người dân ở một số vùng vẫn bắt để ăn và nghe đồn dùng để chữa bệnh có tên khoa học Catharsius molossus (họ Scarabaeidae). Đây là loài côn trùng cánh cứng, cơ thể dài 3-4 cm, màu đen, hình bầu dục hoặc gần vuông, mặt lưng hơi gồ lên, mặt bụng phẳng, hai mặt đều trơn nhẵn và sáng bóng. Đầu bẹt có sừng lồi nhọn ở giữa đỉnh. Cánh trước cứng chỉ phủ kín mặt lưng, làm nhiệm vụ bảo vệ; cánh sau rất mỏng dạng màng xếp dưới cánh cứng. Râu đầu hình lá có nhiều đốt. Chân trước có gai như răng cưa dùng để đào bới.

Theo bà Nhị, loài bọ hung này phân bố ở các nước Đông Nam Á, Trung Quốc, Nhật Bản. Ở Việt Nam, nó thường sống gần những nơi nuôi gia súc như trâu, bò, ngựa, ăn phân của những con vật này và dùng chân sau đùn phân thành viên, sau đó tha về tổ. Bọ hung đẻ trứng trong đất, trứng nở thành sâu. Sâu non ăn rễ cây, chồi gốc. Giữa năm 2002, ở Thanh Hóa, nhiều hecta ruộng mía đã bị bọ hung triệt phá nghiêm trọng.

Nhiều người dân ở một số xã của huyện Văn Chấn (Yên Bái) từng bắt bọ hung về chế biến làm món ăn hàng ngày. Ảnh: Phạm Mỹ

Lý giải thêm về việc bọ hung có thể dùng để bào chế thuốc chữa bệnh tráng dương, sỏi thận, lương y Phó Hữu Đức, chủ phòng chuẩn trị y học cổ truyền Đức An Đường (Hà Nội) cho rằng: Việc bọ hung hay ấu trùng của bọ hung có thể bào chế thành thuốc chữa bệnh đến nay vẫn chưa có sách vở hay tài liệu khoa học nào có ghi chép, chứng minh được điều đó mà chỉ dừng lại ở kinh nghiệm dân gian. Đặc biệt là dùng bọ hung để làm thuốc tráng dương mới chỉ là tin đồn.

“Dựa trên kinh nghiệm của người sử dụng cũng có thể đánh giá được phần nào công dụng của vị thuốc, nhưng phải nghiên cứu trên cơ sở khoa học và trên diện rộng mới có thể đánh giá được. Bên cạnh đó, côn trùng nói chung và bọ hung nói riêng sống dưới đất luôn tiềm ẩn những độc tố, vì vậy người dân cũng nên cẩn trọng trong quá trình chế biến và sử dụng” – lương y Phó Hữu Đức cảnh báo.