Thương chiến Mỹ-Trung: Chiêu cũ tạo trận mới

Sau 11 vòng đàm phán thương mại không đạt kết quả gì, ông Trump và chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình khi gặp nhau bên lề hội nghị cấp cao thường niên năm nay của nhóm G20 tổ chức tại thành phố Osaka của Nhật Bản vào ngày 29.6 vừa qua đã thoả thuận là hai bên nối lại đàm phán thương mại và chừng nào còn đàm phán thì chừng đó hai bên không áp thuế quan bảo hộ thương mại thêm đối với hàng hoá xuất khẩu của nhau. Vòng đàm phán thương mại thứ 12 vì thế vừa rồi đã được tiến hành ở Thượng Hải (Trung Quốc).

Hai bên không đạt được kết quả gì nhưng cũng không phê trách nhau và lại còn cùng tuyên bố là sẽ tiếp tục đàm phán trong tháng 9 này ở Mỹ. Bất ngờ ở chỗ ngay sau đấy, ông Trump quyết định áp thuế quan bảo hộ thương mại 10% đối với 300 tỷ USD giá trị hàng hoá của Trung Quốc xuất khẩu vào thị trường Mỹ từ ngày 1.9 tới, tức là trước cả vòng đàm phán thứ 13 theo dự định đến nay của hai bên.

Nếu phía Mỹ thật sự thực hiện quyết sách này của ông Trump thì gần như toàn bộ giá trị xuất khẩu của Trung Quốc vào thị trường Mỹ bị phía Mỹ áp thuế quan bảo hộ thương mại (250 tỷ USD với mức thuế quan 25% và 300 tỷ USD với mức thuế quan 10%) và vòng đàm phán thương mại tới đây giữa hai bên trong tháng 9 sẽ không phải là việc tiếp tục đàm phán như 12 vòng trước mà sẽ là cuộc chơi mới giữa Mỹ và Trung Quốc vì trên nền tảng khác trước. Ông Trump dùng chiêu cũ tạo trận đấu mới với Mỹ.

Chiêu của ông Trump không mới vì đã được ông Trump sử dụng nhiều lần trong thời gian xung khắc với Trung Quốc từ hơn một năm nay. Tên gọi của chiêu thức này là gia tăng áp lực tối đa. Nội dung cụ thể của nó là áp thuế quan bảo hộ thương mại. Cách làm của ông Trump là áp mức thuế trước hết 10% rồi sau nâng lên 25% và đối với từ mức độ khối lượng giá trị này đến toàn bộ khối lượng giá trị hàng hoá của Trung Quốc xuất khẩu vào thị trường Mỹ. Mức độ xung khắc giữa hai bên cứ gia tăng thêm bởi Trung Quốc không thể không đáp trả thích đáng và một khi diện bảo hộ thương mại càng rộng cùng với mức thuế quan càng cao thì hai bên sẽ càng khó khăn với việc tìm kiếm giải pháp hoá giải mối bất hoà này.

Ông Trump chắc chắn đã phải rất bực bội và không hài lòng về Trung Quốc nên mới hành xử như vậy. Hoặc rất sốt ruột với tốc độ tiến triển chậm chạp của tiến trình đàm phán cho tới nay. Hay cũng có thể mục đích thật sự của người này không phải là tìm kiếm thoả thuận thương mại với Trung Quốc mà chỉ tìm cớ và sân chơi cho cuộc chơi riêng với chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch phục vụ cho đối nội.

Ông Trump đã chứng tỏ có cái nhìn  thực tế hơn và chuẩn xác hơn những người tiền nhiệm về nhu cầu của nước Mỹ phải cạnh tranh chiến lược toàn diện với Trung Quốc nhưng chưa có được cách thức đối phó thích hợp. Chỉ với chiêu thức cũ này thì dù còn bày ra và chơi nhiều trận mới nữa với Trung Quốc, ông Trump cũng sẽ vẫn không thể ngăn cản được khả năng Trung Quốc đuổi kịp và vượt Mỹ trong tương lai trên từng lĩnh vực một, không sớm nhưng chắc chắn cũng sẽ không quá lâu.

Vì cuộc chơi còn dài nên ông Trump cũng phải chủ ý để dành chiêu, không ngả ra hết mọi con chủ bài và giữ dư địa cho khi phải cài số lùi. Có thể thấy ở đó qua ba thực tế là ông Trump có thể nhanh chóng thay đổi quan điểm và quyết định, ông Trump không áp thuế quan bảo hộ thương mại ngay lập tức đối với thêm 300 tỷ USD giá trị hàng hoá của Trung Quốc xuất khẩu vào thị trường Mỹ và cũng lại còn không ngay lập tức với mức 25% mà mới chỉ với 10%. Thời gian từ nay đến ngày 1.9 này không phải dài, nhưng thừa đủ để ông Trump thu về quyết sách vừa rồi hoặc đưa ra quyết định khác. Đòn thật hay đòn gió thì cũng đều là đòn và đều có tác dụng đặc thù của chúng.

Chuyện quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc nhiều khi biểu hiện ra bên ngoài không tương thích hay phản ánh đúng thực chất ở bên trong và nhiều khi không nghiêm trọng đến mức hai bên biểu hiện ra bên ngoài.