Thương nhân Trung Quốc vẫn đang nắm cuộc chơi trên thị trường trái cây

Thương nhân Trung Quốc vẫn đang nắm cuộc chơi

Tại Diễn đàn Thúc đẩy liên kết giữa sản xuất, chế biến và tiêu thụ rau quả do Bộ NNPTNT tổ chức ngày 13/1, ông Nguyễn Lâm Viên cho rằng việc chuyển đổi từ xuất khẩu tiểu ngạch sang chính ngạch phải kiểm soát vùng trồng phải đi liền kiểm soát thị trường.

Công ty Vinamit đã có nhiều năm kinh nghiệm xuất khẩu từ tiểu ngạch cho đến chính ngạch.  

Theo ông Viên, nhìn lại dữ liệu xuất khẩu trái cây trong năm 2021 vừa qua sẽ thấy, kim ngạch xuất khẩu mít đi Trung Quốc đạt 124  triệu USD.

Trong đó chỉ có 113 doanh nghiệp Việt Nam tham gia xuất khẩu và chỉ 110 doanh nghiệp Trung Quốc nhập khẩu; tập trung hầu hết ở 5 cá nhân xuất khẩu, 3 cá nhân nhập khẩu.

Hầu như không có sự xuất hiện của một doanh nghiệp thực thụ để tham gia xuất khẩu. Bởi vì trong 5 đơn vị xuất khẩu thì có đến 4 cá nhân và chỉ 1 doanh nghiệp xuất khẩu ở Cao Bằng.

"Đây là cuộc chơi mang tính cá nhân. Nếu chỉ có vài doanh nghiệp lẻ tẻ tham gia thị trường thì lại rơi vào tình thế: 1 nhóm thương nhân đang hoạt động mua bán ở ngay thị trường trong nước mà chính quyền địa phương và bộ ngành không biết họ là ai, họ ở đâu", ông Viên nói.

Tình trạng này đã diễn ra không chỉ với mít mà thanh long cũng vậy.

Trong khâu vận chuyển hàng hóa, có rất nhiều khó khăn mà doanh nghiệp sẽ gặp phải khi chuyển từ tiểu ngạch sang chính ngạch.

Lâu nay doanh nghiệp biết rõ xuất khẩu tiểu ngạch dễ gặp rủi ro nhưng họ vẫn phải chấp nhận.

Ngoài chuyện khó khăn về container, xuất khẩu chính ngạch phải chịu thuế VAT 17%. Trong khi xuất khẩu qua biên mậu thì không mất thuế. Đó là một ví dụ về khó khăn khi xuất khẩu chính ngạch.

Nhìn chung, cuộc chơi của thị trường xuất khẩu trái cây hiện nay, thương nhân Trung Quốc vẫn nắm ưu thế. Họ đi tìm từng cá cá nhân có nhu cầu xuất khẩu hơn là các doanh nghiệp lớn.

Để tiến tới xuất khẩu chính ngạch, ngoài việc xây dựng trung tâm bảo quản sơ chế nông sản, ông Viên lưu ý các địa phương phải xây dựng được trung tâm tiếp nhận và phân bổ thông tin thị trường.

Thị trường nông sản Việt Nam nếu không kết nối thương lái, thương nhân Trung Quốc thì không thể biết thông tin thị trường bên đó như thế nào. Việc kết nối này cần duy trì tiếp tục, không nên bỏ xót.

Việc phát triển năng lực sơ chế, chế biến nông sản là hoàn toàn có thể, không gặp nhiều trở ngại. Tuy nhiên, vấn đề cốt lõi là kết nối thị trường ở đâu.

"Cần thiết phải có một trung tâm tiếp nhận để cung cấp thông tin thị trường cho người trồng ngày càng tốt hơn. Chỉ khi kiểm soát vùng trồng phải đi liền kiểm soát thị trường thì xuất khẩu trái cây mới thành công", ông Viên chia sẻ.

Tập trung chế biến nông sản

Thứ trưởng Bộ NNPTNT Trần Thanh Nam cho biết, sáng 13/1, cửa khẩu Móng Cái (Quảng Ninh) và cửa khẩu Hà Khẩu (Lào Cai) đã chính thức thông quan sản phẩm thanh long của Việt Nam.

Đây là một thông tin rất vui đối với các doanh nghiệp xuất khẩu trái cây Việt Nam.

Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Trần Thanh Nam, trong thời gian qua, hầu hết các đơn vị chỉ tập trung vào xuất khẩu các sản phẩm hoa quả ăn tươi, mà không tập trung nhiều vào việc đưa các sản phẩm này vào các nhà máy chế biến để mở rộng kênh tiêu thụ.

Bộ NNPTNT đã ban hành nhiều chính sách nhằm xây dựng các vùng nguyên liệu đạt chuẩn phục vụ cho chế biến và xuất khẩu.

Năm 2021, Bộ NNPTNT đã triển khai thí điểm xây dựng ở 11 tỉnh các vùng nguyên liệu trái cây, cà phê, gỗ, thủy sản… để làm căn cứ nhân rộng ra cả nước trong thời gian tới theo hướng xây dựng vùng nguyên liệu lớn.

Tuy nhiên, một vấn đề đặt ra là xây dựng được mối liên kết giữa doanh nghiệp, HTX, người sản xuất lâu dài, bền chặt, để nâng cao giá trị gia tăng của sản phẩm vẫn chưa được như mong muốn.

Thứ trưởng Nam nhấn mạnh, muốn xây dựng chuỗi bền vững trong sản xuất, bảo quản, chế biến sản phẩm cần có sự chung tay vào cuộc của tất cả các thành phần từ doanh nghiệp, HTX,… mới có thể đảm bảo gia tăng giá trị cho các sản phẩm.