Thủy điện Sông Tranh 2: Động đất cao nhất cỡ 6 độ richter

Ngày 3.10, Liên hiệp các Hội khoa học kỹ thuật VN (VUSTA) tổ chức buổi thẩm định báo cáo tư vấn “Đánh giá tình hình động đất khu vực công trình Thủy điện Sông Tranh 2 (TĐST 2) và đề xuất biện pháp giảm nhẹ thiệt hại” do GS Cao Đình Triều (Hội KHKT Địa vật lý VN) thực hiện năm 2012.

Nhiều điểm đặc biệt

Theo nghiên cứu của GS Cao Đình Triều và các cộng sự, những trận động đất vừa xảy ra liên tục tại khu vực có TĐST 2 có nhiều điểm đặc biệt: Đó là chúng xảy ra tại vùng mà trước đó chưa bao giờ xuất hiện động đất. Thứ hai, đây đều là loại động đất hồ chứa phản ứng nhanh. Thứ ba là tất cả đều có biểu hiện hoạt động dồn dập, theo từng đợt, đợt sau có xu thế tăng về tần suất lặp lại và cấp độ mạnh.

Cán bộ huyện, xã ở Bắc Trà My tham quan Nhà máy Thủy điện Sông Tranh 2.

Đánh giá cụ thể hơn, báo cáo cho biết, TĐST 2 nằm trong phạm vi ảnh hưởng của đới đứt gãy cấp II Trà My vì vậy động đất xảy ra ở đây sẽ tác động trực tiếp tới vùng hồ và đập thủy điện.

Cũng qua nghiên cứu của mình, GS Cao Đình Triều khẳng định: Động đất cực đại có thể xảy ra trong khu vực hồ chứa TĐST 2 và kế cận có thể đạt cấp độ mạnh cỡ 6,0 độ richter và với độ sâu chấn tiêu cao nhất là 15km.

Mức độ mạnh của động đất dự báo có thể xảy ra tại khu vực lòng hồ như sau:

Tại trung tâm của lòng hồ là 5,9 độ richter, độ sâu chấn tiêu (h) không vượt quá 15 km; Tại khu vực đập chính và vùng hạ lưu là 6,1 độ richter, (h=15 km). Khi hồ chứa TĐST 2 được tích nước, tải trọng nước trong hồ sẽ làm gia tăng trường ứng suất của đất đá trong khu vực hồ chứa. Hiện tượng thẩm thấu nước xuống độ sâu làm thay đổi ứng suất lỗ rỗng, giảm ma sát các mặt trượt, tạo điều kiện thuận lợi cho phát sinh động đất kích thích. Khả năng xảy ra động đất kích thích tại khu vực lòng hồ TĐST 2 có thể đạt cấp độ mạnh tối đa 5,5-6,0 độ richter.

Có thể xảy ra trong khu vực lòng hồ?

Theo PGS-TSKH Phan Văn Quýnh (ĐH Quốc gia Hà Nội), nghiên cứu của GS Cao Đình Triều cần phải làm rõ vì sao các công trình nghiên cứu trước đây lại tính sơ sài và trong một số trường hợp lại cẩu thả đến như vậy?

Làm sao cường độ động đất cực đại lại được dự báo cho cả Thủy điện A Vương, Đắc My và TĐST2? Đặc biệt hơn là kết luận “sẽ không có động đất kích thích khi tích nước TĐST 2” (tại Báo cáo đánh giá tác động môi trường của TĐST 2 - PV), trong khi đó, thực tế tại TĐST 2 dù tích nước hay không tích nước cũng đã có hàng chục trận động đất kích thích, có những trận đạt đến cường độ 4,8 độ richter.

Về việc báo cáo đưa ra kết luận: “Động đất cực đại có thể xảy ra trong phạm vi khu vực lòng hồ”, PGS Quýnh cho rằng cần phải hết sức cần cân nhắc.

Theo PGS Quýnh, trong thực tiễn các chấn tiêu động đất ở Việt Nam thường nằm ở độ sâu trong khoảng 14km đến 28km. Do đó nếu tác giả xác lập được bản đồ đứt gãy cấu trúc sâu để xác định rõ đứt gãy Trà My thực tế sâu bao nhiêu thì khả năng tiệm cận đến giá trị thực sẽ lơn hơn. Còn trên thực tế, ở khu vực này ít có khả năng xảy ra các trận động đất kiến tạo lớn, các giá trị cường độ động đất do các nhà khoa học Viện Vật lý địa cầu đưa ra thường lớn hơn giá trị có thể có, như vậy độ an toàn cao!

GS Vũ Trọng Hồng – Chủ tịch Hội đồng khoa học nghiệm thu cho rằng, báo cáo là cơ sở để tham khảo hết sức quan trọng cho các nghiên cứu sau này, không chỉ riêng về TĐST 2 mà nhiều công trình thủy điện khác ở VN.

Hải Phong