Tiến sỹ

Trong gần 200 năm, từ 1469 - 1619, làng Yên Ninh (thị trấn Nếnh, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang) đã có 10 Tiến sỹ đỗ đạt thành danh qua các kỳ khoa kỳ của các triều đại phong kiến Lê - Mạc, trong đó có dòng họ như họ Thân có 4 đời Cha con, ông, cháu đều đỗ Tiến sỹ.

Là nhà khoa bảng văn võ kiêm toàn, Tiến sỹ Lý Trần Thản là một trong những người được phong tặng nhiều chức tước, phẩm hàm dưới thời phong kiến. Tiến sỹ Lý Trần Thản cất tiếng khóc chào đời tại xóm Giếng, xã Lê Xá (nay là thôn Lê Xá, xã Tiên Sơn, thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam).

Tiến sĩ Nguyễn Công Hãng (1680 - 1732) tự là Đại Thành, hiệu Tĩnh Trai quê ở xã Phù Chẩn, huyện Đông Ngàn, phủ Từ Sơn, trấn Kinh Bắc (nay thuộc thôn Roi Sóc, xã Phù Chẩn, TP Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh).

Vũ Miên sinh năm Mậu Tuất trong gia đình có truyền thống hiếu học khoa bảng, làng Xuân Lan thuộc tổng Lâm Thao, huyện Lương Tài, xứ Kinh Bắc xưa (nay là thôn Ngọc Quan, xã Lâm Thao, huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh). Dòng họ Vũ của Vũ Miên có gốc từ làng Mộ Trạch (xã Tân Hồng, huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương) là dòng họ khoa bảng...

Thôn Đông, xã Đào Viên (Quế Võ) là một vùng quê nổi tiếng ở Bắc Ninh, bởi thành tích khoa bảng rực rỡ với 6 vị đại khoa trong gần 150 năm.

Nhân dịp năm mới 2024, là tròn 100 năm kể từ khi phát hiện và nghiên cứu Văn hóa Đông Sơn. Tiến sĩ Nguyễn Việt (gốc quê Hưng Yên) mong muốn giãi bày tâm sự của một nhà khảo cổ đau đáu về cố hương, người đã từng ba lần chủ trì khai quật ở Động Xá, huyện Kim Động, tỉnh Hưng Yên...

Ngày 18/8/2023, UBND tỉnh Quảng Bình đã ban hành Quyết định số 2329/QĐ-UBND xếp hạng nhà thờ họ Tạ làng La Hà, xã Quảng Văn (TX Ba Đồn) là di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh. Nhà thờ họ Tạ làng La Hà là nơi thờ tự một dòng họ có nhiều thế hệ đỗ đạt khoa bảng, đại khoa.

Đất Thái Bình là một trong những vùng quê hiếu học. Đội ngũ trí thức đại khoa thời phong kiến quê ở Thái Bình có khoảng 120 người, đỗ từ Trạng nguyên đến Phó bảng. Khoa thi năm Nhâm Thân 1752 có 2/3 tiến sỹ là người Thái Bình.

Những cống hiến của các vị đỗ đại khoa của vùng đất Bắc Ninh-Kinh Bắc đã được lịch sử ghi nhận và hậu thế tôn vinh, phụng thờ, tiêu biểu là 4 vị đại khoa họ Mai (nhà thờ 4 tiến sỹ) ở thôn Cổng, xã Đào Viên, thị xã Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh.

Người Bắc Ninh chiếm lĩnh bảng vàng, đạt đầy đủ các học vị: Trạng nguyên 15 vị; Bảng nhãn 9 vị; Thám hoa 19 vị; 76 vị đỗ đệ nhị giáp tiến sĩ xuất thân; 241 vị đỗ đệ tam giáp tiến sĩ xuất thân; 8 vị đỗ phó bảng. Khoa thi Mậu Thìn (1508), đỗ ba học vị Trạng nguyên, Bảng nhãn, Thám hoa đều là người Bắc Ninh...