Bình luận
0
Vũ Duệ tên thật là Vũ Nghĩa Chi (1468 – 1522), người làng Trình Xá, phủ Sơn Vi, trấn Sơn Tây (nay là làng Trình Xá, xã Vĩnh Lại, huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ). Ông nổi danh từ nhỏ về sự cần cù, thông minh, hiếu học, năm lên 7 tuổi đã thông thạo các sách nho, y, lý, số làm thơ Đường luật, làm câu đối… nên nhân dân quanh vùng gọi ông là "Thất tuế Thần đồng". Năm 22 tuổi ông thi đỗ Trạng nguyên, khoa Canh Tuất, năm 1490, tức năm thứ 21 đời Hồng Đức vua Lê Thánh Tông.
Sau khi đỗ đại khoa, ông làm quan một thời gian ngắn rồi sau đó cáo quan về quê ở ẩn mở trường dạy học tại đầu làng, như bao vị nho gia cùng thời "Tiến vi Quan, thoái vi Sư". Học trò của ông là người dân quanh vùng như phủ Sơn Vi, phủ Hạc Trì, trấn Sơn Tây, trấn Hưng Hóa… và con cháu của các gia đình có mối quen biết với ông trong những năm ông còn làm việc ở trốn quan trường.
Trong hơn 28 năm dạy học tại quê nhà có nhiều lớp học trò được thầy Vũ Duệ dạy dỗ tham gia thi cử và đỗ đạt, tiêu biểu trong số học trò ấy có hai người đỗ đại khoa và một người đỗ Tiến sỹ, cả ba người đều là người cùng phủ Sơn Vi cũ, trấn Sơn Tây với ông. Đó là Bảng nhãn Nguyễn Mẫn Đốc người Làng Dòng xã Xuân Lũng, Thám hoa Nguyễn Như Thức người làng Mạc, xã Cao Xá và Tiến sỹ Nguyễn Trọng Đạt, người làng Mạo Phố, xã Lương Lỗ, huyện Thanh Ba.
Bảng nhãn Nguyễn Mẫn Đốc sinh ra trong một gia đình thế gia vọng tộc, cha là Tiến sỹ Nguyễn Doãn Cung đỗ đệ tam giáp tiến sỹ đồng suất thân khoa Kỷ Mùi, niên hiệu Quang Thuận 10 (1469) đời vua Lê Thánh Tông, làm quan tới chức Tả thị lang Bộ lại, đồng triều với Vũ Duệ. Khi Vũ Duệ từ quan về quê dạy học thì Nguyễn Doãn Cung đưa người con trai út của mình về làng Trình Xá để bái ông làm thầy và nhờ ông dạy bảo. Nguyễn Mẫn Đốc tư chất thông minh, nhờ được cha, anh dạy bảo từ nhỏ nên ông nổi danh sáng dạ, lại cộng thêm sự chỉ bảo của thầy là Trạng nguyên Vũ Duệ nên học vấn của ông nức tiếng cả một vùng.
Tương truyền, đường đi từ quê nhà của Nguyễn Mẫn Đốc từ làng Xuân Lũng về làng Trình Xá của thầy để học dài trên 10 cây số. Ông thường đi bộ trên con đường thiên lý nối giữa hai làng. Có những buổi ông xuống nhà thầy học, khi về ông mượn thầy cuốn sách Bắc sử về để học, nhưng chỉ được nửa đường thì ông đã đọc thuộc, hiểu và quay lại trả sách cho thầy để mượn cuốn khác. Thầy hỏi nội dung, ông đáp thuộc một mạch không thiếu một từ. Thầy ưng ý với cậu học trò nhỏ tuổi mà thông minh, hiếu học của mình nên hết sức khen ngợi.
Khoa thi năm Quang Thiệu thứ 3, năm Mậu Dần (1518) đời vua Lê Chiêu Tông, sau hai kỳ thi Hương và thi Hội ở quê nhà đều vượt qua với kết quả xuất sắc, Nguyễn Mẫn Đốc tham gia giải Đình nguyên. Khoa thi ấy ông đỗ Đệ nhất giáp tiến sỹ cập đệ, đệ nhị danh Bảng nhãn khi ông 27 tuổi. Sau khi đỗ đại khoa, ông được vua Lê Chiêu Tông bổ làm quan và làm tới chức Thượng thư bộ lại, ngang với chức của thầy mình khi trước, làm quan đồng triều với thầy, với cha và anh. Khi Mạc Đăng Dung soái ngôi nhà Lê, ông cùng thầy mình tập hợp quân binh, cùng các quan lại khác chống lại Mạc Đăng Dung, tuy nhiên thế nhà Mạc mạnh, ông đã cùng thầy chạy vào Thanh Hóa, nơi phát tích của nhà Lê. Lúc bấy giờ mất liên lạc với vua Lê, thầy trò cùng đoàn tùy tùng hướng về đất Lam Kinh vái lạy và cùng nhảy xuống cửa Biển Thần Phù, Nga Sơn, Thanh Hóa tự vẫn để thể hiện lòng Trung quân Ái quốc với triều Lê.
Năm 1666, sau 144 năm ngày hai thầy trò tử tiết, khi đó nhà Lê Trung Hưng được khôi phục, vua Lê Huyền Tông xét công lao của những danh thần tiết nghĩa có công với vương triều Lê thì Nguyễn Mẫn Đốc và thầy của mình là Vũ Duệ cùng được Vua gia phong đứng tên trong bảng vàng 13 Danh thần Tiết nghĩa - Thượng đẳng phúc thần và dựng đền thờ "Tiết Nghĩa từ" tại quê nhà, cho con cháu và nhân dân đời đời Tế Lễ.
Còn với Nguyễn Như Thức, ông thi đỗ Đệ tam giáp Tiến sỹ năm Kỷ Mùi niên hiệu Cảnh Thống thứ hai (1499) đời vua Lê Hiến Tông, làm đến chức Hàn Lâm viện. Tương truyền, sau khi thi xong kỳ thi đình nguyên, bài thi của Nguyễn Như Thức làm khá tốt. Sau buổi khảo thí, ông hội ngộ cùng thầy và thưa lại với Vũ Duệ nội dung bài thi mình đã làm, thầy rất khen ngợi học trò làm bài có tính sáng tạo với tài đối đáp và sự uyên thâm kinh sử. Vũ Duệ nói "khoa này là ân khoa, có hơn 5.000 cử nhân trong cả nước ứng thí với bài của con, như vậy cao lắm cũng chỉ đỗ đến Thám hoa". Nguyễn Như Thức rất buồn với kết quả bài làm của mình. Sau khi triều đình có loa truyền kết quả kỳ thi thì ông chỉ đỗ đồng tiến sỹ xuất thân. Nguyễn Như Thức khi thi xong về quê nhà chờ kết quả, có nói với dân làng Mạc lời nhận xét của thầy như vậy, dân làng mừng rỡ và mọi người cứ vậy mà gọi ông là Thám hoa, đời sau vẫn truyền nhau về giai thoại này. Sau khi đỗ Tiến sỹ, Nguyễn Như Thức ra làm quan triều Lê. Cũng như thầy Vũ Duệ, đồng môn Nguyễn Trọng Đạt và sư đệ Nguyễn Mẫn Đốc, ông làm quan thanh liêm và giữ phẩm hạnh nhà nho, được nhà Lê sơ trọng dụng, giao nhiều chức vụ quan trọng và được triều thần nể phục.
Đối với Nguyễn Trọng Đạt, là người ở thượng phủ Sơn Vi, trấn Sơn Tây nên khi đi học thường lưu trú tại nhà thầy để ăn, học, được thầy tin yêu, dạy dỗ, kèm cặp rất chu đáo. Kỳ thi Đình nguyên năm Kỷ Mùi niên hiệu Cảnh Thống thứ hai (1499) đời vua Lê Hiến Tông, Nguyễn Trọng Đạt cùng đồng môn Nguyễn Như Thức lên kinh ứng thí. Năm đó Nguyễn Trọng Đạt cùng đỗ Tiến sỹ của khoa này, người đời sau có câu rằng: "Huynh, đệ Đồng khoa, bái một thầy". Sau khi đỗ đạt, Nguyễn Trọng Đạt được triều đình Lê sơ bổ ra làm quan.
Như vậy với 28 năm dạy học và hơn 5 năm tham gia chốn quan trường, Trạng nguyên Vũ Duệ ngoài việc để lại cho đời nhiều tác phẩm văn học, đào tạo cho triều đình nhà Lê nhiều bậc nhân tài lương đống thì còn thể hiện được khí tiết của một nhà nho, một vị quan sống nghĩa khí hết lòng trung quân, ái quốc như Tổng đốc Sơn Tây Vũ Hiển Văn từng viết đôi câu đối:
" Bắc quốc Văn Thừa tướng,
Nam triều Vũ Trạng nguyên"
Dịch nghĩa:
"Ở Trung Quốc có Thừa tướng Văn Thiên Tường
Ở Việt Nam có Trạng nguyên họ Vũ"
Tuy nhiên xét về vai trò của người thầy, ông là người thành công hơn với hàng trăm học trò đỗ đạt khắp vùng, đặc biệt là ba vị học trò đỗ đại khoa và giữ nhiều trọng trách trong triều đình Lê sơ, có những đóng góp cho sự ổn định và phát triển của nhà Lê sơ cũng như của đất nước trong giai đoạn này.
Thủ tướng đề nghị Bộ, ngành Xây dựng thực hiện "5 đảm bảo, 6 đột phá" và lưu ý thêm 3 nhiệm vụ quan trọng để phát triển kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại cho đất nước.
Chia sẻ
Đúng một ngày trước cuộc gọi trực tiếp của Tổng thống Nga Putin, những người châu Âu ôn hòa đã đặt cược: thay vì tiền của Nga, họ sẽ trang bị vũ khí cho chính quyền Kiev bằng tiền của chính họ.
Chia sẻ
Chỉ mới xuất hiện phim giờ vàng VTV "Lằn ranh" với Mạnh Trường, diễn viên Hà Bích Ngọc đã trở thành tâm điểm chú ý trên mạng xã hội.
Chia sẻ
Năm học 2025–2026, có hơn 1.400 học sinh tại Đắk Lắk dù thuộc diện được hỗ trợ trong chương trình “Nuôi em” nhưng đến giữa tháng 12 vẫn chưa được nhận kinh phí hỗ trợ, khiến nhiều trường gặp khó khăn trong việc duy trì bữa ăn cho học sinh.
Chia sẻ
Thị trường chứng khoán bứt phá mạnh đưa VN-Index vượt 1.700 điểm, cổ phiếu họ Vingroup thăng hoa giúp tài sản tỷ phú Phạm Nhật Vượng tăng vọt. Trái chiều, DGC lao dốc khiến khối tài sản của Chủ tịch Đào Hữu Huyền “bay hơi” hàng nghìn tỷ đồng.
Chia sẻ
Xã Bạch Đằng thuộc TP Tân Uyên của tỉnh Bình Dương cũ, nay là phường Tân Uyên (TP.HCM) là địa phương tiên phong triển khai mô hình làng thông minh. Mô hình bước đầu tạo ra diện mạo mới cho khu vực nông thôn, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân.
Chia sẻ
Theo ông Triệu Văn Lực, Phó Cục trưởng Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), với hơn 2.600 tỷ đồng đầu tư và những kết quả đã đạt được của các dự án trồng rừng ven biển giai đoạn 2021-2025 là bước tiến quan trọng trong bảo vệ và phát triển rừng ven biển - khu vực giữ vai trò then chốt trong ứng phó với biến đổi khí hậu và thúc đẩy tăng trưởng xanh của Việt Nam.
Chia sẻ
Chỉ nhìn thấy đĩa cá nục kho kiểu này đã thèm chảy nước miếng rồi.
Chia sẻ
Công an phường Ninh Kiều, TP Cần Thơ đang điều tra làm rõ vụ việc chiếm đoạt tài sản xảy ra tại một cơ sở kinh doanh vàng bạc trên địa bàn phường.
Chia sẻ
Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng Phạm Đức Ấn khẳng định, thành phố cam kết đồng hành cùng nhà đầu tư, triển khai Trung tâm tài chính quốc tế theo tinh thần “làm chắc, làm thật”, ưu tiên chất lượng, an toàn và uy tín lâu dài.
Chia sẻ
Ngày 21/12, Công an tỉnh Vĩnh Long cho biết, các đơn vị nghiệp vụ đang khẩn trương truy tìm thủ phạm gây án giết người xảy ra tại khu vực cổng Bệnh viện Đa khoa Vĩnh Long.
Chia sẻ
Trung tâm Tài chính Quốc tế tại TP.HCM vừa xác lập bộ máy lãnh đạo chủ chốt, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong lộ trình đưa TP.HCM lên bản đồ tài chính thế giới.
Chia sẻ
Bộ Tài chính vừa đăng tải bản tổng hợp, tiếp thu, giải trình ý kiến góp ý đối với dự thảo Nghị định quy định xử phạt vi phạm hành chính về đối với thị trường tài sản mã hóa.
Chia sẻ
“Phải rà soát lại toàn bộ hệ thống thủy điện nhỏ, đánh giá lại quy trình xả lũ để tránh hiện trạng đúng quy trình nhưng hậu quả thì người dân phải gánh chịu rất nặng nề”, Đại biểu Quốc hội Trịnh Xuân An nói.
Chia sẻ
Lực lượng Hệ thống Không người lái của Ukraine tiếp tục chặn đứng một nỗ lực tiến công khác của quân đội Nga trên hướng Donetsk, bằng cách phá hủy hàng loạt khí tài bọc thép chủ chốt của đối phương, bao gồm xe tăng, xe chiến đấu bộ binh (IFV) và đặc biệt là một xe bắc cầu xe tăng MTU-20 hiếm gặp. Đòn đánh này đã loại bỏ lớp yểm trợ bọc thép của bộ binh Nga, khiến đợt tấn công buộc phải dừng lại hoàn toàn, theo Defence.
Chia sẻ
Hợp đồng của HLV Kim Sang-sik và LĐBĐ Việt Nam (VFF) còn thời hạn đến năm 2027, thay vì tin đồn sớm hết hạn như trước đó.
Chia sẻ
Trường Đại học Y Dược đã trao Quyết định bổ nhiệm chức danh Phó Giáo sư đối với Tiến sĩ, Bác sĩ Nguyễn Thị Thu Hà – Phó Giám đốc Bệnh viện Phụ Sản Trung ương. Phó Giáo sư Nguyễn Thị Thu Hà từng là Thủ khoa Trường Đại học Y Hà Nội, tu nghiệp tại Úc – một trong những quốc gia đi đầu thế giới về thụ tinh trong ống nghiệm.
Chia sẻ
Nữ diễn viên này nói vui rằng cô nghèo mà được giao đóng toàn vai đại gia, chủ tịch, phú bà quyền lực.
Chia sẻ
Một phụ nữ Trung Quốc từng làm giám đốc mỹ thuật đã gây chú ý lớn sau khi nghỉ việc để theo đuổi con đường vận động viên đối kháng chuyên nghiệp, trở thành nữ võ sĩ Trung Quốc đầu tiên tham dự World Slap Fighting Championship (Giải vô địch tát thế giới).
Chia sẻ
Từng là “người dẫn đường” cho startup, nhiều Shark Tank Việt Nam nay vướng vòng lao lý, bê bối kinh doanh. Phía sau hào quang là những dấu hỏi lớn về dòng tiền, khối tài sản và đặc biệt là bất động sản của các “đế chế” doanh nhân.
Chia sẻ
Theo luật sư, cơ quan chức năng sẽ vào cuộc xác minh, làm rõ sự việc nữ sinh bị ép quỳ xin lỗi khi cố đòi lại đồ đánh rơi trên phố Hà Nội. Trường hợp có đủ căn cứ, có thể cơ quan chức năng sẽ xử phạt hành chính hoặc thậm chí truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người gây ra vụ việc...
Chia sẻ
Trong đội ngũ của Lưu Bị, ngoài Quan Vũ và Trương Phi, còn có hai vị tướng được đánh giá cực cao.
Chia sẻ
Chia sẻ với Dân Việt, anh Phạm Văn Hướng, Nông dân Việt Nam xuất sắc 2025 tỉnh Ninh Bình cho biết, anh vừa vinh dự được đón đoàn công tác của Đại sứ Cuba tại Việt Nam đến thăm mô hình trồng lúa của gia đình, cũng như tìm hiểu vể giống lúa CT16, giống lúa Việt Nam đã chuyển giao, sản xuất thành công trên đất Cuba.
Chia sẻ
Theo báo cáo của Politico, dẫn lời các quan chức cấp cao của khối, người đóng thuế EU sẽ phải trả 3 tỷ euro mỗi năm chi phí vay mượn để tài trợ cho nền kinh tế và quân đội đang sụp đổ của Kiev theo một kế hoạch cho vay mới được phê duyệt.
Chia sẻ
Vụ án xảy ra tại Cục An toàn thực phẩm, với những khoản hối lộ bằng các “ám hiệu” gắn với mã hồ sơ quảng cáo, đã gây bức xúc lớn khi số tiền lên tới hàng chục tỷ đồng.
Chia sẻ
Giữa nhịp đô thị hóa nhanh chóng, làng nghề sơn mài Tương Bình Hiệp đang đứng trước ngã rẽ lớn. Giữ nghề gắn với bảo vệ môi trường không chỉ là yêu cầu trước mắt mà là điều kiện sống còn để di sản này tiếp tục hiện diện bền vững.
Chia sẻ
Sáng 21/12, tại khuôn viên BQL Khu công nghệ cao và các khu công nghiệp Đà Nẵng (DSEZA), Giải chạy bộ DSEZA MARATHON 2025 với chủ đề “Bước chạy kết nối – Chung tay chia sẻ” chính thức diễn ra với hơn 800 công nhân tham gia.
Chia sẻ
Giá vàng hôm nay trưa 21/12, vàng nhẫn giảm nhẹ còn vàng SJC bất động so với hôm qua. Người dân tới mua vàng vẫn duy trì ở mức cao, trong khi, khách bán đã giảm.
Chia sẻ
Trước việc cử tri đề nghị Chính phủ xem xét hỗ trợ chính sách để người từ đủ 60 tuổi trở lên được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội hàng tháng, Bộ Y tế đã chính thức lên tiếng.
Chia sẻ
Báo Dân Việt trân trọng giới thiệu bài viết của Tổng Bí thư Tô Lâm, Bí thư Quân ủy Trung ương: "Quân đội Nhân dân vững bước dưới cờ Đảng quang vinh".
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Vũ Khắc Hoài Sơn (Theo Giáo Dục và Thời Đại)
