Từ vụ chuyến bay giải cứu, có phải cứ nộp 3/4 số tiền tham nhũng là thoát án tử?

Phạm Trung Kiên, cựu Thư ký Thứ trưởng Bộ Y tế nộp thêm 7 tỷ đồng nhận hối lộ

Chiều 24/7, luật sư Hà Mạnh Huy (Đoàn luật sư TP Hà Nội), là một trong 3 luật sư bào chữa cho Phạm Trung Kiên (cựu Thư ký Thứ trưởng Bộ Y tế) cho biết, chị gái của bị cáo này vừa nộp thêm 7 tỷ đồng để khắc phục hậu quả trong vụ án chuyến bay giải cứu.

Như vậy, Phạm Trung Kiên đã khắc phục khoảng 42 tỷ đồng trong số 42,6 tỷ đồng anh ta nhận hối lộ. Kiên là người bị viện kiểm sát cáo buộc nhận hối lộ nhiều nhất liên quan các chuyến bay giải cứu, với 253 lần.

Bị cáo Phạm Trung Kiên là người duy nhất bị đề nghị án tử hình trong vụ án chuyến bay giải cứu.

Theo hồ sơ vụ án, Kiên lợi dụng là Thư ký một Thứ trưởng Bộ Y tế để buộc các doanh nghiệp muốn cấp phép các chuyến bay giải cứu phải chi tiền cho mình. Anh ta nhận tổng cộng 42,6 tỷ đồng.

Khi vụ án được khởi tố, Kiên đã chủ động trả lại các doanh nghiệp khoảng 12 tỷ đồng trong số nhận hối lộ. Gia đình anh ta nộp thêm 23 tỷ đồng để khắc phục hậu quả.

Các điều kiện cần và đủ để thoát án tử hình

Sau thông tin này, bạn đọc đặt câu hỏi, đối với tội nhận hối lộ, có phải cứ nộp khắc phục 3/4 tiền tham nhũng là không bị tuyên án tử hình?

Về vấn đề này, trao đổi với PV Dân Việt, Tiến sĩ luật Đặng Văn Cường cho biết, theo quy định của Bộ luật hình sự, người nhận hối lộ từ 1 tỷ đồng trở lên, tòa án có quyền áp dụng mức hình phạt là 20 năm tù, tù chung thân hoặc tử hình.

Tuy nhiên, có nhiều yếu tố quyết định đến mức hình phạt chứ không chỉ là yếu tố về số tiền chiếm đoạt, về tính chất của vụ án. Việc quyết định hình phạt phù hợp, phải xem xét đầy đủ cả các yếu tố về nhân thân và yếu tố hành vi.

Trong trường hợp người phạm tội nhận thức được hành vi của mình là vi phạm pháp luật, đã thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải, đã cơ bản bồi thường khắc phục được hậu quả, hậu quả của hành vi nguy hiểm cho xã hội đã được giảm bớt, có thể xem xét giảm nhẹ một phần hình phạt cho bị cáo để tuyên một mức hình phạt phù hợp.

Hình phạt không chỉ là hình thức răn đe, trừng phạt đối với bị cáo mà còn là có mục đích cải tạo, giáo dục. Chỉ trong trường hợp hội đồng xét xử nhận định bị cáo không còn khả năng cải tạo giáo dục, việc xử lý không nghiêm khắc đối với bị cáo có thể không thể hiện được sự răn đe phòng ngừa chung cho xã hội, mới tuyên mức hình phạt cao nhất là tử hình.

Ông Cường phân tích, Điều 40 Bộ luật hình sự quy định, tử hình là hình phạt đặc biệt chỉ áp dụng đối với người phạm tội đặc biệt nghiêm trọng thuộc một trong nhóm các tội xâm phạm an ninh quốc gia, xâm phạm tính mạng con người, các tội phạm về ma túy, tham nhũng và một số tội phạm đặc biệt nghiêm trọng khác do Bộ luật này quy định.

Không áp dụng hình phạt tử hình đối với người dưới 18 tuổi khi phạm tội, phụ nữ có thai, phụ nữ đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi hoặc người đủ 75 tuổi trở lên khi phạm tội hoặc khi xét xử.

Không thi hành án tử hình đối với người bị kết án nếu thuộc một trong các trường hợp như phụ nữ có thai hoặc phụ nữ đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi; Người đủ 75 tuổi trở lên; Người bị kết án tử hình về tội tham ô tài sản, tội nhận hối lộ mà sau khi bị kết án đã chủ động nộp lại ít nhất 3/4 tài sản tham ô, nhận hối lộ và hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn.

Như vậy, Bộ luật hình sự quy định, trường hợp bị cáo đã bị kết án tử hình về tội tham ô tài sản, nhận hối lộ mà sau khi bị kết án bị cáo đã chủ động bồi thường khắc phục hậu quả 3/4 số tiền chiếm đoạt, đồng thời hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn sẽ được chuyển từ hình phạt tử hình sang tù chung thân.

Từ phân tích trên, ông Cường cho rằng, quy định của Bộ luật hình sự về việc bồi thường thiệt hại khắc phục hậu quả 3/4 số tài sản tham nhũng là áp dụng đối với trường hợp đã bị kết án tử hình.

Sau khi bị kết án, bị cáo chủ động bồi thường thiệt hại khắc phục hậu quả 3/4 tài sản tham nhũng, đồng thời thêm một điều kiện nữa là phải hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn mới được chuyển hình phạt từ từ hình sang tù chung thân. Còn trường hợp bị cáo đang bị xét xử, chưa bị kết án sẽ không áp dụng quy định này.

Ngoài ra quy định còn có hai điều kiện cần và đủ, điều kiện cần là bồi thường khắc phục hậu quả 3/4 số tiền tham nhũng, điều kiện đủ là phải tích cực phối hợp với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn.

"Nếu chỉ bồi thường thiệt hại khắc phục hậu quả, dù có bồi thường thiệt hại khắc phục hậu quả 100% nhưng không có điều kiện thứ hai là chủ động tích cực phối hợp với cơ quan điều tra trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn, bị cáo sẽ không được áp dụng quy định này để chuyển sang hình phạt khác nhẹ hơn" – vị chuyên gia khẳng định.