Tước cơ hội thoát nghèo

Kể từ thời điểm chuẩn nghèo được ban hành năm 2005, con số tuyệt đối 200 nghìn /người/tháng ở nông thôn và 260 nghìn ở thành phố dùng để đo lường mức độ nghèo khó, mà thực chất là tồn tại của người nghèo được giữ suốt từ đó đến nay.

Có quá nhiều ý kiến đã nói tới việc chuẩn nghèo thiếu một cơ chế mềm để có thể điều chỉnh nhanh chóng, bù đắp phần nào, chứ không nói san lấp hết những giá trị chất lượng mà lạm phát phi mã gây ra hàng năm. Nhưng cho đến nay, chuẩn nghèo, dù đã 3 lần dự kiến vẫn chưa hề thay đổi.

Liệu con số 400-500 nghìn đồng/người/tháng mà mức chuẩn nghèo mới dự kiến sẽ áp dụng có tránh được thực trạng “chuẩn nghèo chạy theo lạm phát”? Có thực sự là “nâng mức chuẩn nghèo”? Có phải là con số đủ đảm bảo người nghèo có thể sống?

Trong thực tế, vẫn còn có những công dân có mức thu nhập ít hơn mức độ 400-500 nghìn mỗi tháng nhưng thực tế cũng cho thấy với mức thu nhập này, người ta chỉ có thể tồn tại chứ không thể sống trong điều kiện kinh tế ổn định, chưa tính tới những thời điểm “bạo bệnh của nền kinh tế”.

Để cho dễ định lượng, mức bất biến, thậm chí thụt lùi của chuẩn nghèo mới có thể tính toán dựa vào mức độ tăng giá của lương thực. Theo Tổng cục Thống kê, thời điểm ban hành chuẩn nghèo năm 2005, giá gạo tẻ bình quân là 3.200 đồng/kg. Sau 6 năm, giá gạo tẻ thường đã tăng lên 12.500 đồng/kg, mức độ tăng trên 400%.

Cũng không thể không nhắc đến thực tế là trong 5 tháng đầu năm, giá lương thực tăng bình quân 2% mỗi tháng. Có lẽ không khó để có thể khẳng định “chuẩn 400-500” thậm chí còn chưa đủ bù đắp giá trị, hay còn gọi là trượt giá trước tốc độ lạm phát và tăng chỉ số giá tiêu dùng liên tục ở mức 2 con số.

Thứ trưởng Bộ LĐTBXH ông Nguyễn Trọng Đảm hôm qua đã trả lời báo chí: Thời gian qua có quá nhiều chương trình giảm nghèo “chồng chéo” lên nhau (thậm chí) khiến một số cán bộ cấp xã không nhớ được hết tên chương trình”. Nhưng nhiều chương trình giảm nghèo có ý nghĩa gì khi chuẩn nghèo mới đang quá thấp so với chuẩn chung của thế giới và khu vực!

Trong khi ngay từ đầu năm 2008, chuẩn nghèo thế giới đã được nâng lên mức 2 USD/người/ngày và chuẩn của châu Á cũng đã được nâng lên mức 1,25 USD thì chuẩn nghèo ở Việt Nam, thậm chí mới ở giai đoạn chuẩn bị ban hành vẫn đo mức thu nhập theo tháng, và vẫn ở mức thấp dưới đáy.

Và người nghèo ở Việt Nam có lẽ là những người nghèo nhất trong số những người nghèo trên thế giới chưa nói tới việc chuẩn nghèo ở Việt Nam không những không đuổi theo được đà tăng giá, không đuổi kịp tốc độ lạm phát mà còn không theo kịp với mức độ nghèo khổ của dân chúng. Chỉ biết là với một chuẩn nghèo thấp lè tè như vậy, cơ hội thoát nghèo của những người đã và đang sống bên lằn ranh của sự tồn tại sẽ bị tước đoạt đi thêm nhiều lần.

Đào Tuấn