Văn hóa kiến trúc Việt nằm ở nông thôn

KTS Hoàng Thúc Hào

Phóng viên NTNN đã trò chuyện với anh - một KTS rất nặng lòng với kiến trúc xanh.

Chúc mừng anh, chủ nhân Giải Green Good Design (GGD) 2012 và 2013. Cảm giác của anh lúc này thế nào?

- Giải GGD năm 2012, cho công trình nhà cộng đồng Suối Rè (xã Cư Yên, Lương Sơn, Hòa Bình) kèm Giải IAA của Mỹ, lọt vào top 7 Giải Ecowan của Tổ chức Worldarchitecture news (Kiến trúc sinh thái). Giải GGD năm 2013 là cho nhà cộng đồng ở Tả Phìn, Sapa (Lào Cai). Niềm vui của tôi nhân lên khi các công trình này đang phục vụ cho một bộ phận người dân tộc ở vùng núi. Giải thưởng trao cho kiến trúc sử dụng, chứ không phải bản vẽ trên giấy.

Anh có thể nói rõ hơn về các kiến trúc này?

- Bản vẽ, ảnh chụp công trình Suối Rè vẫn đang triển lãm ở châu Âu, toàn bộ vật liệu bằng đất, tre, nhà cộng đồng gồm 80m2 mặt bằng, tầng dưới âm vào núi, tổng cộng có 200m2 sử dụng, xung quanh trồng sấu, mít, tre, bưởi, rong riềng. Nhà cộng đồng Tả Phìn lọt vào trong 5 công trình cộng đồng trên web Archdaily.com (web về kiến trúc của Mỹ nổi tiếng nhất toàn cầu) đoạt Giải GGD 2013 vì lý do đóng góp cho cộng đồng lối kiến trúc riêng, mang bản sắc vùng núi cao Việt Nam. Nó làm từ gạch không nung, mái và trần bằng vỏ gỗ thông tái chế (trong có lớp xốp giữ nhiệt), các cửa gỗ thông, nền là gạch không nung màu ghi.

KTS Hoàng Thúc Hào (bìa phải) trong lễ khai trương nhà cộng đồng ở Tả Phìn (Lào Cai).

Hàng ngày, tôi đều đi qua đoạn đê Bưởi cắt ngang cuối phố Đào Tấn để vào nội thành. Nhìn thấy đê bị xẻ mà tiếc đường thành cũ, tiếc cả quy hoạch được Giải Bùi Xuân Phái của anh đã không được sử dụng?

- Năm ấy, tôi được mời lên UBND thành phố thuyết trình về dự án thi công nhanh, tiết kiệm và đẹp, xanh này. Các GS, chuyên gia nghe đều hưởng ứng nhưng rồi nó không được thực thi. Đa số cuộc thi kiến trúc chỉ là thi ý tưởng, bản vẽ trên giấy, còn tôi luôn chú ý tới tính khả thi, năng lực ứng dụng. Sự thực dụng quá đáng, thiếu quy hoạch đồng bộ và tầm nhìn của cấp có trách nhiệm đã khiến Hà Nội ngày càng lắm "sẹo", có những vết sẹo vô phương cứu chữa.

Nước ta còn nghèo, thủ đô đông dân và quá rộng, đầy mối lo toan, áp lực mà!

- Văn hóa không tính giàu nghèo. Mọi người chỉ nói đến hiện trạng ngập úng bao nhiêu năm không giải quyết nổi, mà ít ai chịu hiểu, tài sản quý giá của Hà Nội là ao hồ. Chúng bị lấp, lấn mà không được làm bù phần ngầm, san ủi mặt bằng không cốt nền. Hà Nội không có hệ thống ngầm tốt nên bị ngập ngay dù chỉ gặp cơn mưa vừa.

Hà Nội có 401 xã nông thôn đang triển khai "hiện đại hóa" tiến tới khẩu hiệu ước mơ "văn minh - hiện đại". Anh nhìn nhận thế nào về phối cảnh phát triển này?

- Văn hóa kiến trúc Việt Nam nằm ở nông thôn. Ngôi nhà 3 gian, 2 chái mát mùa hè, có hệ sinh thái là mô hình chuẩn, bé mà vẫn đẹp. Nó đặc trưng thuần Việt, có khả năng tự điều chỉnh và cân bằng. Nhà hướng Nam, mật độ xây dựng thưa, tỷ lệ cây xanh nhiều, vật liệu thiên nhiên (đất, đá, tre, gỗ, lá) có vườn, ao, chuồng. Nông thôn ngày nay không còn êm đềm, nó là "cái đuôi" đô thị, bị phá vỡ gần hết cấu trúc đặc thù, ô nhiễm nặng nề cả về sinh thái lẫn văn hóa.

Công trình tiếp theo của anh?

- Tôi được nhà văn Nguyên Ngọc và Bí thư Thành ủy TP.Hội An Nguyễn Sự mời làm sân chơi trẻ em, nhà cộng đồng ở xã Cẩm Thanh, An Mỹ và vừa khánh thành ngày 9.6 vừa qua. Tháng 7 tới, tôi sang Bhutan làm nhà cộng đồng để Chính phủ nước này truyền bá, tập huấn về cách sống và nghĩ để đạt đến hạnh phúc, bảo vệ môi trường.

Còn quan niệm hạnh phúc của anh? Khi nào anh sang Mỹ nhận giải?

- Hạnh phúc của tôi là được lao tâm khổ tứ vì Hà Nội. Giải thưởng cho quy hoạch hồ Gươm, tôi đã dồn vào công trình Suối Rè. Giải GGD không kèm tiền thưởng, sang nhận giải ở Chicago, phải tự túc phí đi lại. Tôi bận không sang Mỹ nhận giải được nên ngày 6.6 vừa qua, bằng chứng nhận giải đã được gửi về. Ảnh chụp, bản thiết kế công trình sẽ được in vựng tập tiếng Anh và triển lãm suốt năm ở Mỹ, châu Âu.

Xin cảm ơn anh!

Vi Li (thực hiện)