Virus H7N9 - dịch bệnh hay vũ khí tâm lý?

Trung Quốc vừa chật vật với cuộc chiến chống lại H7N9, vừa hoang mang với nỗi hoài nghi đây có thể là... vũ khí tâm lý và sinh học của Mỹ.

Loại virus khó tiên đoán

Trong lúc các nhà nghiên cứu ra sức tìm hiểu cách thức lan truyền của bệnh này, nhiều người đang lo ngại về mối nguy hiểm của nó đối với con người. Trung Quốc đang tăng cường các biện pháp theo dõi sau khi giới hữu trách đóng cửa chợ gia cầm sống ở Thượng Hải và tiêu hủy gia cầm vì virus H7N9 được phát hiện ở bồ câu trong thành phố này. Tại Đài Loan, các loại thuốc kháng virus được chính quyền trợ giá để bán cho công chúng.

Ảnh minh họa

Hiện vẫn còn nghi vấn về tác dụng của các loại thuốc kháng virus như Tamiflu đối với H7N9. Tuần trước, Trung tâm Kiểm soát dịch bệnh TP. Thượng Hải cho biết, 1 bé trai 4 tuổi nhiễm cúm đã được điều trị hoàn toàn bình phục, làm cho nhiều người hy vọng bệnh nhân cúm H7N9 có thể được chữa trị một cách tương đối dễ dàng.

GS Malik Peiris - Giám đốc khoa học của Trung tâm Nghiên cứu Pasteur thuộc Đại học Hongkong, nhà khoa học đầu tiên cách ly virus bệnh SARS từng gây tử vong cho hơn 700 người trong năm 2002 và 2003, cho rằng không nên chú trọng quá độ về tỷ lệ tử vong do virus cúm gia cầm này. Ông Peiris nói: “Tôi nghĩ rằng chúng ta nên dè dặt về việc diễn giải tỷ lệ tử vong, bởi vì, thông thường chỉ có những ca bệnh nặng nhất mới được điều tra. Có thể có những ca bệnh nhẹ hơn mà người ta không biết tới. Vì vậy, một mặt, điều này sẽ làm cho tỷ lệ tử vong và tính chất nghiêm trọng giảm đi. Nhưng dĩ nhiên, mặt khác, điều đó có nghĩa là có sự truyền nhiễm nhiều hơn xảy ra trong dân chúng”.

Nhưng trong lúc các chính phủ các nước khắp Á châu đang thực thi các kế hoạch ứng phó, GS Peiris cảnh báo rằng cần phải xác định nguồn gốc của vụ bộc phát để có thể phát triển vaccin và phá vỡ chu kỳ lây nhiễm. Ông nhận định: “Dựa trên những bài học về virus H5N1, thì đây là loại virus rất khó tiên đoán vì có hàng trăm người làm việc gần gũi với gia cầm nhưng dường như không bị lây bệnh. Nhưng có một người có thể chỉ tiếp xúc sơ sơ mà lại mắc bệnh. Vì vậy, tôi nghĩ có một điều cực kỳ quan trọng là phải đi ngược lại, dọc theo dây chuyền mua bán gia cầm, tốt nhất là đến các trại chăn nuôi, để xác định chủng loại nào là nguồn chính”.

Nhiều người vẫn còn nhớ tới dịch bệnh SARS xảy ra cách nay 10 năm, gây bệnh cho hàng ngàn người trong lúc từ Trung Quốc lan ra tới 3 châu lục. Nhiều người ở Hongkong lo ngại là sự che giấu của Chính phủ Trung Quốc, từng góp phần làm cho bệnh SARS lan nhanh, có thể tái diễn trong vụ bộc phát virus H7N9.

Ông Thomas Abraham - Giám đốc Chương trình truyền thông y tế công cộng của Đại học Hongkong, tác giả một cuốn sách về dịch bệnh SARS, nhận định tình trạng này khó lòng tái diễn vì Bắc Kinh đã học được những bài học đắt giá từ vụ bệnh SARS và sự phổ cập của các trang mạng xã hội đã làm giảm đi khả năng kiểm soát thông tin của Chính phủ. Ông Abraham cho biết: “Một trong những ca bệnh H7N9 đầu tiên ở Thượng Hải, tuy bệnh viện không nói gì cả, nhưng phiếu nhập viện của bệnh nhân đã được chụp hình và đăng trên trang Weibo. Đây là loại dòng chảy thông tin không thể nào ngăn chặn. Đây là một môi trường hoàn toàn mới mà giới hữu trách Trung Quốc đang làm việc trong đó”.

Vũ khí tâm lý?

Theo báo điện tử “Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng”, đại tá Đới Húc - thuộc Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) và hiện là giảng viên tại Đại học Quốc phòng Trung Quốc - đã gây ra một cuộc tranh luận gay gắt trên mạng Internet khi tuyên bố rằng virus cúm gia cầm H7N9 đang hoành hành ở Trung Quốc Đại lục là vũ khí tâm lý và sinh học của Mỹ.

Trong blog cá nhân trên mạng Sina Weibo, đại tá Đới Húc viết: “Nó sẽ giống như dịch viêm đường hô hấp cấp (SARS) năm 2003. Vào thời điểm đó, Mỹ đang chiến đấu ở Iraq và lo ngại rằng Trung Quốc sẽ lợi dụng cơ hội đó để thực hiện các hành động khác. Đây là lý do giải thích tại sao họ đã sử dụng những vũ khí tâm lý và sinh học để chống lại Trung Quốc. Tất cả mọi nơi ở Trung Quốc rơi vào tình trạng hỗn loạn và đó chính là những gì mà Mỹ mong muốn. Giờ đây, Mỹ đang sử dụng lại bài cũ. Trung Quốc nên rút ra bài học và cần phải bình tĩnh giải quyết vấn đề này”.

Bài viết của đại tá Đới Húc đã nhận được hơn 30.000 ý kiến chia sẻ hồi cuối tuần qua. Trong khi một số công dân mạng ủng hộ phát biểu của đại tá Đới Húc, thì hầu hết những ý kiến bình luận đều lên tiếng chỉ trích viên sĩ quan kiêm giảng viên đại học này. Ông Đới Húc trước đó đã xóa bỏ một bài viết có nội dung tương tự bài viết trên, trong đó kết thúc bằng một câu thậm chí còn gây ra nhiều phản ứng chỉ trích dữ dội hơn: “Sẽ có rất ít người bị chết (vì dịch cúm gia cầm H7N9), con số đó thậm chí không bằng một phần nghìn số người chết trong các vụ tai nạn ô tô ở Trung Quốc”.

Phản ứng với ý kiến của đại tá Đới Húc, ông Lý Khai Phục - cựu Giám đốc Google tại Trung Quốc và là một trong những nhân vật có nhiều ảnh hưởng nhất trên trang Sina Weibo - bình luận một cách châm biếm: “Nếu vậy, việc Mỹ hay Đức sáng chế ra những chiếc ô tô hẳn phải chứa đựng một âm mưu lớn hơn nhiều”. La Xương Bình - Phó Tổng Biên tập Tạp chí Tài chính-Kinh tế cũng bày tỏ quan điểm phản đối ý kiến của ông Đới Húc: “Tôi tin rằng phần lớn các binh sĩ sẽ không ủng hộ điều này. Ông Đới Húc phải từ chức và xin lỗi những gia đình của các nạn nhân”. Ý kiến này đã nhận được sự chia sẻ của 63.000 người.

Chính quyền Trung Quốc cũng đã lên tiếng phủ nhận những tin đồn thất thiệt liên quan đến H7N9 để tránh làm hoang mang dân chúng. Thậm chí, đã có khoảng 12 người bị bắt giữ vì tung tin đồn về cúm H7N9 lên mạng Internet.

Tổ chức Y tế thế giới cũng khuyên mọi người không nên hoảng sợ. Bà Laurie Garrett - nhà nghiên cứu cấp cao về y tế toàn cầu của Hội đồng Quan hệ Đối ngoại ở Washington, Mỹ cảnh báo rằng, tình hình sắp tới đây có thể sẽ rất khó khăn nếu số tử vong vì H7N9 tiếp tục gia tăng. Bà Garrett nhận định: “Ðiều mà đại dịch cúm lợn năm 2009 dạy cho chúng ta là tính liên đới quốc tế có thể bị suy sụp một cách nhanh chóng. Các nước bắt đầu đóng cửa sân bay và cách ly khách du hành. Họ bắt đầu tích trữ các loại thuốc trị bệnh cũng như các loại vaccin. Đó không phải là một hình ảnh tốt đẹp”.

Thùy Ngọc