Xuân ấm Pù Nhi

Chủ tịch Xích bảo: “Xã có 11 bản thì 7 bản người Mông, còn lại là người Thái và người Dao, nằm phân tán dọc những triền núi cao quanh năm mây mù che phủ. Lợi thế của mảnh đất "ngày đến sớm, đêm về muộn" này với khí hậu mát mẻ đã bao đời chỉ giúp cho người ta sinh con đàn cháu đống nhưng mặc rách, đói ăn, chậm tiến, lạc hậu. Nhưng giờ đây, mọi sự đã khác.

Trẻ em Pù Nhi chờ mẹ cha sắm quần áo mới Tết con rồng 2012.

VAC lên “nóc nhà xứ Thanh”

Trận mưa giữa buổi sáng khiến núi rừng Mường Lát trở nên âm u, nằng nặng. Con đường ngược dốc ngoằn ngoèo đến với xã Pù Nhi hun hút trong gió lạnh. Mất mấy tiếng vật lộn với dốc, đèo, gió, mưa, chúng tôi mới nhìn thấy những nóc nhà sàn nằm vắt vẻo bên lưng chừng núi cao ngất.

Đón khách ở đầu con dốc lớn, ông Lâu Văn Sung- Trưởng bản Pha Đén tự hào: “Hết cảnh đứt bữa triền miên ngày giáp hạt rồi cán bộ à! Nhờ chính sách đầu tư của Nhà nước, bản không chỉ có trường học, trạm xá mà cán bộ khuyến nông, bộ đội biên phòng còn đem cả giống lúa mới, giống ngô lai năng suất cao, giống gia súc, gia cầm về để dạy bà con cách làm VAC. Đa phần các hộ đều có thể mua được xe máy...”.

Không riêng Pha Đén mà 11 bản của Pù Nhi đều có những điển hình làm kinh tế giỏi. Hộ nhà ông Hơ Văn Của (bản Ka Tớp) vụ vừa rồi thu được hơn 5 tấn ngô, trừ mọi chi phí còn lãi trên 20 triệu đồng, đó là chưa kể nguồn thu không nhỏ từ mô hình VAC mà ông là người đi đầu triển khai với sự hỗ trợ của Bộ đội Biên phòng Đồn 439.

Còn triệu phú Hơ Văn Dính ở bản Cơm trải lòng: “Nhờ mô hình VAC mà cả gia đình tôi được đổi đời. Trước kia, đàn trâu, bò của tôi thả rông nên thường xuyên bị thiếu thức ăn và nhiễm bệnh, có thời điểm thiệt hại chăn nuôi lên tới hàng chục triệu đồng. Sau khi tham gia lớp tập huấn kỹ thuật chăn nuôi đại gia súc của Trung tâm Khuyến nông huyện Mường Lát, tôi thường xuyên tiêm phòng cho đàn trâu, bò và trồng 3 sào cỏ voi để chủ động nguồn thức ăn cho chúng. Tôi còn đào ao nuôi hàng vạn con cá trê phi và chim trắng... Giờ đây, không chỉ kinh tế gia đình ổn định mà tôi còn có điều kiện giúp đỡ nhiều bà con trong bản làm ăn, xoá đói nghèo...”.

Tết không còn phải ăn bánh ngô

Chủ tịch xã Lương Văn Xích khẳng định điều ấy như một kỳ tích. Anh Xích bảo, với đặc điểm địa hình và đồng đất ở Pù Nhi thì ngô vẫn là cây lương thực chủ đạo. Ngày trước, bà con chỉ trồng một vụ. Tháng Ba, lấy ngô còn trong nhà mang ra nương, chọc lỗ gieo hạt, rồi phó mặc cho trời. Mưa đều thì ngô xanh tốt, còn nắng hạn liên miên thì ngô còi cọc. Thế là đói. Trong khi đó, việc tuyên truyền thay đổi phương thức sản xuất, áp dụng khoa học kỹ thuật mới dừng ở... phổ biến miệng. Có những cái tết, bà con phải ăn bánh ngô thay cơm.

Từ ngày mô hình trồng ngô hai vụ được triển khai rộng rãi tới từng hộ gia đình với quy trình chọn giống, áp dụng khoa học kỹ thuật có sự tư vấn thường xuyên của đội ngũ cán bộ khuyến nông, năng suất ngô của Pù Nhi không ngừng tăng, đời sống của bà con dần ổn định. “Tết của người Mông ở Pù Nhi bây giờ, nhất là Tết Nguyên đán, ăn to lắm. Nhà khá giả thì mổ vài con lợn, nhà khó hơn cũng phải có mấy đôi gà để cúng tổ tiên...” - già Chá Nọ Sinh ở bản Pù Toong cho biết.

Già Sinh bảo, trước kia người Mông thường cúng lễ tết vào đúng đêm 30.12 dương lịch và vui chơi từ ngày mùng 1 cho đến hết tháng Giêng. Khoảng 22 đến 29.12 dương lịch, khắp các bản, làng của người Mông đã nhộn nhịp mời anh em họ hàng đến ăn tết “lợn” cùng gia đình, người thân; con em trong bản đi học ở xa cũng trốn học bỏ về để ăn tết... Từ ngày nghe theo sự vận động của các cấp chính quyền địa phương, người Mông đã chuyển sang ăn Tết âm lịch theo người Kinh mà vẫn giữ được những nét văn hóa truyền thống rất đặc trưng của dân tộc.

Để chuẩn bị cho ngày Tết, mỗi gia đình vỗ béo một con lợn từ mấy tháng trước đó, sắm sửa quần áo đẹp... Tối giao thừa, nhà nào cũng mổ gà cúng ông bà, tổ tiên, thổ địa, thần bếp, thần nông... Sáng mùng 1, anh em, hàng xóm đến chúc mừng năm mới mời nhau bằng chén rượu, miếng thịt. Từ mùng 2 trở đi, thanh niên rủ nhau đi hội với đủ các trò chơi mang đậm nét truyền thống, như: Tung còn, hát đối, hát giao duyên, thổi khèn, thổi kèn lá, đánh cù, đánh gà, đánh bóng... Những người đã có gia đình và các ông bà già thì đến nhà thăm hỏi nhau, uống rượu, nói chuyện...

“Việc chuyển lịch ăn tết cùng với cộng đồng vừa giúp bà con người Mông ở Pù Nhi tiết kiệm, đỡ lãng phí hơn trước kia mà vẫn vui vẻ, ý nghĩa. Hy vọng từ mùa xuân này và những mùa xuân sau, cuộc sống của đồng bào nơi đây sẽ ngày thêm ấm no” , hạnh phúc, đủ đầy...” - Chủ tịch Xích chia tay chúng tôi bằng cái bắt tay siết chặt.

Thanh Trương - Minh Hóa