Xuân về miền chè Shan Tuyết

Xã Suối Giàng thuộc huyện Văn Chấn (Yên Bái) chiếm 98% là người Mông đen, từ lâu đã được biết đến như một thứ thương hiệu riêng của chè Shan Tuyết. Giờ đây, Suối Giàng lại háo hức đón chờ một vận hội mới khi dự án quy hoạch xã trở thành điểm du lịch sinh thái đang phát huy hiệu quả…

"Lộc trời" nơi Suối Giàng

Chúng tôi đang thực hiện một hành trình đến với mảnh đất của những truyền thuyết trữ tình, những tiềm năng đang cần bàn tay con người tiếp tục khai phá. Khi được hỏi về gốc gác của cái tên Suối Giàng thì ngay cả công dân nhiều tuổi nhất bản Păng Cáng, cụ Giàng A Chử cũng lắc đầu. Khi Giàng A Chử còn bé, bên bếp lửa rừng cha ông đã kể về sự tích Suối Giàng.

Thiếu nữ Mông hái chè Shan trăm tuổi.

Xa xưa, Giàng là một dòng họ lớn nhất của người Mông và cũng là dòng họ đầu tiên phát hiện ra con suối lớn chảy trong lòng núi sâu, Giàng cũng có nghĩa là Trời - con suối trời ban cho dân bản. Con suối ấy bắt nguồn từ những đỉnh núi cao nhất, nơi có những cánh rừng đại ngàn nguyên sơ hàng ngàn năm tuổi, chảy quấn quýt cùng số phận của người Mông qua bao thế hệ. Nét văn hoá đặc trưng của dân tộc Mông và rừng chè Shan Tuyết cổ thụ đã làm nên một Suối Giàng vừa duyên dáng, vừa hoang sơ, tinh khiết.

Suối Giàng hiện có khoảng trên 4 vạn gốc chè Shan Tuyết cổ thụ, gắn bó máu thịt với người dân nơi đây như muông thú gắn bó với núi rừng. Cây chè Shan Tuyết ít tuổi nhất ở Suối Giàng cũng đã trên 100 năm, cây cổ thụ nhất đã trên 300 năm. Những gốc chè cổ thụ chính là chứng nhân cho biết bao cuộc hẹn hò, tình duyên lứa đôi của nam thanh, nữ tú người Mông.

Đồng bào nơi đây rất hiếu khách và thẳng thắn, hễ là khách từ xa tới sẽ được đón tiếp ân cần như anh em ruột thịt. Vào thăm gia đình nào cũng vậy, chúng tôi đều được gia chủ mời uống bát nước chè nóng pha từ loại chè đặc sản nơi đây. Mùa xuân đến chính là mùa thu hoạch chè Shan Tuyết. Cây chè cổ thụ chẳng cần ai chăm bón, cứ mỗi độ xuân sang lại nảy thêm những đợt búp mới mà bà con người Mông quen gọi là "lộc Giàng" (lộc trời).

Cây chè cổ thụ cao chừng 4-5m, đường kính thân vừa vòng tay một người ôm. Vào mùa thu hoạch, hàng trăm chiếc thang dài được đồng bào bắc lên ngọn cây ngắt búp. "Sở dĩ chè có cái tên là Shan Tuyết bởi khi đã sao khô bao giờ chè cũng có màu trắng bạc như phủ một lớp phấn. Chè Suối Giàng phải được sao khô bằng củi của chính cây rừng Tập Lăng phía sau xã, pha bằng nước suối Giàng mới có được hương vị ngây ngất..." - già Giàng A Chử bảo vậy.

Xuân ấm xứ chè

Chủ tịch xã Suối Giàng, Giàng A Đằng cũng vui vẻ chia sẻ khi hướng dẫn chúng tôi đến thăm những vườn chè Shan Tuyết: Cây chè đã đem lại nguồn thu nhập chủ yếu cho bà con Suối Giàng. Mỗi năm, cây chè cho thu hoạch trên 300 tấn đưa về cho xã hàng trăm triệu đồng. Được cán bộ khuyến nông hướng dẫn, đồng bào Mông đã biết áp dụng khoa học kỹ thuật cho cây chè, tận dụng trồng xen canh cả các loại cây ăn quả khác để tăng thêm nguồn thu nhập.

Nhiều kỹ sư nông nghiệp đã thử nghiệm mang giống chè ở đây đến trồng thử tại các các vùng đất khác, nhưng hiệu quả không thực sự cao bởi chất lượng khó sánh kịp chè ở Suối Giàng. Cùng với diện tích chè được trồng từ những năm 70 của thế kỷ trước, đến nay xã đã trồng thêm hơn 100ha và năm vừa qua đã thu hoạch lứa đầu tiên.

Từ khi con đường nhựa nối trung tâm huyện Văn Chấn lên Suối Giàng được mở, đời sống kinh tế của bà con đã thay đổi đáng kể. Giao thông đã giúp cho việc giao thương dễ dàng hơn, chè của Suối Giàng về xuôi nhanh hơn, tiện hơn. Nhiều gia đình trong xã đã không chỉ thoát đói nghèo mà còn vươn lên trở thành những hộ giàu có.

Hộ nhà anh Hảng A Gia là một điển hình. Mới bước sang tuổi 36 nhưng ông chủ trẻ này đã có cơ ngơi là hàng chục hecta cây quế, cây chè và đàn trâu, bò gần 30 con. Gia đình anh đã sắm được đầy đủ những đồ dùng, tiện nghi đắt tiền, xe máy để còn chuyên chở hàng khi cần thiết.

Tết Quý Tỵ này là mùa xuân thứ 13, người Mông ở Suối Giàng ăn tết cùng với cộng đồng người Kinh. Trước đây, bà con có tết riêng, trước Tết Nguyên đán gần một tháng, con em trong bản đi học ở xa cũng trốn học bỏ về để ăn tết. Tết dạo đó tổ chức linh đình, rườm rà, nhà nào cũng phải mổ lợn, giết trâu cúng tế. Giờ đây, chuyển lịch ăn tết cùng với cộng đồng, bà con người Mông đã tiết kiệm và đỡ lãng phí hơn rất nhiều mà vẫn vui vẻ, ý nghĩa.

Và tín hiệu vui nhất đối với bà con ở Suối Giàng đó là dự án quy hoạch xã trở thành địa danh du lịch sinh thái đã và đang được triển khai rất hiệu quả. "Chúng tôi hy vọng rằng nguồn thu về du lịch và trang trại, rừng quế Tập Lăng, cây chè Shan Tuyết sẽ đem đến từng hộ dân sức xuân mới ấm no, hạnh phúc và đầy đủ hơn" - Chủ tịch xã Giàng A Đằng tiễn chúng tôi bằng cái bắt tay siết chặt.

Nguyễn Minh Hùng