Báo Nông thôn Ngày nay đoạt 2 Giải báo chí Quốc gia: "Đó là mong muốn và tâm huyết của chúng tôi"

Hội đồng Giải Báo chí Quốc gia vừa quyết định tặng Giải B Giải Báo chí Quốc gia lần thứ XV - năm 2020 cho nhóm tác giả: Đỗ Doãn Hoàng (bút danh Lãng Quân), Hoàng Chiên (bút danh Văn Hoàng) với loạt bài "Lời man trá trong các rừng nghiến khổng lồ" và Giải C Giải Báo chí Quốc gia lần thứ XV - năm 2020 cho nhóm tác giả: Lưu Quang Định, Cao Văn Hùng, Trần Thị Mỹ Hằng, Nguyễn Thị Nhật Lệ, Lê Đình Việt với loạt bài "Hòa giải dân tộc".

Đó là mong muốn và tâm huyết của chúng tôi

Chia sẻ về loạt bài đoạt Giải B, nhà báo Đỗ Doãn Hoàng - đại diện nhóm tác giả cho biết: Loạt bài điều tra "Lời man trá trong các rừng nghiến khổng lồ", gồm có 5 bài: Bài 1: Điều tra độc quyền: Lời man trá trong các rừng nghiến khổng lồ; Bài 2: "Vào hang ổ" gỗ nghiến cùng lâm tặc; Bài 3: "Lâm tặc" vào vai tổng đạo diễn tiêu thụ gỗ nghiến trái phép; Bài 4: "Ông trùm" nhận lỗi sau song sắt và góc nhìn của người trong cuộc; Bài 5: Cơ quan chức năng khởi tố vụ án.

"Đã từ lâu, chúng tôi chứng kiến nhiều cánh rừng nghiến bị tàn sát, giá gỗ đắt đỏ trên chợ đen. Cơ chế quản lý thì "vờ vịt", làm một cách hình thức chứ ít ai thực sự muốn bảo vệ rừng một cách "gan ruột". Trong khi, cả trăm, cả nhiều trăm năm (nếu không nói cả nghìn năm) thì thiên nhiên mới nâng niu nuôi dưỡng nên được những cánh rừng nghiến cổ thụ.

Nghiến mọc trên núi đá, rễ cứng và dài, ôm lấy đá mà vươn lên như một biểu tượng của sự kiên cường. Chúng có vai trò rất quan trọng trong đa dạng sinh học cũng như trong che chở cho sự bình an của cuộc sống toàn khu vực: Thái Nguyên, Tuyên Quang, Cao Bằng, Bắc Kạn, Điện Biên, Sơn La, Hà Giang…", nhà báo Đỗ Doãn Hoàng nói về quá trình thực hiện loạt tác phẩm.

Theo nhà báo Đỗ Doãn Hoàng, khi tiến hành điều tra vụ này, các nhà báo, phóng viên Báo Nông thôn Ngày nay/Dân Việt gặp nhiều thách thức, trong đó,  thách thức lớn là "tội phạm" đã được các cuộc điều tra của nhà báo, của công an, kiểm lâm, quản lý thị trường… training (đào tạo) quá bài bản.

"Vì gỗ này đắt, chúng tìm mọi cách phá và vì nghiến là gỗ quý, cơ quan chức năng ra quân bảo vệ khá… đều đặn. Sau mỗi lần bị xử lý, họ càng tinh vi hơn. Đấy là chưa kể địa bàn quá rộng, khoảng 300km từ Hà Nội lên Cao Bằng, cùng đó là 180km núi non từ Cao Bằng vào Bảo Lâm, sang Bắc Mê (tỉnh Hà Giang), rồi lại vòng hàng trăm cây số xuyên cung đường núi đá khủng khiếp về Na Hang (của tỉnh Tuyên Quang)...

Đấy là chưa kể các ngày đi dọc Sơn La, Điện Biên, Lào Cai … nằm vùng trên đỉnh đèo Pha Đin, theo chân lâm tặc xem chúng thách thức nhà báo và kiểm lâm ở vùng tiếp giáp giữa hai tỉnh Sơn La và Điện Biên…", nhà báo Đỗ Doãn Hoàng nói.

Cung đường dài, địa bàn rộng, song theo chia sẻ của nhà báo Đỗ Doãn Hoàng, các anh phải đi nhiều lần, nhiều cung đường được kiểm lâm, công an cơ sở gắn camera theo dõi suốt dọc các chốt trạm, xe của các anh phải liên tục thay đổi "hình dạng" (đi nhiều ô tô khác nhau).

Mỗi lần nhờ người dẫn đường đi bộ 1 ngày trong rừng, các anh phải trả cho những người này 500-700 nghìn đồng, đi bộ từ khi trời chưa sáng (để tránh bị theo dõi, phát hiện, tránh lộ mặt người dẫn đường) đến khi trời tối mới ra khỏi rừng các xã Yên Hoa, Đà Vị, huyện Na Hang, Tuyên Quang.

Lúc vào vai dân chơi, dân buôn tiếp cận các đối tượng Nông Văn Phòng (Phương), rồi Nguyễn Văn Hoàng ở vùng Bắc Mê là rất tốn kém và bị chúng kiểm tra khám xét nhiều lần "lạnh tóc gáy". Khi theo dõi các vụ bốc gỗ vài trăm thớt nghiến ở Bảo Lâm, các anh bị phát hiện và thất bại, vì các đối tượng theo dõi tất cả các xe lạ vào địa bàn trên đường độc đạo dọc sông Gâm, theo dõi cả nhà nghỉ…

"Tuy nhiên, khi đối chất với cơ quan chức năng, khi tỉnh Tuyên Quang khởi tố vụ phá rừng, khi Cục Kiểm lâm chỉ đạo xử lý, các xưởng cưa mở ở cửa rừng "ăn gỗ quý" bị xử lý, thì chúng tôi hiểu rằng: Lời man trá trong rừng nghiến cổ thụ đã bị phanh phui. Cứu một cái cây đã bị chặt thì không thể, song cần tìm ra bản chất câu chuyện để kiến nghị chính sách, cơ chế, quy trách nhiệm sao cho rừng không tiếp tục bị tàn phá.

Phân tích những bất cập trong chính sách đấu giá gỗ (rất nhiều khi "giấy phép" từ các cuộc hóa giá đó lại làm "bình phong" cho các đối tượng xấu phù phép tàn phá rừng). 

Làm việc với chính quyền kiểm lâm, công an các địa phương, theo chân họ ra quân xử lý các sai phạm báo đã nêu, tiếp tục đưa tin. Đối thoại với Phó Cục trưởng Cục Kiểm lâm về các nỗ lực của họ liên quan đến loạt bài.  "Bóc mẽ" các điều đó, lật lại hồ sơ các vụ việc để tìm ra bản chất vấn đề, tận thấy cảnh tàn sát rừng với hình ảnh của những phát hiện độc quyền lần đầu tiên đăng báo…

Đó là mong muốn và tâm huyết của chúng tôi. Và đến nay, với nỗ lực không mệt mỏi của nhóm PV NTNN/Dân Việt, sau loạt bài được giải và các bài tiếp theo, vấn đề còn được tiếp tục xử lý quyết liệt, với sự lên tiếng của đại biểu Quốc hội, lãnh đạo tỉnh Hà Giang, nhiều người có uy tín trong xã hội", nhà báo Đỗ Doãn Hoàng chia sẻ.

Chúng tôi rất tâm đắc với đề tài "hòa giải dân tộc"

Bên cạnh việc nhận Giải B, Báo NTNN/Dân Việt còn được Hội đồng Giải báo chí Quốc gia quyết định tặng Giải C Giải báo chí Quốc gia lần thứ XV - năm 2020 cho nhóm tác giả: Lưu Quang Định, Cao Văn Hùng, Trần Thị Mỹ Hằng, Nguyễn Thị Nhật Lệ, Lê Đình Việt với loạt bài "Hòa giải dân tộc".

Nhà báo Trần Thị Mỹ Hằng - đại diện nhóm tác giả đoạt giải chia sẻ, loạt tác phẩm đoạt giải gồm 4 bài: Bài 1: Nguyên Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết: Con người sinh ra không phải để hận thù;  Bài 2: GS.BS Trần Đông A: Sứ giả hòa giải dân tộc và nụ cười tận hiến;  Bài 3: Nhà báo Nguyễn Quang Trường: Trải nghiệm Việt Nam để trân trọng giá trị của hòa bình;  Bài 4: Chuyên gia kinh tế Huỳnh Bửu Sơn: Phẩm chất hàng đầu của người trí thức là yêu tự do và tôn trọng chân lý.

"Chúng tôi may mắn gặp được những nhân vật tuyệt vời để kể câu chuyện về hoà hợp, hoà giải dân tộc. Hoà hợp, hoà giải là câu chuyện bất tận dù đã gần nửa thập kỷ từ khi thống nhất đất nước. Lịch sử đầy biến động khiến dân tộc có số phận đặc biệt, và vì thế có những gia đình, những cá nhân cũng có số phận rất đặc biệt. Sự chia rẽ khiến lòng người tổn thương suốt nhiều thập kỷ, và đó luôn là điều trăn trở của người Việt cả trong và ngoài nước.

Cùng chung dòng máu nên người Việt ở đâu cũng hướng về Tổ quốc, gắn bó với cội nguồn dân tộc. Đó là những điều đã được khẳng định trong các chính sách của Đảng, Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài. Tuy nhiên quá trình hoà giải, hàn gắn là vô cùng khó khăn trong nhiều thập kỷ. Những câu chuyện của mỗi cá nhân từng ở hai chiến tuyến là ví dụ thuyết phục nhất để khẳng định những chính sách hoà giải hoà hợp là đúng đắn, nhân văn, và cho thấy truyền thống của người Việt luôn là "lá rụng về cội", "anh em như thể chân tay"", nhà báo Mỹ Hằng chia sẻ.

Nữ nhà báo cũng cho rằng, khi chung một dòng máu, chung một tiếng nói thì không thể nào chúng ta không gắn bó, vượt qua mọi cay đắng của lịch sử để vun đắp lợi ích quốc gia, dân tộc.

"Mỗi nhân vật trong chùm bài của chúng tôi đều là một câu chuyện đáng trân trọng. Đa phần trong số họ là những trí thức của chế độ cũ, nhưng đã bình thản vượt qua những loạn lạc, những khó khăn, toan tính, nghi ngờ của thời cuộc để ở lại và cống hiến cho đất nước.

Một bác sĩ Trần Đông A vì thương trẻ em Việt Nam mà không chọn ra đi. Một nhà kinh tế như ông Huỳnh Bửu Sơn nghe theo tiếng gọi của trái tim, tin vào vị lãnh đạo sáng suốt Võ Văn Kiệt để trở thành một trong những nhà tư vấn trụ cột góp phần cải cách kinh tế đất nước.

Một nhà báo Nguyễn Quang Trường, người từng vượt biên, kịch liệt chống Cộng nhưng đã trở về khi nhìn thấy những đổi thay của đất nước, và vượt qua những định kiến nặng nề của cộng đồng người Việt ở quận Cam, và mở kênh YouTube để nói về sự đổi mới, về con người Việt Nam ngày nay, kể cả những chiến sĩ cách mạng tưởng như là thù địch không thể nào gặp mặt.

Hay cuộc trò chuyện của Dân Việt với nguyên Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết, vị nguyên thủ đầu tiên của Việt Nam sang thăm Mỹ kể từ khi hai nước nối lại quan hệ ngoại giao, ông đã giãi bày những trăn trở của cá nhân, của lãnh đạo, của người Việt trong nước về việc hoà giải, đoàn kết, thu hút nhà đầu tư, trí thức Việt kiều về đóng góp cho đất nước.

Được đối thoại, trò chuyện với những nhân vật đã chứng kiến lịch sử như thế với tôi là niềm vui, là vinh dự, cũng là may mắn trong nghề báo", nhà báo Mỹ Hằng nói.

Nhà báo Lưu Quang Định - Tổng Biên tập Báo Nông thôn Ngày nay/Dân Việt chia sẻ thêm: "Chúng tôi rất vui vì trong bản thân nhóm tác giả ngay trong gia đình cũng có những thành viên đến cả từ hai phía. Anh theo cách mạng, em lại đi theo chế độ cũ. Mấy chục năm qua, có những lúc bị phân biệt đối xử, không công bằng, bị thiệt thòi, vì thế chúng tôi rất tâm đắc với đề tài này. Bản thân chúng tôi cùng tham gia vào chung một đề tài như thế này là minh chứng hùng hồn nhất cho hoà hợp, hoà giải dân tộc".