Bếp lửa

Cũng giống như nhiều cộng đồng dân tộc khác, đồng bào Ê Đê sống ở vùng miền núi Phú Yên (còn được gọi là người Ê Đê Mđhur, có nghĩa là “người ở phía mặt trời mọc Tây Nguyên”), vẫn còn giữ truyền thống là nhà sàn dài hơn 20m, có từ 12 - 14 cột, được chia làm ba gian và trong mỗi gian đều có một bếp lửa (Tneng Tprur).

Cứ nghe nói đến rừng, hẳn ai cũng nghĩ sẽ âm u, vắng vẻ, lạnh lẽo lắm. Nhưng nếu đã từng ở rừng, ngủ rừng, ăn rừng, lặng lẽ đi trong sự bao bọc của rừng mới có thể “nghe” được tiếng rừng đêm.

Ông Nguyễn Văn Sỹ, người gốc Hội An, nhà ở thôn Bến Trễ, xã Cẩm Hà. Nhưng hơn 32 năm qua ông quen sống trong ngôi chòi lụp xụp, được ghép từ những chiếc ô cũ kỹ nằm chênh vênh bên bờ sông Hoài (TP.Hội An, Quảng Nam), làm nghề vá áo mưa mưu sinh, tắm nhờ và... chỉ dùng đồ biếu.

An Toàn là một xã vùng cao thuộc huyện miền núi An Lão nằm ở phía Bắc Bình Định, giáp huyện Ba Tơ (tỉnh Quảng Ngãi) và huyện Kờ Bang (tỉnh Gia Lai). Ở độ cao tuyệt đối trên 1.000 mét, An Toàn hòa mình với thiên nhiên, núi rừng nguyên sinh, những dòng suối đá, những đồng lúa xanh mướt và những mái nhà sàn mộc mạc của bà con dân tộc H’rê.

Trám được đem về rửa sạch, bỏ vào nồi. Nồi trám không được đun trên bếp lửa vì dưới sức nóng ấy quả sẽ chẳng những không mềm ra mà còn sắt lại như ban đầu. Bởi thế việc đặt gần lửa ở khoảng cách nào để chín bùi là tùy thuộc vào kinh nghiệm và sự khéo léo của người nấu.

Những con suối, con mương nhỏ lấp lánh nắng vàng lượn lờ bên những thửa ruộng xanh mướt mát. Biết là thế nhưng từng chấm nhỏ nhà sàn như chú rùa con xinh xắn vẫn là một dấu hỏi của miền Tây huyền bí.

40 năm qua, vùng núi cao heo hút thành mái nhà che chở cho ông lão được mệnh danh là “người rừng” và người lụy tình nhất Việt Nam.

Sinh sống từ lâu đời ở vùng cao, người Tày luôn coi bếp lửa là linh hồn trong đời sống văn hóa của mình. Trong mỗi căn nhà sàn truyền thống, người Tày thường có 3 loại bếp lửa.

Tết năm nay quả là một dịp Tết đặc biệt đối với tôi khi được về với gia đình sớm hơn mọi năm. Điều đó cũng đồng nghĩa với việc tôi có thêm khá nhiều cảm xúc thú vị. Mỗi ngày trôi qua với tôi đều trở thành một ngày thật giàu cảm xúc - cảm xúc yêu, cảm xúc được yêu.

Với nàng, Tết không chỉ là những giây phút thiêng liêng được đoàn tụ gia đình bên nồi bánh chưng bập bùng trên bếp lửa, trong mùi hương trầm thơm nồng nàn, mà ngày Tết còn để sống lại những mùa xuân ấm áp đã qua.