Bình Phước: Nỗi niềm của những nông dân trồng điều sạch

Năng suất trồng điều sạch chưa cao, nông dân không mặn mà 

Huyện Bù Đăng có diện tích trồng điều lớn nhất tỉnh Bình Phước, khoảng 61.000ha. Điều cũng là cây trồng truyền thống ở xã Đồng Nai (huyện Bù Đăng).

Tuy nhiên, 70% số dân ở xã Đồng Nai là đồng bào dân tộc thiểu số. Khâu sản xuất còn ít áp dụng khoa học kỹ thuật nên hiệu quả kinh tế chưa cao, đầu ra còn gặp nhiều khó khăn do thường xuyên bị tư thương ép giá.

Tháng 3/2021, HTX Nông nghiệp hữu cơ Đồng Nai được thành lập với 40 thành viên, trên tổng diện tích 800ha điều.

Ông Điểu Bưng – Giám đốc HTX Đồng Nai cho biết, toàn xã có hơn 3.000ha điều. Đến nay, diện tích điều của HTX đã tăng lên 2.000ha. Tuy diện tích tăng nhưng năng suất điều sạch của HTX vẫn chưa cải thiện đáng kể.

Anh Điểu Nu tham gia HTX Đồng Nai được 3 năm nay. Anh cũng trồng điều sạch nhưng lối canh tác theo hướng hữu cơ của anh vẫn còn rất giản đơn. Vườn điều mọc gần như tự nhiên mà ít chăm sóc, thậm chí là không bón phân.

Năm nay, vườn điều của anh đã 15 năm tuổi, lại gặp thời tiết bất lợi. Thay vì năng suất trung bình 1,5 tấn/ha như trước thì vụ này, năng suất vườn điều đã giảm đi một nửa.

Anh Điểu Sét, một xã viên khác kể, điều sạch của HTX Đồng Nai được các doanh nghiệp lớn ở Long An và TP.HCM ký hợp đồng, liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm.

Giá điều sạch của HTX Đồng Nai luôn cao hơn giá thị trường từ 400-500 đồng/kg, và không bị ép giá như ngày trước.

Thế nhưng giá điều trên thị trường ngày càng giảm. Đầu mùa, điều tươi khoảng 25.000 đồng/kg. Mức giá này vốn đã thấp hơn đầu mùa vụ trước 4.000-5.000 đồng/kg.

Càng về cuối vụ, giá điều càng giảm. Đến nay, giá điều chỉ còn 18.000-.19.000 đồng/kg.

Trồng điều sạch thì được công ty bao tiêu. Người trồng điều sạch không lo lắng đầu ra. "Tuy nhiên, người dân vẫn muốn ngành chức năng hỗ trợ cách chăm sóc để có thể gia tăng năng suất và thu nhập", anh Sét nói.

Ông Điểu Bưng – Giám đốc HTX cho rằng, sản xuất hữu cơ đang là hướng đi đúng, từng bước thay đổi tư duy sản xuất truyền thống. Cách làm hữu cơ đem lại hiệu quả bền vững cho vườn điều và người trồng điều.

Tuy nhiên, cách làm hữu cơ còn đơn giản khiến cây điều bị thiếu chất dinh dưỡng, sâu bệnh tấn công, tỉ lệ ra bông đậu trái thấp.

Kéo theo đó là năng suất điều sạch giảm mạnh. Thậm chí có nhiều vườn điều già cỗi gần như mất trắng. Trong khi, đó giá bán điều sạch không chênh lệch nhiều với giá bán điều thường.

"Mong muốn cải thiện năng suất trên vườn điều sạch của xã viên là chính đáng" - ông Bưng nói.

Nâng chất vườn điều sạch

HTX nông nghiệp thương mại dịch vụ Thành Phát cũng là đơn vị làm điều sạch ở xã Bom Bo (huyện Bù Đăng). Ông Nguyễn Minh Trang - Giám đốc HTX cho biết, sản xuất theo hữu cơ đang dần trở nên phổ biến.

Tuy nhiên, để minh chứng đâu là sản phẩm sạch thì chỉ có người làm mới biết. HTX phải theo dõi sát sao sản phẩm của mình không bị trộn lẫn giữa điều sạch với điều thường. Nguồn hàng phải được bán đến đúng nơi cần tiêu thụ hàng sạch thì mới có giá trị.

Sau hơn 4 năm thành lập, HTX Thành Phát đã thu hút hơn 300 thành viên với hơn 1.000ha điều. Theo ông Trang, số xã viên ngày một đông chứng tỏ người dân đã nhận thức tốt hơn về trồng điều sạch.

Tuy nhiên, thách thức về giá cả vẫn là hạn chế lớn nhất đối với người trồng điều sạch. Nếu giá điều trên 30.000 đồng/kg thì người dân sẽ quan tâm nhiều hơn.

"Sản phẩm điều sạch cũng chưa tìm được con đường riêng của mình trên thị trường vốn phức tạp và nhiều cạnh tranh", ông Trang nói.

Bà Lê Thị Ánh Tuyết - Phó Giám đốc Sở NNPTNT Bình Phước cho biết, các vườn điều đã được chuyển đổi sang mô hình trồng điều sạch với giống tốt, năng suất có thể đạt từ 2-3 tấn/ha. Đây là mức năng suất mà người trồng đều có thể sống được với cây điều.

Hơn nữa, nhu cầu thị trường ngày càng đòi hỏi về tiêu chuẩn chất lượng. Chỉ có các sản phẩm từ hạt điều sạch, an toàn cho sức khỏe mới có thể đáp ứng nhu cầu. Người dân buộc phải bắt kịp xu thế này.

Toàn tỉnh hiện có khoảng 3.200ha điều đạt tiêu chuẩn hữu cơ, và được các doanh nghiệp thu mua. Đó là những hạt nhân xây dựng thương hiệu điều Bình Phước.

Tuy nhiên chất lượng hiện trạng vườn điều Bình Phước vẫn xếp ở mức thấp do diện tích đều già cỗi vẫn còn chiếm tỷ lệ cao.