Bộ trường Trần Hồng Hà nói về giải pháp chống ngập sau trận mưa lịch sử ở Hà Nội

Sáng 30/5, bên hành lang Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà đã có trao đổi với báo chí xung quanh câu chuyện chống ngập sau trận mưa lịch sử ở Hà Nội chiều 29/5.

Thưa Bộ trưởng, hôm qua, trận mưa ở Hà Nội gây ra ngập lụt, điều này có phải do có liên quan đến quy hoạch không?

- Thời tiết hiện nay có biến đổi bất thường, nhiệt độ nóng lên. Không phải chỉ Việt Nam mà ở các nước có hạ tầng phát triển như Mỹ, châu Âu thì câu chuyện bất thường nhiều khi tập trung vào một thời điểm thì không có hạ tầng nào có thể chịu đựng được.

Chúng ta cũng phải phân biệt vấn đề dị thường thời tiết như mưa lớn cực đoan với các vấn đề chúng ta đầu tư hạ tầng thiếu đồng bộ, thiếu tầm nhìn là 2 vấn đề nguy cơ như nhau.

Tuy nhiên ở các TP lớn như Hà Nội, TP.HCM cứ mưa to là ngập cho thấy câu chuyện gì và giải pháp là gì thưa Bộ trưởng?

- Ở đây tôi cho rằng phải nhìn lại toàn bộ hạ tầng ở các đô thị. Khi thiết kế các đô thị thì quan trọng nhất là mỗi đô thị mang đặc trưng về địa hình khác nhau, quan trọng nhất là phải dự báo được tính cực đoan của khí hậu, thời tiết, hệ thống đó phải dự báo được số lượng dân cư sử dụng. Để dự báo được thì chúng ta phải dựa vào hệ thống tự nhiên, có một hệ thống để đáp ứng được TP đó.

Khi dự báo được mức cực đoan của khí hậu, dự báo ở tầm dài hạn và đạt được tầm của TP, như một huyết mạch của cơ thể con người thì mới giải quyết. Điều đó có nghĩa là các hệ thống thu nước mưa, thoát nước mưa, xử lý nước thải phải đồng bộ, phải tính toán được mật độ dân cư, cùng với hạ tầng của chúng ta.

Thậm chí phải có những vấn đề chúng ta phải dự báo không phải xảy ra hàng năm mà có thể 20, 30, 50 năm mới xảy ra 1 lần cực đoan thì cũng phải tính đến phương án. Phương án đó giúp cho khâu thiết kế cơ sở hạ tầng như công trình ngầm, đường giao thông ngầm, đường giao thông bề mặt.

Như tôi nhắc lại đó là tính toán đến cái độ cao của các khu vực và tính toán khi thiết kế hệ thống thoát nước ngầm trong quá trình đô thị phát triển, thay đổi mình phải có tầm nhìn để làm sao khu vực đó tự nhiên thoát được nước. Khu vực không tự thoát được nước thì phải sử dụng máy móc thiết bị nhưng điều đó phải hạn chế.

Trong trường hợp thời tiết cực đoan thì phải tính toán hệ thống để trữ nước. Như Nhật Bản có khu vực người ta bố trí những đường ngầm ở dưới, gọi là hầm chứa lớn ở dưới vừa giữ lượng nước để khi hạn hán thì tưới cây chẳng hạn nhưng trong thời điểm đó thì nó là nơi chứa nước. Hay việc bố trí trường học, sân vận động, cánh đồng lúa trong trường hợp thấy rằng có thể ngập vào những nơi xung yếu thì điều chỉnh cái van trong hệ thống đó để đưa những nơi đó thành nơi chứa nước. Thậm chí, như tôi đã nói, là cả một hệ thống dưới đường giao thông là các thùng rất lớn để chứa nước. Đó là giải pháp mà các nước đã làm, tất nhiên chi phí đắt đỏ, nhưng quan trọng là tầm nhìn, thiết kế và đầu tư hạ tầng và nó phải đồng bộ.

Theo Bộ trưởng, Hà Nội nên có dự án chống ngập giống TP.HCM?

- Trước hết, Hà Nội cần tăng cường công tác dự báo. Thứ hai, Hà Nội cũng cần có dự án tổng thể trong đó đánh giá một cách căn cơ và đưa ra những số liệu lịch sử cũng như số liệu hiện nay về hiện tượng cực đoan của thời tiết với lượng mưa như thế này. Thứ ba, cần nghiên cứu một cách kỹ càng, tiếp cận của tôi là tiếp cận khi thiết kế đô thị, để làm sao đô thị đó là đô thị thông minh, chống chịu được các hiện tượng thời tiết cực đoan.

Còn bài toán mang tính ứng phó như khi đã ngập rồi thì phải sử dụng các máy bơm để thoát nước, đó gần như là điều mang tính trù bị bắt buộc. Nhưng phải tính toán trong quá trình thiết kế các đô thị đó, trong quá trình tạo ra hệ thống thoát nước, đảm đương được huyết mạch của đô thị, phải xây dựng được các đô thị có khả năng chống chịu một cách thông minh, hay nói cách khác là thiết kế được một cách thông minh các đô thị để đảm bảo được tính bền vững.

Tuy nhiên, tôi không nói (đề án này) giống hệt nhau. Cần có một dự án tiếp cận một cách tổng thể, xuất phát từ dự báo, quy hoạch tính toán để có một hạ tầng có thể chống chịu, thích ứng, phù hợp được. Thêm vào đó là các giải pháp kỹ thuật, sử dụng các giải pháp mang tính chủ động như các khu vực khi lũ lụt thì có khu vực để chứa nước trong thời điểm đó, như cánh đồng, sân vận động, có thể là các bể chứa nước để tạm thời không tạo ra sự ngập lụt, tác động vào những nơi xung yếu gây thiệt hại về tài sản cho con người.

Phải tạo ra một hệ thống hạ tầng, bao gồm cả hệ thống chứa nước ở các nơi giao thông, những khu ngập lụt lớn. Nhưng quan trọng nhất vẫn phải xuất phát từ thiết kế tổng thể hệ thống.

Xin cảm ơn Bộ trưởng (!)