Bỏng axit: Phục hồi được bao nhiêu phần trăm?

Nếu nạn nhân có sự lạc quan, vượt qua số phận, cộng với sự kiên trì và được các bác sĩ tạo hình giúp đỡ thì vẫn hy vọng có lại khuôn mặt tương đối. Tuy nhiên, kinh phí để làm việc này cũng khá cao tùy theo mức độ bỏng nặng hay nhẹ.

Phải sống làm sao để không phụ lòng

Tôi gặp Thanh (tên nhân vật đã được thay đổi - PV) vào giờ trưa khi cô xong việc ở công ty. Trong đầu tôi mặc định cô Thanh bị tạt axit có khuôn mặt đen sì, sẹo lồi lõm, co kéo, nói chung là xấu xí.

Nhưng trước mặt tôi, Thanh trông khá xinh đẹp, nét duyên tự nhiên. Nhìn lướt qua, ít ai nhận biết Thanh đã trải qua một tai họa axit do chính người yêu cũ gây nên.

Nạn nhân của acid cần nhờ đến kỹ thuật tạo hình, thẩm mỹ để lấy lại cân bằng cuộc sống. Ảnh: TÙNG SƠN

Thanh kể 3 năm trước cô yêu một chàng trai miền Tây, tính tình hiền lành. Tuy nhiên, gia đình Thanh khuyên nhủ là hai đứa không hợp tuổi nên cô chủ động nói lời chia tay. Nhưng bạn trai Thanh không chấp nhận và “hứa” nếu không lấy được Thanh thì không ai lấy được, cả hai đứa cùng chết. Thanh nghĩ bạn chỉ nói đùa.

Đêm định mệnh, Thanh vừa đi học về đầu hẻm thì gặp bạn trai. “Anh ấy bảo em gặp nhau để nói lời sau cùng trước khi về quê. Tuy nhiên, một tay nắm em, tay kia anh ta tạt thẳng ca axit vào mặt em”. Thanh la toáng, vùng chạy vào nhà dân rửa mặt. Còn bạn trai cô cũng tự tạt axit vào mình và bảo hai đứa cùng chết. Axit dính từ mặt xuống chân nhưng Thanh cố chạy về tận nhà trọ rồi nhờ bạn bè đưa đi cấp cứu dù đôi mắt đã bắt đầu mờ dần.

Những ngày đầu nằm BV, Thanh than thân trách phận vì sao ông trời cho mình gặp một con người như thế. Lắm lúc Thanh nghĩ cuộc sống của mình đã kết thúc. Lâu lâu Thanh lấy kính ra soi xem gương mặt của mình ra sao. Rồi tủi thân. Nhiều lúc cô sốc. Bởi người không biết, không hiểu nói con nhỏ này bị đánh ghen. Nhưng khi bình tĩnh lại, cô lại nghĩ mình phải hết bệnh để đi làm, để giúp gia đình.

Động lực để cô vượt qua là sếp công ty, thầy cô, bạn thân, đồng nghiệp thăm hỏi, động viên… Mặc dù bị tai nạn nghỉ hai tháng nhưng cô vẫn được công ty trả lương đầy đủ. Thanh tự nhủ mình: “Vậy phải sống làm sao để không phụ lòng, phải sống tốt và không nghĩ quẩn!”. Sau hai tháng, cô chống nạng đi học, đi thi. Bạn bè đều ngạc nhiên về sự tự tin của Thanh.

Ba năm qua, cô trải qua ba lần gây mê ghép da mặt, 10 lần đi phẫu thuật tạo hình. Khuôn mặt của cô giờ đây dù không hoàn hảo như người bình thường nhưng vẫn làm cho người đối diện thiện cảm vì nét tự nhiên, xinh xắn.

Cách đây gần hai năm, Thanh gặp và quen một chàng trai yêu cô say đắm. Yêu đến nỗi cô từ chối do còn mặc cảm bản thân nhưng chàng trai về thuyết phục bố mẹ ruột, bố mẹ Thanh tác động. Thế là họ trở thành vợ chồng. Đứa con trai của họ giờ đã sáu tháng tuổi. Thanh tâm sự: “Ông trời không bất công với ai hết, ông lấy cái này thì bù cái kia. Nhờ tai nạn mà em gặp được chồng em bây giờ. Chồng bảo giờ không cần làm đẹp gì nữa, đau lắm, thế là đủ với anh rồi!”.

Tàn phá cả về chức năng và thẩm mỹ

BS Lê Nguyễn Diên Minh, khoa Bỏng - Phẫu thuật tạo hình BV Chợ Rẫy, cho biết trước đây bỏng do axit chiếm khoảng 10% nhưng hiện nay chỉ khoảng 1%. Phản ứng của bỏng axit là do cơ chế háo nước của axit đặc, khi tiếp xúc cơ thể sẽ kết hợp với nước, sinh nhiệt và đốt cháy các mô và tế bào. Ranh giới giữa hoại tử do axit, mô sống và mô chết rất rõ ràng. Bỏng axit có nguy cơ tử vong thấp hơn các bỏng khác do diện tích nhỏ, giới hạn rõ ràng nên tình trạng nhiễm độc, nhiễm trùng nhẹ nhàng hơn, tuy nhiên thời gian điều trị lâu hơn các dạng bỏng khác.

GS Trần Thiết Sơn, Trưởng khoa Phẫu thuật tạo hình BV Xanh Pôn (Hà Nội), cho biết thêm, nạn nhân bị tạt axit vùng mặt thường để lại thương tổn vô cùng nặng nề. Hầu hết trường hợp bị tổn thương toàn bộ mô mềm vùng mặt, cổ, gây sẹo xơ, lồi... biến dạng toàn bộ mặt. Nghiêm trọng hơn là axit làm tổn thương các cơ quan vùng mặt: Mù mắt, mất tai, mất mũi, dính hẹp lỗ mũi gây khó thở, sẹo có thể gây co nhỏ miệng làm nạn nhân không thể há miệng cũng như ăn nhai được. Một số trường hợp, sau khi bị tạt axit vùng mặt, axit chảy xuống cổ, ngực gây sẹo lồi, sẹo dính cổ cằm làm nạn nhân không thể quay hay ngửa cổ, hoặc tệ hại hơn là axit làm tổn thương thanh, khí quản, gây hẹp đường thở.

Bên cạnh đó, nạn nhân bị tạt axit không bao giờ có thể khôi phục lại chức năng và hình dạng như ban đầu. Thường bệnh nhân phải trải qua rất nhiều cuộc phẫu thuật để khắc phục một phần hậu quả do axit gây ra. Đôi khi có những tổn thương không thể khôi phục lại chức năng được, thí dụ mất nhãn cầu...

“Nếu bệnh nhân bị bỏng cả khuôn mặt thì sẽ làm từng công đoạn, thí dụ như làm mũi, cắt sẹo ở mũi, kéo da lại rồi để cho da lành. Sau đó tạo hình mũi, cắt sẹo mặt, mắt… Một chỗ làm phải mất vài lần. Mỗi chỗ chỉ làm một ít và cách nhau vài tháng. Nếu bệnh nhân bị hư mắt thì sẽ tạo hình mí mắt, hốc mắt và ghép da để bác sĩ mắt làm mắt giả cho bệnh nhân” - BS Diên Minh nói.

Nói về vấn đề làm lại khuôn mặt thì “nhan sắc” của bệnh nhân sẽ phục hồi bao nhiêu phần trăm, BS Minh cho rằng rất khó nói, tùy vào tình trạng thương tổn, mức độ tàn phá. Nếu về chức năng thì có thể làm đạt 80%-90%, còn về thẩm mỹ có thể phục hồi cỡ 50%-60% là đạt.