Cá tiến vua

Thôn Tha là một ngôi làng cổ đẹp của đồng bào dân tộc Tày ở xã Phương Độ, thành phố Hà Giang (tỉnh Hà Giang). Thôn Tha là một làng người Tày đẹp như phim, thiên nhiên trong lành êm ả, thanh bình cùng nhiều nhà cổ là nếp nhà sàn truyền thống lợp lá cọ-một loại lá rừng.

Cá dầm xanh-cá đặc sản, còn gọi cá tiến vua là một loài cá thuộc họ cá chép. Loài cá nằm trong "bộ sưu tập ngũ quý hà thủy" này thường sống ở tầng đáy của sông, nhất là các dòng sông, con suối nước chảy cuồn cuồn của vùng núi Tây Bắc.

Đến đầu thôn Bản Chợ của xã Thượng Lâm-một vùng núi rừng thuộc lõi nghèo của huyện Lâm Bình (tỉnh Tuyên Quang) hỏi nhà chị Hoàng Thị Thơm nuôi cá đặc sản-cá dầm xanh, lợn đặc sản thì gần như từ già đến trẻ đều biết. Đồng bào ở đây vẫn bảo, nếu hỏi "Thơm nuôi cá tiến vua" thì còn nhiều người biết hơn.

Năm 1996, cá Anh Vũ, Dầm xanh được đưa vào Sách đỏ Việt Nam với mức độ đe dọa bậc V và danh sách các loài cá cần bảo vệ của ngành Thủy sản. Trung tâm Thủy sản tỉnh Hà Giang đã nghiên cứu, nhân giống 2 loài cá tiến vua, cá quý hiếm này và thu được kết quả như mong đợi.

Cá Chiên là giống cá bản địa, cá quý hiếm của dòng sông Lô và sông Gâm chảy qua địa bàn các huyện Na Hang, Chiêm Hóa, Hàm Yên, Yên Sơn...của tỉnh Tuyên Quang. Cá Chiên được ví như “ngũ quý hà thủy” có giá trị kinh tế cao.

Đi ngược Hà Giang về phía Đông chừng 30 km du khách có thể bắt đầu chuyến du lịch của mình tại xã Thượng Tân, huyện Bắc Mê được ví như “Vịnh Hạ Long” của Hà Giang, với cảnh sắc và thiên nhiên hùng vĩ. Đặc biệt du khách còn được chiêm ngưỡng những chú cá nheo “khổng lồ” nặng hơn 10 kg do người dân nơi đây nuôi…

Bốn loài cá ngon bậc nhất: cá Lăng, cá Dầm Xanh, cá Anh Vũ, Cá Chiên sống ở sông Lô rất khỏe, khả năng bơi, di chuyển vượt thác tốt. Thịt cá chắc, dai, thơm ngon hơn cá nuôi trong các ao hồ… Xưa bốn loài cá này được liệt kê vào những sản vật tiến vua…

Một trong hai loài cá đó chính là cá chiên – loại cá da trơn “khủng” nhất nằm trong top 5 loài cá ngon xưa kia tiến vua, sống ở vùng nước chảy xiết ở khu vực thượng nguồn sông Hồng, sông Chảy trên đất biên giới tỉnh Lào Cai.

Tại một số nhà hàng ẩm thực ở Ninh Bình có phục vụ món đặc sản cá trèo đồi được nhiều thực khách ưa thích với giá 150.000 - 200.000 đồng/kg.

Vào dịp cuối tuần, nhiều du khách tìm đến mảnh đất Mai Châu (Hòa Bình) để nghỉ mát và thưởng thức đặc sản "gỏi cá thần". "Cá thần" ở đây chính là loài cá dầm xanh quý hiếm nuôi mãi mới lớn. Loài cá này là một trong những thứ "cá tiến vua"...