Cái chết được báo trước, từ những quán karaoke không đạt tiêu chuẩn.

Theo Cục Cảnh sát PCCCvà cứu hộ - cứu nạn (C07), thuộc Bộ Công an: Từ tháng 1 đến tháng 7/2022, toàn quốc xảy ra 5 vụ cháy tại các cơ sở kinh doanh quán bar, karaoke… Kết luận về nguyên nhân dẫn đến sự cố cháy nổ, đều bắt nguồn từ hệ thống trang thiết bị của các cơ sở kinh doanh karaoke, hệ thống điện, hoặc từ việc sửa chữa trong quá trình hoạt động như: hàn xì…

Cháy quán karaoke - do quá chú trọng giảm tiếng ồn, lơ là việc phòng, chống cháy

Bà Tôn Nữ Phương Mai - Giám đốc công ty kinh doanh trong lĩnh vực cách âm, cách nhiệt và chống cháy - cho biết: Trước đây, nhiều cơ sở kinh doanh, cũng như các cao ốc văn phòng, thường quan tâm đến việc xử lý tiếng ồn, kèm điều kiện sử dụng vật liệu chống cháy (như tòa nhà Kumho ở đường Lê Duẩn, quận 1, TP.HCM).

Và giải pháp đưa ra là giữa vách tường/trần và lớp hoàn thiện thẩm mỹ bên ngoài, người ta sẽ chèn ốp các vật liệu có nguồn gốc nấu từ quặng đá Basalt và đá Dolomite, hoặc gốm Ceramic.

Các loại vật liệu này, hiện nay có khá nhiều trên thị trường, vừa đảm bảo về cách âm lẫn chống cháy; Có thể chịu được nhiệt độ từ 650 độ C đến 1.600 độ C, hoặc cao hơn; với khả năng giam giữ ngọn lửa, chống lan ra khu vực xung quanh trong khoảng từ 60 phút đến hơn 120 phút, đủ thời gian để lực lượng cứu hỏa đến xử lý.

Tùy theo yêu cầu của đơn vị thiết kế thi công tòa nhà, từ đó sẽ có giải pháp cụ thể hơn. Chẳng hạn, phòng máy phát điện thông thường có yêu cầu cao nhất do tiếng ồn, chấn động, kèm điều kiện về cháy nổ.

Song, trong khoảng 10 năm trở lại đây, để tiết kiệm tối đa chi phí đầu tư, ý thức kép về việc chống ồn đi đôi với chống cháy, gần như bị phai nhạt dần. Nhiều chủ đầu tư các tòa nhà, hay cơ sở bar, karaoke…, chỉ tập trung xử lý về tiếng ồn (đơn vị decibels – dB), nhằm đối phó với các đợt kiểm tra của cơ quan chức năng (họ chỉ cần đảm bảo tiếng ồn phát ra môi trường đạt dưới mức 70dB), hơn là chú trọng thiết kế sâu cho chống cháy, cách nhiệt...

Ngoài ra, một nguyên nhân khác là các đơn vị thiết kế, lắp đặt phòng karaoke, vũ trường, vì thiếu kiến thức chuyên môn chống cháy nên chiều lòng khách hàng bằng cách, đưa các loại vật liệu như: mút xốp, gỗ; thậm chí là vải vụ, giẻ rách, trấu, nhựa … vào độn trong vách tường. Các vật liệu này như phế liệu, nên không tốn kém chi phí bao nhiêu.

Họ thực hiện như vậy, với mục đích hút âm và tiêu âm là chủ yếu; kèm theo đó, họ bố trí đường dẫn, hành lang theo phương thức khúc khuỷu, dích dắc… để cản âm, trước khi tiếng ồn này thoát ra ở vị trí cửa trước của cơ sở kinh doanh hoặc phòng chờ - lobby.

Trong khi đó, những vật liệu trên rất dễ cháy. Và, khi cháy thì tạo ra loại khí cực kỳ độc, ảnh hưởng trực tiếp đến hô hấp của con người … Bà Mai ví von "khi sự cố xảy ra, đôi khi người ta chưa kịp mất mạng vì lửa thiêu cháy, thì đã mất mạng vì …ngạt khí độc, từ các loại vật liệu này".

Hầu hết các cơ sở kinh doanh dịch vụ karaoke hiện nay đều bố trí theo cách tận dụng tối đa không gian, diện tích phòng và tất nhiên, phần không gian còn lại sẽ tiết giảm hết mức có thể.

Thậm chí, nhiều quán karaoke có lối dẫn lên phòng theo kiểu khúc khuỷu, mà đôi khi khách cần phải có nhân viên dẫn trực tiếp thông qua nhiều lối đi chật hẹp, giống như đi vào mê cung.

Nhiều cơ sở có lối thiết kế, mà trong trạng thái bình thường, bản thân khách hàng rất khó khăn, hoặc không biết đường tìm đến cầu thang dẫn xuống phía dưới; chứ nói chi khi xảy ra cháy nổ, tình trạng hoảng loạn, không mò mẫm ra lốt thoát là điều dễ hiểu, tất nhiên xảy ra, không tránh khỏi.

Kiểm tra PCCC quán karaoke như "cưỡi ngựa xem hoa", không giải quyết tận gốc

Sau mỗi vụ việc hỏa hoạn xảy ra, cơ quan chức năng địa phương đều tiến hành tổng kiểm tra. Nhưng, hầu hết các đợt kiểm tra, gần như chỉ tập trung xem xét về phần trang bị, phương án PCCC và thoát hiểm. Ngoài ra, các đơn vị PCCC địa phương cũng phát động các tháng hành động, kiểm tra, tuyên truyền về cứu hộ, cứu nạn …

Tuy nhiên, đây chỉ giải quyết phần ngọn, còn nguyên nhân và nguồn gây cháy lại chưa được quan tâm đúng mức. Để rồi sự cố gây thiệt hại về tính mạng con người vẫn diễn ra một cách đau lòng.

Hiện nay, các chế tài về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực môi trường như: Nghị định 155/2016/NĐ-CP ngày 18/11/2016, Nghị định 144/2021/NĐ-CP ngày 31/12/2021 … Tuy nhiên, các Thông tư 147/2020/TT-BCA ngày 31/12/2020 (trước đây là Thông tư 47/2015/TT-BCA ngày 06/10/2015) quy định đối với các cơ sở kinh doanh dịch vụ karaoke, dịch vụ vũ trường chưa được quan tâm đúng mức.

Trong các thông tư này, bên cạnh nội dung về lối thoát hiểm, hệ thống báo cháy … thì nội dung rất quan trọng. Đó là các quy định rất rõ về khối tích, diện tích bố trí phòng ốc và hành lang, cũng như tiêu chuẩn cụ thể về mức độ chịu lửa, theo Quy chuẩn Việt Nam.

Đối với vật liệu sử dụng trong tường, vách có khả năng chịu lửa ít nhất 60 phút (Điều 4, Điều 6 của Thông tư 147). Lẽ ra, trước khi nghiệm thu công trình để đưa vào sử dụng với mục đích kinh doanh karaoke, khâu thiết kết, thi công cũng phải đảm bảo nghiêm ngặt yêu cầu này, thay vì cơ quan chức năng chỉ hoàn tất thủ tục nghiệm thu về chữa cháy; sau khi công trình đã lắp đặt hoàn thiện với lớp thạch cao được che phủ bên ngoài và hệ thống báo cháy như hiện nay.

Những cái chết được báo trước

Rõ ràng, quy định về thiết kế, sử dụng về phòng cháy chữa cháy đã có, nhưng hầu như hiện nay chúng ta chỉ quan tâm đến … các giải pháp về chữa cháy, cứu hộ, thoát hiểm khi sự cố xảy ra.

Và các đợt kiểm tra chỉ dừng lại ở khâu trang bị và giải pháp ứng phó trước sự cố hỏa hoạn ở các cơ sở kinh doanh dịch vụ karaoke, vũ trường. Sau đó là các mức xử phạt được đưa ra, để rồi các cơ sở này vẫn hoạt động trở lại như chưa có chuyện gì xảy ra. Còn người dân vẫn vô tư, hồn nhiên vào các quán karaoke, như một phần thói quen trong các lần tụ tập, vui vẻ hát hò cùng người thân, bạn bè, mà không hề biết nguy hiểm luôn rình rập…

Như đề cập ở trên, nguyên nhân cốt lõi từ "nguồn nhiệt và chất dẫn cháy" trong thiết kế, lắp đặt ở các cơ sở này gần như bị bỏ ngỏ và chưa được giám sát một cách cẩn trọng, chặt chẽ.

Thiết nghĩ, để giảm thiểu nguy cơ thiệt hại về tài sản và nhân mạng một cách triệt để, thì cơ quan chức năng cần có chương trình tổng rà soát, kiểm tra toàn diện tất cả các cơ sở kinh doanh loại hình này, bắt đầu từ khâu thiết kế theo các quy định rất cụ thể trong các văn bản nêu trên.

Một khi các vấn đề trên chưa được quan tâm đúng mức, thì những cái chết được báo trước trong các quán karaoke, vũ trường… sẽ tiềm ẩn và xảy ra bất cứ lúc nào.