Chợ nổi cái bè, một thời... để nhớ

Do chợ nổi Cái Bè cách xa nhà, nên buổi tối của ngày hôm trước mẹ đã chuẩn bị sẵn mọi thứ. Khi tờ mờ sáng của ngày hôm sau, ba giúp mẹ bê các rổ cam, rổ chanh, quýt… lên xuồng để đem ra chợ bán. Ba thì lội sang đồng bên để suốt lúa mướn. Rồi mẹ xốc tôi dậy trong cơn ngái ngủ rồi hai mẹ con đi chợ trong cái lạnh của buổi sáng mờ sương.

Hoạt động của chợ nổi Cái Bè diễn ra ngay đoạn dọc theo cù lao Tân Phong ở khúc sông Tiền, giáp gianh giữa ba tỉnh Tiền Giang, Vĩnh Long và Bến Tre dài cả cây số. Chợ chỉ buôn bán hàng nông sản là chính, ngoài ra còn bán một vài thứ khác như thức ăn, thức uống… Nơi đây còn là địa điểm giao thương hàng hóa đường sông giữa ba tỉnh miền Tây Nam Bộ có tiếng. 

Hoạt động giao thương trên chợ nổi Cái Bè luôn sôi động (ảnh chụp năm 2010).

Đặc điểm của chợ nổi là người bán không treo biển hiệu mà ghe thuyền nào bán vật gì thì treo vật đó lên một cây bẹo (hay cây sào) như là dấu hiệu để nhận biết. “Bẹo” ở đây là bẹo hình, bẹo dáng. Vốn cư dân xưa của vùng đất Nam Bộ là những cư dân ít biết chữ, nên họ dùng cây bẹo để nói lên những thứ họ bán bán, vì vậy tập tục được lưu giữ đến ngày nay. Nếu bạn bán nhãn, thì trên cây sào treo chùm nhãn, bán chuối thì treo nguyên nải chuối, bán ổi thì treo trái ổi… Điều này chẳng những để “thượng đế” nhận biết mà còn là cách tiếp thị độc đáo từ xa.

Tuy nhiên, cũng có những món hàng người bán treo nhưng lại không bán, đó là quần áo, vì đó chỉ là đồ mặc của họ hàng ngày và được phơi lên sau khi đã giặt.

(Ảnh chụp năm 2010)

Cũng trong lần đi chợ này, với đôi mắt trẻ thơ lạ lẫm, tôi đã hỏi mẹ: “Mẹ ơi, lá dừa xanh người ta cũng bán hả?”. Mẹ hướng nhìn theo ngón tay búp măng tôi chỉ, rồi mẹ cười: “Ngốc! Người ta bán ghe thuyền đó con. Do chiếc thuyền to quá, người ta treo lên không được, nên phải treo một tàu lá dừa”. “Thế sao người ta không treo thứ khác mà phải treo tàu dừa?”, tôi hỏi cắt cớ. Mẹ chau mày suy nghĩ giây lát rồi nói: “Mẹ cũng chịu thua, con trai ạ!”.

Thế là thắc mắc ấy đến bây giờ vẫn chưa có câu giải đáp, nhưng tôi nghĩ có lẽ lá dừa có hình giống như chiếc thuyền, vì hồi nhỏ trẻ con chúng tôi vẫn hay dùng lá dừa để làm thuyền thả trên sông chơi.     

Theo mẹ đi chợ nổi, điều tôi thích nhất là được ăn quà, trẻ con mà! Tuy nhiên người bán hàng ăn không bao giờ treo trước thuyền của họ thứ gì, mà phải do con mắt “thượng đế” nhìn từ xa hay gần trong khoang thuyền xem họ bán gì. Mẹ thường hay để tôi lên thuyền hàng ăn (của người quen) cho tôi ngồi ăn bánh lọt, bánh canh… còn mẹ thì rảnh tay buôn bán. Khi mẹ đã bán xong, mẹ bơi thuyền đến rước tôi và hai mẹ con cùng về nhà.     

Giờ thì quán xá, chợ búa mọc lên như nấm sau cơn mưa to. Vậy mà mẹ vẫn giữ thói quen bơi xuồng đi chợ nổi. Mẹ nói, một ngày vắng chợ nổi Cái Bè là mẹ buồn, mẹ nhớ như không thể rời xa…