Chọn

Dăm bảy ngày sau, họ quay lại, nếu số hạt gạo còn nguyên thì chọn luôn đất ấy. Nếu gạo bị kiến cõng đi rồi hoặc chuột bọ khui ra nhón mất thì bỏ đất ấy đi tìm miếng đất khác. Ấy là cách tìm nơi ở yên ổn, không bị quấy nhiễu.

Với người Mông, được mùa hay thất bát cũng chẳng đổ thừa cho ai. Họ tự khắc phục qua mùa đói kém bằng sản phẩm tìm thêm từ thiên nhiên. Cho nên, họ sống tự tại lầm lũi mà kiên trì hiếm thấy.

Người Kinh thì chọn đất làm nhà theo phong thủy, lưng nhà tựa núi, sao có tả phù hữu bật làm ăn mới vượng, mới phát. Ngày xưa thì hướng đình là hướng định vị cho cái hay cái dở của làng xóm: “Mắt toét là tại hướng đình/Cả làng mắt toét chứ mình em đâu”. Nếu mọi chuẩn đã đạt mà làm ăn vẫn thất bát thì đổ cho năm vận tháng hạn, trời không phù mới như thế. Có thêm hiểu biết thì lại có lúc thiếu tự tin, hay tìm chỗ đổ vấy vá.

Chuyện chọn vợ để làm ăn, mới nghe kể có một anh chàng từ bên kia biên giới sang ta, bao nhiêu cô gái ra mắt mà chẳng ưng ai. Cuối cùng, anh ta cũng tìm được một cô xấu gái răng hô để cưới. Hỏi ra mới biết anh ta xem tử vi thì hai bên hợp tuổi, thuận năm sinh tháng đẻ nhưng thêm tiêu chí răng vợ phải... hô thì mới ăn nên làm ra. Khổ, thời bây giờ tìm người răng hô đâu có dễ, nên tìm được sao chả mừng!

Những chuyện chọn kể trên thuộc về cá nhân. Còn chính quyền chọn thì quyết định theo người vạch dự án. Ví dụ chọn đất xây chợ nhiều nơi chẳng cần biết ý dân nên nhiều cái xây xong chẳng có người đến họp, lãng phí vô kể. Vì xét cho cùng, những dự án công có to, có hoành tráng mới cấu véo được. Đó là cái lợi trước mắt. Mục đích khác nữa là nhằm cho thuê ki ốt nhưng thực trạng buôn bán không lại với mức giá cho thuê nên không ai chịu vào. Cái đó lại không được tính trước

Mọi sự lựa chọn đều vì cái lợi. Nhưng cái lợi đó cho ai thì lại là câu chuyện ai nấy tự biết. Chỉ có điều, chọn cho cá nhân thì sát với thực tế nên thường chuẩn xác. Còn chọn cho cái chung thì chỉ lợi cho người chọn. Cùng là chọn cả, nhưng chọn cho cái chung là như vậy đó! 

Đỗ Đức