Chuyện chưa kể về "cha đẻ" của loạt ca khúc nhạc phim gây sốt trên "Văn nghệ chiều Chủ nhật"

Nhạc sỹ Tuấn Phương: Nối tiếng là "vua nhạc phim" từ thập niên 90

Nhạc sỹ Tuấn Phương là "cha đẻ" của hàng loạt ca khúc đã nằm lòng trong ký ức của nhiều thế hệ khán giả truyền hình. Bởi những ca khúc của ông gắn liền với nhiều bộ phim nổi tiếng từng phát trên truyền hình thập niên 90, đầu 2000 như: "Biển chiều" nhạc phim "Đảo vắng", "Chỉ có mình em thôi" nhạc phim "Tìm lại chính mình", "Tình đất" nhạc phim "Chuyện đã qua", "Người ơi hãy về" nhạc phim "Đồng quê xào xạc", "Thức dậy đi em" nhạc phim "Chàng trai đa cảm"... 

Ca khúc "Biển chiều" được nhạc sỹ Tuấn Phương viết giữa thập niên 90, nhắm đến cho giọng hát Mỹ Linh, khi đó nữ diva vẫn đang là sinh viên Nhạc viện Hà Nội. Tuy nhiên, phải mấy năm sau Mỹ Linh mới thu âm được ca khúc này do sự cố về sức khỏe. Ngay sau khi "Biển chiều" được phát trong phim "Đảo vắng" bài hát đã nhanh chóng trở nên nổi tiếng, vượt ra khỏi giới hạn của phim, thành một tác phẩm độc lập được ưa chuộng một thời gian dài.

Chia sẻ với Dân Việt, nhạc sỹ Tuấn Phương cho biết, sự nghiệp viết nhạc phim của ông bắt đầu từ năm 1994, khi đạo diễn Tất Bình mời sáng tác bài hát cho các bộ phim trong chương trình "Văn nghệ chiều Chủ nhật". Và nhạc phim đầu tiên ông viết là cho bộ phim "Cuốn sổ ghi đời" của đạo diễn Tất Bình. Bộ phim có sự tham gia của nghệ sĩ Trần Hạnh, Quốc Tuấn, Trung Hiếu, Văn Hiệp, Khánh Huyền… Bài hát này thời đó gây xúc động rất lớn đối với khán giả yêu thích bộ phim. 

Nhạc phim thứ hai là cho bộ phim nổi tiếng "Những người sống bên tôi" của đạo diễn Tất Bình, phát sóng những năm 1995 – 1996, với sự tham gia của nghệ sĩ Ngọc Thoa, Trần Hạnh, Lan Hương, Quốc Tuấn, Nguyệt Hằng… Sau đó, nhạc sỹ Tuấn Phương liên tục viết nhạc cho các phim truyện nhựa "Bản tình ca trong đêm", "Giấy quỳ", "Phiên toà ngày mai" … Thời điểm ấy, việc viết ca khúc cho phim chưa phổ biến và phải đến khi viết nhạc cho "Chuyện đã qua", "Đồng quê xào xạc"… thì  các ca khúc nhạc phim mới ra đời như một trào lưu.

"Mỗi người đều có một cơ hội, nếu biết nắm bắt đúng sẽ phát huy được hết giá trị bản thân. Nếu không có sự khuyến khích của đạo diễn Tất Bình, chưa chắc tôi đã viết nhạc phim và chưa chắc có các ca khúc cho phim truyền hình", nhạc sỹ Tuấn Phương trải lòng.

Mặc dù viết rất nhiều ca khúc nhạc phim nhưng có hai ca khúc nhạc sỹ Tuấn Phương tâm đắc nhất đó là "Tình đất" và "Chỉ có mình em thôi". "Tình đất" được viết cho bộ phim "Chuyện đã qua" do đạo diễn, nghệ sĩ Trần Phương đặt hàng. Lúc đặt hàng, đạo diễn Trần Phương có gợi mở "viết làm sao mà lột tả được nỗi khổ của người nông dân". Nhạc sỹ Tuấn Phương đã phải trăn trở rất nhiều để tìm tứ khi viết bài hát này và khi nảy ra được tứ của bài hát thì viết rất nhanh. Viết xong, khi ra nước ngoài dự hội nghị, ông mới trau chuốt lại để câu từ thêm đắt giá.

"Bài hát "Tình đất" lưu giữ rất nhiều kỷ niệm của tôi với nghệ sỹ Trần Phương. Hồi đó, nghệ sỹ Trần Phương làm đạo diễn của phim "Chuyện đã qua", khi trao đổi, anh Trần Phương có bảo: "Cậu viết làm sao mà bài hát diễn tả được nỗi khổ của người nông dân". Trở về, tôi nghĩ mãi và quyết định dùng hình ảnh "đất bạc màu và vai áo em bạc thêm" để diễn tả nỗi khổ của người nông dân". 

Tôi thấy tuổi thơ của mình trong bài hát, đó là những tháng ngày phải về quê sơ tán vì chiến tranh, ăn cơm nấu từ gạo mậu dịch do bố mẹ gử vềi, lúc nào cũng mong bố mẹ về nơi sơ tán với mình. Đó là những kỷ niệm tôi không thể nào quên. Nhờ những ngày sơ tán đó mà tôi biết người ta gọi nhau đi họp tổ lao động như thế nào, trời mưa người nông dân vẫn lầm lũi lao động ngoài ruộng hợp tác ra sao.

Lúc mới viết xong ca khúc này, tôi mời một nữ ca sỹ thu âm nhưng bản thu này vẫn chưa ưng ý. Chỉ đến khi mời được Nông Xuân Ái - một nghệ sỹ người Tày ở Nhà hát Ca múa nhạc dân gian Việt Bắc từ Thái Nguyên xuống Hà Nội thu âm thì tôi mới thực sự ưng.

Tôi nhớ, lần đó tôi mời Xuân Ái xuống nhà tôi ở Hà Nội thu âm. Trước khi bước vào thu, tôi có đưa cho Xuân Ái bản hát demo do tôi hát để anh ấy nắm được tinh thần và giai điệu của bài hát, xong tôi ra ngoài làm việc, đến chiều về mới bước vào thu âm thì thu một lần đạt luôn. 

Tôi là người khá kỹ tính nên chọn người hát cũng rất kỹ. Nhưng bản thu của Xuân Ái là tôi ưng ý nhất. Anh ấy hát, có những câu, từ như vặn vào lòng mình vậy. Sau này, có rất nhiều ca sỹ hát "Tình đất" như Anh Thơ, Tân Nhàn, Huyền Trang… nhưng có lẽ tôi thích Xuân Ái hát nhất", nhạc sỹ Tuấn Phương tâm sự.

Nhạc sỹ họ Tào kể rằng, độ khoảng năm 2002 – 2003, ông viết ca khúc "Chỉ có mình em thôi" nhưng chưa thực sự ưng ý với bản nhạc của mình. Phải đến năm 2010, ông mang bài ra sửa lại để phát trong phim truyền hình do NSƯT Trần Lực làm đạo diễn. Bài hát sau đó giao cho ca sỹ Nguyễn Ngọc Anh thể hiện và đã trở thành một ca khúc nổi tiếng vượt ra khỏi khuôn khổ của bộ phim. Nam nhạc sỹ rất biết ơn ca sỹ Nguyễn Ngọc Anh vì nhờ giọng hát của chị mà ca khúc đã thành công ngoài mong đợi của người sáng tác.

Âm nhạc trước hết phải đẹp!

Đam mê âm nhạc và sáng tác nhiều ca khúc đến vậy nhưng khi hỏi Tuấn Phương về ca khúc gần nhất với mình, ông lắc đầu "chịu chết". Vì ông cho rằng, bản thân viết nhạc không phải để nổi tiếng hoặc không phải để kiếm tiền mà vì cảm xúc tự thân thôi thúc mình. Bản thân ông cũng là người thích rất nhiều loại hình nghệ thuật. Từ bé thích cải lương nhưng sau lại theo học cổ điển và thích hát nhạc nhẹ. Khi bén duyên với sáng tác lại toàn viết những ca khúc dịu dàng, sâu lắng và mộc mạc.

Âm nhạc Tuấn Phương đậm chất tự sự, nhiều nỗi niềm, nhiều hoài niệm và nhẹ nhàng như chính con người ông. Đọng lại sau mỗi bài hát của ông là những dư âm của xúc cảm dịu dàng, đẹp đẽ, lãng mạn, say đắm, yêu đời đến tha thiết, yêu người đến da diết.

Tuấn Phương thú nhận rằng, ông yêu cái đẹp. Âm nhạc của ông dù buồn hay vui trước hết phải đẹp đã. Có lẽ vì thế mà ca từ và giai điệu trong mỗi bài hát của ông luôn ắp đầy chất trữ tình, sắc màu và hình tượng. Mọi thứ đều tự nhiên, dung dị và mộc mạc như thể được sinh ra từ đồng quê, đất trời, cỏ cây, hoa lá. Nhiều ca khúc của ông được "cộng đồng hoá" đến nỗi, nói tên tác giả  không mấy người biết, nhưng cất lên một giai điệu hoặc ca từ là muôn người đều "ồ" lên vì ca khúc đã "ngấm" vào tâm thức họ tự khi nào.

Nhạc sỹ Tuấn Phương giãi bày: "Tôi coi mỗi bài hát đều như đứa con do mình đẻ ra, yêu thương và có trách nhiệm với nó đến cùng. Vì thế tôi rất kỹ, viết cái gì cũng tính xem viết cho ai chứ không phải gặp ai cũng đưa cho hát. Có những bài viết xong 10 năm vẫn để đó, như "Chỉ có mình em thôi", đến lúc gặp ca sĩ Nguyễn Ngọc Anh, tôi sửa lại một chút ca từ rồi đưa cho cô ấy vì tôi thấy hợp. Một số bài hát của tôi khi các ngôi sao thể hiện đã lan toả rồi, chẳng hạn như "Biển chiều", "Tình đất"… Người có giọng tốt chưa phải đã hát tốt. Tôi không đặt chất giọng lên hàng đầu mà quan trọng là biểu cảm của ca sĩ".

Vào 20h ngày10/12 tới đây, nhạc sỹ Tuấn Phương sẽ tổ chức một đêm nhạc mang tên "Lời ru tôi". Đây cũng là đêm nhạc đầu tiên trong sự nghiệp sáng tác của nhạc sỹ họ Tào.  

"Tôi lấy tên chương trình là "Lời ru tôi", ru ở đây không phải là lời ru cụ thể nào cả. Có thể bà ru cháu, mẹ ru con, em ru anh và đời ru mình. Tôi đã nghỉ hưu được mấy năm, có thời gian dài rộng hơn để nhìn lại sự nghiệp sáng tác nên mong muốn có một đêm nhạc để được cùng khán giả yêu mến các sáng tác của mình tự sự, hoài niệm về tình yêu, cuộc đời. Đêm nhạc do đó sẽ như một lời sẻ chia với khán giả yêu thương. Là tình cảm với những người ta gặp, những miền đất ta đến và cả với những kỷ niệm buồn, vui không bao giờ trở lại", nhạc sỹ Tuấn Phương bày tỏ.

Theo nhạc sỹ Tuấn Phương, đêm nhạc sẽ tôn vinh những tình khúc nổi tiếng của ông qua sự thể hiện của Anh Thơ, Tấn Minh, Tùng Dương, Phạm Phương Thảo, Nguyễn Ngọc Anh, Huyền Trang, Lê Anh Dũng, Tô Minh Đức… dẫn chương trình MC Lê Anh. Trong chương trình lần này sẽ có một số tiết mục nhạc sỹ hát cùng ca sỹ Tấn Minh, Tô Minh Đức. Bên cạnh những sáng tác đã quá quen thuộc, trong đêm nhạc này, nhạc sỹ Tuấn Phương cũng sẽ đặc biệt giới thiệu một số sáng tác mới trong đó có ca khúc ông vừa phổ thơ của Hà Phạm, do Lê Anh Dũng trình bày, đó là ca khúc "Khắc khoải sương khuya ". Ông tin chắc khán giả sẽ dành tình yêu cho ca khúc tinh tế này.

Tuấn Phương bảo, gia tài đáng kể nhất của ông chỉ có mỗi âm nhạc và âm nhạc cũng chính là con người ông. Ông có rất nhiều câu chuyện muốn kể với khán giả và vì thế anh chọn nhạc để nói thay tâm tư của mình. Đêm nhạc không chỉ gợi nhắc những điều cũ mà là một Tuấn Phương hiện tại và hiện đại.