Chuyển đổi số thúc đẩy bảo tồn và phát huy giá trị di sản Huế

Vào ngày 5/10/2024, Hội Truyền thông số Việt Nam và Tạp chí điện tử VietTimes tổ chức Lễ trao Giải thưởng Chuyển đổi số Việt Nam (Vietnam Digital Awards) năm 2024. Đây là giải thưởng thường niên, được Bộ Thông tin và truyền thông bảo trợ, nhằm tôn vinh những thành tựu chuyển đổi số xuất sắc của các cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp, doanh nghiệp và cá nhân đã góp phần thúc đẩy công cuộc chuyển đổi số quốc gia.

Với việc ứng dụng hàng loạt công nghệ số hiện đại nhằm bảo tồn và phát huy các giá trị di sản, thay đổi cách thức tiếp cận với di sản, Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế vinh dự đạt giải thưởng Chuyển đổi số Việt Nam 2024.

Quần thể di tích cố đô Huế với hệ thống đồ sộ các công trình di tích có lối kiến trúc cung đình độc đáo, không ít di tích bị hư hại, xuống cấp theo thời gian và do ảnh hưởng của thiên tai. Nhằm lưu giữ nguồn dữ liệu về những yếu tốc gốc của các công trình di tích cho muôn đời sau, Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế đã triển khai công tác số hóa scan 3D các công trình di tích quan trọng.

Gần đây nhất, Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế thực hiện số hóa 3D công trình di tích điện Thái Hòa, Hiển Lâm Các (Đại Nội Huế). Trước khi trùng tu di tích điện Thái Hòa - công trình quan trọng bậc nhất tại khu di sản Huế, Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế đã phối hợp với Công ty AGS Technologies thực hiện số hóa scan 3D di tích này.

Toàn bộ dữ liệu và hình ảnh thu thập được sau khi quét scan từ công trình di tích đã được các chuyên gia chuyển đổi thành các mô hình 3D ảnh thực. Theo lãnh đạo Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế, việc thực hiện scan 3D di tích điện Thái Hòa đã đưa lại nhiều kết quả tích cực trong việc nghiên cứu, bảo tồn và trùng tu công trình này.

Dữ liệu dạng số của công trình đã được chia sẻ với các đơn vị liên quan khi triển khai công tác bảo tồn và tu bổ di tích để có sự tham chiếu chính xác về kích thước, mặt cắt, màu sắc… trong quá trình trùng tu. Hiện nay, dự án "Bảo tồn và tu bổ tổng thể di tích điện Thái Hòa" đang chuẩn bị hoàn thành, đảm bảo các yếu tố nguyên gốc của di tích.

Số hóa 3D công trình di tích điện Thái Hòa cũng đã tạo sản phẩm hình ảnh 3D và VR360 phục vụ du khách tham quan tìm hiểu khi di tích này phải hạ giải để thực hiện trùng tu suốt hơn 2,5 năm qua.

Trước đó nhiều năm, Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế cùng với Công ty Seagate Technology và tổ chức phi lợi nhuận quốc tế CyArk triển khai dự án "Bảo tồn di tích lăng Tự Đức và cung An Định bằng kỹ thuật số hiện đại". Các chuyên gia đã thực hiện khảo sát trên không với máy bay không người lái drone, quét laser mặt đất và quan trắc tại khu vực di tích lăng Tự Đức và cung An Định.

Từ cơ sở dữ liệu và hình ảnh chụp được, các chuyên gia tạo ra các mô hình 3D và các bản vẽ kiến trúc nhằm hỗ trợ Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế trong công tác quản lý, bảo tồn di sản.

Vừa qua, Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế cũng đã ứng dụng công nghệ 360 để số hóa Kinh thành Huế, lầu Tàng Thơ và một số địa điểm thuộc Quần thể di tích cố đô Huế. Dự kiến thời gian tới việc ứng dụng công nghệ để số hóa sẽ tiếp tục triển khai ở các công trình di tích khác.

Ông Hoàng Việt Trung- Giám đốc Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế cho biết: Thời gian qua, Trung tâm đã triển khai nhiều giải pháp ứng dụng công nghệ phục vụ công tác quản lý vận hành, dịch vụ bán vé điện tử, quét mã QR phục vụ du khách tham quan tìm hiểu tại các điểm di tích; khai thác các sản phẩm trải nghiệm thực tế ảo VR, XR tại Đại Nội Huế, góp phần đưa di sản đến gần với cộng đồng du khách.

Đặc biệt, Trung tâm đã triển khai số hóa nguồn tư liệu, hiện vật, các giá trị văn hóa phi vật thể, lễ hội, phục vụ cho việc bảo tồn và phát huy giá trị về lâu dài. Đã có hơn 25.000 trang tài liệu Hán Nôm, 172 hồ sơ (hồ sơ di tích, hồ sơ khảo cổ, hồ sơ di sản…), 250 ảnh sắc phong, 295 ảnh thơ văn trên kiến trúc cung đình Huế được số hóa.

Riêng cổ vật, hiện vật quý triều Nguyễn, đến nay đã có 207 cổ vật quý, đặc trưng, bao gồm 33 hiện vật/bộ hiện vật là bảo vật quốc gia đã được scan, số hóa 3D. Những cổ vật được số hóa vừa phục vụ lưu trữ vừa được giới thiệu đến du khách bằng các sản phẩm công nghệ số.

Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế đã tiên phong trong việc tích hợp công nghệ để định danh số 10 cổ vật triều Nguyễn bằng công nghệ Nomion của Phygital Labs. Nhờ đó, du khách có thể dùng smartphone tương tác với chip NFC Nomion gắn trên cổ vật, mở ra tương tác đa chiều với toàn bộ thông tin lịch sử, nguồn gốc, ý nghĩa văn hóa, ảnh 3D… của cổ vật.

Trung tâm cũng đã ra mắt không gian triển lãm văn hóa metaverse đầu tiên tích hợp Apple Vision Pro tại museehue.vn, giúp đưa các cổ vật đến gần với công chúng.

Hiện Bảo tàng Cổ vật cung đình Huế cũng đang đẩy mạnh ứng dụng công nghệ trong giới thiệu cổ vật, sử dụng hình ảnh kỹ thuật số kết hợp giới thiệu hiện vật thật, thông qua giải pháp dùng sách tương tác - đọc sách cổ bằng thiết bị kỹ thuật số…

Tại các công trình di tích ở khu di sản Hoàng cung Huế và nhiều điểm tham quan thuộc Quần thể di tích cố đô Huế, Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế cũng đã triển khai ứng dụng cung cấp thông tin qua mã QR. Điển hình như tại điện Long An, cung An Định, bia tiến sĩ tại Văn Miếu, bảo vật quốc gia Cửu đỉnh, hệ thống thông tin tại khu vực điện Phụng Tiên…

Ngoài ra, Trung tâm trải nghiệm thực tế ảo "Đi tìm Hoàng cung đã mất" ở bên trong khu di sản Đại Nội Huế cũng đã và đang khai thác các sản phẩm trải nghiệm di sản văn hóa với công nghệ VR, XR hấp dẫn du khách.