Chuyện thú vị phía sau 20 bức sơn mài rất lạ của Vũ Văn Tịch

Chia sẻ với Dân Việt, họa sĩ Vân Vi – giám tuyển của triển lãm "Trong vườn" cho biết, Vũ Văn Tịch có tưởng ý tưởng tổ chức một triển lãm sơn mài từ năm 2019. Tuy nhiên, việc thực hiện các tác phẩm sơn mài bằng kỹ thuật và chất liệu mới mất khá nhiều thời gian. Và triển lãm lần này là kết quả của một quá trình đầy kiên trì, nghiêm túc và đam mê của người họa sỹ này.

"Triển lãm "Trong vườn" giới thiệu 18 bức tranh sơn mài có sự kết nối xuyên suốt với nhau về mạch sáng tác. Hai bức tranh "Trong vườn" và "Xuân về" có kích thước lên tới 1m6, mô tả những cảnh sắc lãng mạn của hoa cỏ miền Tây Bắc. Các bức tranh khác như "Xương rồng tím", "Ngày gió" hay "Đêm"... lại tập trung vào vẻ đẹp tinh tế hoặc các trạng thái, cá tính khác nhau của những loài cây ở trong vườn.

Trên nền tối lạnh, bức tranh "Chiều buông" nổi bật màu cam đỏ của bụi hoa. Những tán lá lẩn khuất phía sau trong một màn đêm huyền bí. Bức tranh gợi nhắc người xem nhớ về những cảm giác xa vắng đâu đó trong ký ức. Trong khi đó, "Mai vàng" là bức tranh được sáng tác lấy cảm hứng từ một sự kiện cá nhân đặc biệt. 

Họa sỹ sử dụng các lớp màu tím mỏng đa sắc độ nhuộm trên bề mặt, cùng lớp bạc/vàng phía bên dưới phản quang xuyên thấu, tạo nên một nền trời trong suốt và sâu thẳm. Bằng cách sử dụng các kỹ thuật trên sơn mài như kỹ thuật dùng bạc mịn, vẽ xuyên lớp, kết hợp 3 sắc son, cùng việc kết hợp các thủ pháp nghệ thuật như đảo ngược những mảng tối sáng, dùng ngôn ngữ biểu tượng… Để có được thành quả như hôm nay, Vũ Văn Tịch đã dành 10 năm làm việc trên những chủ đề giản dị, bắt nguồn từ những cảm nhận cá nhân", giám tuyển Vân Vi chia sẻ.

Họa sỹ Vũ Văn Tịch cũng tiết lộ với Dân Việt rằng, anh luôn đặt ra cho mình một quan điểm sáng tác đó là mỗi tác phẩm phải có tính riêng biệt, không trùng lặp. Ngoài ra, bản thân thuộc mệnh Mộc nên cũng rất thích sử dụng tông màu xanh cho các tác phẩm sơn mài của mình.

Mất 3 năm để tạo tác một bức tranh sơn mài về "xương rồng tím"

Nam họa sĩ cũng chia sẻ thêm rằng, trong số 20 tác phẩm được giới thiệu lần này, "Xương rồng tím" là tác phẩm anh mất 3 năm để sáng tạo. Anh đặt những bông hoa đỏ cam trên một nền tối sẫm mang sắc tím. Khi có ánh sáng chiếu vào tất cả lớp vàng lót ở dưới cho phép bụi hoa hiện lên rực cháy. Với Vũ Văn Tịch, xương rồng tím giống như chí khí của một người đàn ông, ngoài thì cứng nhưng trong vẫn mềm và trong bất cứ hoàn cảnh nào xương rồng đều có thể sống được.

"Màu sắc trên tranh sơn mài của tôi không giống màu sơn mài truyền thống vì tôi đã mất một quá trình nghiên cứu để có thể ứng dụng được màu sơn mài của Nhật Bản. Màu chủ đạo của sơn mài truyền thống Việt Nam là màu đỏ, màu nóng, rất hiếm màu lạnh. Tôi đã dùng phẩm màu xanh phủ lên trên nền bạc để tạo ra những màu xanh, màu lạnh. Mỗi một bức tranh tôi đều sử dụng những kỹ thuật và màu sắc riêng.

Sau một quá trình mày mò nghiên cứu, tìm tòi… tôi đã có thể ứng dụng đến hàng trăm chất liệu mới trong quá trình thực hiện một tác phẩm sơn mài. Nhưng trên hết, những rung cảm của tâm hồn mới là yếu tố tạo ra tính nghệ thuật cho tác phẩm chứ không phải cách cấu tạo tác phẩm. Đó cũng là lý do tôi mong các tác phẩm trong triển lãm "Trong vườn" sẽ đưa người xem vào những rung cảm của riêng mình", Vũ Văn Tịch bày tỏ.

Theo giám tuyển Vân Vi, tranh sơn mài ở Việt Nam phát triển chưa đến 100 năm kể từ khi những người thầy đầu tiên của trường Cao Đẳng Mỹ Thuật Đông Dương đưa chất liệu sơn mài trở thành chất liệu sáng tác cho họa sỹ. Tuy nhiên, thể loại hội họa này đã sớm trở thành "đặc sản" của mỹ thuật Việt. So với các loại tranh khác, tranh sơn mài rất khó thực hiện, có nhiều công đoạn mài ủ và các yếu tố phụ thuộc bao gồm cả độ ẩm và thời tiết. 

Tranh sơn mài của Vũ Văn Tịch có chủ đề rất giản dị nhưng màu sắc lại vô cùng mới lạ. Ảnh: NVCC.

Vật liệu được sử dụng trong sơn mài là các thành phần đến từ tự nhiên như: sơn ta, son, vàng, bạc, xà cừ, vỏ trứng, vỏ trai… Bản thân Vũ Văn Tịch đã sử dụng các kỹ thuật trên sơn mài như kỹ thuật dùng bạc mịn, vẽ xuyên lớp, kết hợp 3 sắc son, cùng việc kết hợp các thủ pháp nghệ thuật như đảo ngược những mảng tối sáng, dùng ngôn ngữ biểu tượng… để tạo ra một khu vườn sinh động và rực rỡ thông qua 20 tác phẩm trong triển lãm.

Triển lãm "Trong vườn" kéo dài đến 15/11 tại 47 Tràng Tiền, Hoàn Kiếm. Hà Nội.