“Công trình” công phu về thành phố thông minh trong cuộc CMCN 4.0

Chiều 14/11/2019, cuốn sách “Xây dựng và phát triển thành phố thông minh đảm bảo các chỉ số an ninh, an sinh, an toàn trong bối cảnh của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư” đã được giới thiệu và ủy quyền phát hành với các bản tiếng Việt và tiếng Anh.

Đáp số cho nhiều câu hỏi hóc búa

Cuốn sách đã trả lời nhiều câu hỏi: Thành phố thông minh là gì? Tại sao phải xây dựng thành phố thông minh cho các đô thị trong thời đại thế giới chuyển đổi mạnh mẽ với sự bùng nổ nhanh chóng của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0; Nội hàm của thành phố thông minh gồm những gì? Công cụ và các chỉ số thích ứng để quản lý, đánh giá thành phố thông minh trên bình diện quốc tế?

Tác giả tham gia xây dựng Bộ chỉ số ISO 37120 về quản lý thành phố theo tiêu chuẩn quốc tế, theo dõi đánh giá, cấp chứng chỉ cho phát triển các cộng đồng bền vững trên cơ sở các chỉ số dịch vụ chất lượng cuộc sống đô thị.

Đây là hệ tiêu chí đánh giá chất lượng đô thị được áp dụng cho các thành phố trên toàn cầu mà hiện nay có tới hàng trăm thành phố lớn ở nhiều châu lục đã và đang áp dụng. WCCD Global Cities Registry là danh sách các thành phố được chứng nhận theo tiêu chuẩn ISO 37120, hệ thống chứng nhận của Hội đồng Thế giới về Dữ liệu các thành phố (WCCD) có trụ sở tại Toronto (Canada).

Việc chủ động xây dựng các chỉ số phục vụ công tác nghiên cứu, quy hoạch, đánh giá kết quả xây dựng thành phố thông minh thông qua các chỉ số bảo đảm an ninh, an sinh, an toàn là rất quan trọng trong bối cảnh xuất hiện các nguy cơ an ninh phi truyền thống và 28 rủi ro toàn cầu hiện nay cũng như bảo đảm chất lượng cuộc sống cho các đô thị đáng sống. Các chỉ số an ninh, an sinh, an toàn cho các thành phố được tác giả nghiên cứu, xây dựng và trình bày tại Hội nghị Thượng đỉnh các thành phố toàn cầu lần thứ 8 (tháng 3/2017, thành phố Dubai, Các Tiểu vương quốc Ả-rập thống nhất UAE) là một trong những nguồn đầu vào làm cơ sở để WCCD phối hợp với Tổ chức Tiêu chuẩn Quốc tế ISO có trụ sở tại Thụy Sỹ xây dựng Bộ Chỉ số Quản lý thành phố thông minh 3712X (thuộc Ủy ban kỹ thuật: ISO/TC 268 các thành phố và cộng đồng bền vững).

GS.TS Luc Hens đến từ Vương quốc Bỉ chia sẻ về cuốn sách.

Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đã tạo ra sự bùng nổ các hình thức tổ chức xã hội mới, từ các tổ chức của Liên Hợp quốc đến các tổ chức quốc tế, từ khu vực tư nhân đến khu vực chính phủ, từ các tập đoàn đa quốc gia đến các doanh nghiệp địa phương, các hệ thống mới và các quan hệ đối tác được cấu trúc lại để tạo thuận lợi cho quá trình chuyển đổi từ một trật tự kinh tế - xã hội cũ sang một trật tự kinh tế - xã hội mới.

Và bản thân các nhà lãnh đạo thành phố đã nhận thấy mô hình phát triển đô thị hiện nay đang tụt hậu với những thách thức và kỳ vọng của xã hội hiện đại. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đòi hỏi một cuộc cách mạng xã hội cùng song hành. Như vậy, làm thế nào chúng ta có thể xây dựng thành phố thông minh thích ứng với những biến động đó?

Cuốn sách điểm các kết quả nghiên cứu, khảo sát, đánh giá của các đồng nghiệp trên thế giới và kết quả triển khai xây dựng thành phố thông minh tại Việt Nam áp dụng cho thành phố Hải Phòng, thành phố Cần Thơ; Bắc Ninh...

Chứa đựng nguồn kiến thức khổng lồ

Cuốn sách được viết với cấu trúc chia làm 3 phần: Cách mạng công nghiệp (CMCN 4.0) - bối cảnh, đặc điểm, tác động, cơ hội và thách thức (I); Xây dựng và phát triển thành phố thông minh (II); Gợi ý xây dựng và phát triển thành phố thông minh tại một số tỉnh, thành phố của Việt Nam (III).

Cụ thể, tại phần I, tác giả tập trung giới thiệu về lịch sử phát triển của các cuộc CMCN, 15 lĩnh vực chủ đạo của cuộc CMCN 4.0.

Bìa cuốn sách “Xây dựng và phát triển thành phố thông minh đảm bảo các chỉ số an ninh, an sinh, an toàn trong bối cảnh của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư”.

Ở phần này, tác giả đề cập tới cơ hội, nguy cơ, đồng thời chỉ rõ những tác động của CMCN 4.0 đối với kinh tế, xã hội nói chung và tác động tới năng suất lao động, việc làm, doanh nghiệp, nhà sản xuất, người tiêu dùng…

Đề cập tới Chiến lược và chính sách cụ thể của một số nước trước tác động của CMCN 4.0 như: Mỹ, Đức, Trung Quốc và một số quốc gia khác.

Ở phần này, smart city được nhấn mạnh là một lĩnh vực cốt lõi của CMCN 4.0, là nhu cầu tất yếu của chiến lược phát triển đô thị, yêu cầu cần phải loại bỏ những rào cản lớn, thay thế phần mềm đã chết (Dead software, Zombie software).

Phần II của cuốn sách, bên cạnh việc đề cập tới xu hướng phát triển, khái niệm smart city, lợi ích của việc xây dựng smart city, tác giả đề cập tới 6 thách thức tương lai của các thành phố.

Tác giả chỉ ra nguồn lực mà các thành phố dựa vào để đầu tư cho xây dựng smart city. Theo đó, có 57% các thành phố trên thế giới dựa vào tài trợ từ cấp chính quyền cao hơn; ở Mỹ và Canada là 35%.

Hợp tác công tư (PPP) là nguồn tài chính tiếp theo lớn nhất, chiếm hơn 1/3 các dự án trên toàn thế giới. 

PGS.TS.Thượng tướng Nguyễn Văn Thành - Thứ trưởng Bộ Công an ký tặng sách.

Tác giả chỉ rõ các dự án smart city nào đang hoạt động, đồng thời đề cập tới kinh nghiệm xây dựng smat city tại một số quốc gia trên thế giới: Nhật Bản, Ấn Độ... Trong đó, có phân tích các chỉ số cụ thể gồm cấp nước và vệ sinh, môi trường, viễn thông và công nghệ thông tin thông minh, an ninh, an toàn, giao thông, năng lượng..v.v..

Ở cuối của phần II này, tác giả tập trung giới thiệu các nội dung rất thiết thực: xây dựng bộ chỉ số smart city căn cứ trên các chỉ số về an ninh, an sinh, an toàn. Đề cập tới định hướng xây dựng smart city, chiến lược xây dựng smart city, nguyên tắc quy hoạch để định hướng, quản lý smart city.

Tại phần III cũng là phần cuối của cuốn sách, nhóm tác giả giới thiệu cụ thể về thành phố Hải Phòng. Trong đó có phân tích cụ thể theo cấu trúc Điểm mạnh, Điểm yếu, Cơ hội, Thách thức (SWOT), đồng thời xác định mô hình thành phố Hải Phòng thông minh thích ứng, lộ trình xây dựng smart city tại Hải Phòng... Cũng tại phần III của cuốn sách này, nhóm tác giả đã gợi ý mô hình đô thị thông minh cho tỉnh Bắc Ninh, TP.Cần Thơ.

Định hướng quan trọng để phát triển thành phố thông minh

GS.TS Luc Hens, một học giả nổi tiếng thế giới đánh giá: “Tôi biết PGS.TS Nguyễn Văn Thành từ lâu, từ lúc PGS.TS Thành còn là lãnh đạo thành phố Hải Phòng. PGS.TS Nguyễn Văn Thành là nhà khoa học có ảnh hưởng về khoa học hệ thống và khoa học tư duy hệ thống. PGS.TS Nguyễn Văn Thành là chuyên gia về quản lý và phát triển đô thị. Chuyên gia cao cấp về các lĩnh vực nghiên cứu khoa học phát triển bền vững, biến đổi khí hậu, đa dạng, chính sách công nghiệp, quy hoạch và quản lý không gian biển, vùng bờ và đại dương. Đó cũng chính là các lĩnh vực mà ông thường chủ tọa của các hội nghị khoa học quốc tế, quốc gia.

Cũng cần nói thêm rằng, người viết bài từng có dịp được nghe PGS.TS.Thượng tướng Nguyễn Văn Thành làm diễn giả chính thuyết trình về xây dựng và phát triển thành phố thông minh, ông không cần nhìn màn hình, slide, thuyết trình, trả lời các câu hỏi cả bằng tiếng Việt lẫn tiếng Anh cực kỳ trôi chảy.

GS.TS Luc Hens cho rằng, thế giới đang bước vào giai đoạn biến đổi công nghiệp lớn cả về sản xuất và quản lý. Tự động hóa, khoa học máy tính và Internet rất cần thiết trong việc kết nối vạn vật, dữ liệu lớn robot, trí tuệ nhân tạo, cảm biến và kết nối ảo. Những khả năng này sẽ làm tăng năng suất lao động và cấu trúc. Nhiệm vụ lặp đi lặp lại sẽ được thực hiện bởi robot. 

Quang cảnh sự kiện ra mắt cuốn sách “Xây dựng và phát triển thành phố thông minh đảm bảo các chỉ số an ninh, an sinh, an toàn trong bối cảnh của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư”

Theo GS.TS Luc Hens, PGS.TS. Nguyễn Văn Thành là bạn, đồng nghiệp của GS. Gerhard Chroust - Tổng Thư ký Liên đoàn Nghiên cứu khoa học hệ thống quốc tế IFSR; GS. Fredmund Malik - người sáng lập và Chủ tịch điều hành Viện Nghiên cứu Quản lý quốc tế Malik (Thụy Sỹ); GS.TS. Kambiz Maani - Phó Giám đốc Masey University, New Zealand...

PGS.TS. Nguyễn Văn Thành là một trong 21 sáng lập viên và cố vấn cao cấp của Hội đồng Thế giới về dữ liệu các thành phố (WCCD) trong việc xây dựng Bộ chỉ số quản lý đô thị thế giới ISO 37120.

PGS.TS. Nguyễn Văn Thành đã có nhiều nghiên cứu và thuyết trình với tư cách là diễn giả chính về xây dựng thành phố thông minh cho các tỉnh, thành phố: Hải Phòng, Bắc Ninh, Cần Thơ, Ninh Bình, Thanh Hóa… cũng như tại các Hội nghị khoa học chuyên sâu về thành phố thông minh: Hội thảo phát triển công nghiệp thông minh năm 2017 của Ban Kinh tế Trung ương; Hội nghị của Hội đồng khoa học các Cơ quan Đảng Trung ương; Hội nghị Quốc tế xây dựng thành phố thông minh năm 2017 tại TP.HCM; Hội nghị Quốc tế về thành phố thông minh của APEC (SOM3) tại TP.HCM; Hội nghị của Đảng ủy Khối các cơ quan Trung ương; Hội nghị của Hội đồng Lý luận Trung ương; Hội nghị Quốc tế về Ứng dụng khoa học tư duy hệ thống xây dựng thành phố thông minh tại Linz, Áo (Tháng 4/2018); Hội nghị Thượng đỉnh các thành phố toàn cầu về xây dựng thành phố thông minh đáp ứng tiêu chuẩn an ninh, an sinh, an toàn tại Dubai (Các Tiểu Vương quốc Arập thống nhất)…

Tác giả và các đại biểu dự sự kiện.

PGS.TS Nguyễn Văn Thành là đồng chủ tọa nhiều Hội thảo khoa học quốc tế, quốc gia trên các lĩnh vực: Khoa học tư duy hệ thống (ISSS); quản lý tổng hợp biển và vùng bờ biển (ICOM); quy hoạch không gian biển (MSP); quản lý bảo tồn khu dự trữ sinh quyển (CBr); quy hoạch giao thông đô thị; xây dựng thành phố sinh thái - thành phố kinh tế (ECO2 City); cộng đồng phát triển bền vững… PGS.TS Nguyễn Văn Thành là tác giả của hàng trăm bài báo đăng trên các tạp chí khoa học quốc tế, trong nước.

Ông là tác giả của các cuốn sách: Unemployment Perspectives and Solutions, IntechOpen xuất bản tháng 8/2017 tại Croatia; Vương quốc Anh; Tác động của chính sách công nghiệp nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp công nghiêp (Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật xuất bản năm 2017); Tư duy hệ thống thực tiễn tại Việt Nam (Nhà xuất bản Khoa học xã hội xuất bản lần thứ nhất năm 2016) và đồng tác giả của một số cuốn sách xuất bản quốc tế về quản trị nguồn nhân lực.

“Cuốn sách này của PGS.TS Nguyễn Văn Thành đề cập tới tất cả các lĩnh vực nêu trên và cung cấp rất nhiều thông tin dựa trên các nghiên cứu khoa học và phân tích. Đây là cuốn sách rất ấn tượng mà tôi từng được đọc và chắc chắn, tôi sẽ giới thiệu cuốn sách tới các nhà lãnh đạo các thành phố trên thế giới” - GS. TS Luc Hens.