Đặc sản Thanh Hóa, dân làng này luộc nồi bánh lá nghi ngút khói, nóng hổi, thơm tận ngã ba, ngã tư

Hà Lai là một vùng đất chiêm trũng của huyện Hà Trung (Thanh Hóa) cùng với điều kiện canh tác nông nghiệp vất vả nên thuở xưa, cuộc sống của người dân nơi này nghèo khó. 

Nhưng chính từ những cánh đồng chiêm ấy, với thổ nhưỡng và khí hậu đặc biệt đã sản sinh ra nhiều thứ gạo thơm ngon nổi tiếng và được những đôi bàn tay khéo léo của người phụ nữ ở Hà Lai kết hợp với lá dong, miến thịt lợn quê… đã tạo nên chiếc bánh lá đậm đà dư vị.

Bánh lá Hà Lai là đặc sản Thanh Hóa do người dân xã Hà Lai, huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa làm. 

Theo người dân xã Hà Lai thì nhìn bên ngoài, bánh lá Hà Lai có công thức, hình dáng tương tự như bánh răng bừa của Thọ Xuân. 

Tuy vậy, trong khâu sản xuất, người Hà Lai có những bí quyết riêng về cách lựa chọn gạo, kĩ thuật gói bánh để tạo ra những sản phẩm mang hương vị đặc trưng của quê hương mình.

Bà Trịnh Thị Hà, tổ trưởng tổ sản xuất bánh lá của HTX dịch vụ nông nghiệp Hà Lai cho biết: Quy trình kĩ thuật làm bánh lá ngày nay, dù đã được cải tiến, nhưng vẫn giữ gần như nguyên vẹn bí quyết truyền thống của những người dân nơi đây. 

Trước đây, món bánh lá Hà Lai thường chỉ được làm trong dịp lễ, tết, giỗ. Nhưng ngày nay, bánh lá dần trở thành món ngon thường nhật, là gói quà gửi khách phương xa…

Có nhiều loại gạo tẻ có thể làm bánh lá, nhưng thứ gạo tạo nên hương vị bánh đặc trưng đối với người Hà Lai là gạo Xi 23.

Theo bà Hà để có chiếc bánh lá ngon, thì việc chọn gạo đóng vai trò quyết định làm nên hương vị thơm ngon của chiếc bánh đó. Có nhiều loại gạo tẻ có thể làm bánh lá, nhưng thứ gạo tạo nên hương vị bánh đặc trưng đối với người Hà Lai là gạo Xi 23.

Gạo được chọn lọc kỹ lưỡng sau mỗi vụ thu hoạch, đem bảo quản riêng. Trước khi chế biến được ngâm trong nước từ 2 đến 3 giờ, rồi đem xay thành bột, sao cho thật nhuyễn mịn.

Sau khi xay, bột được đặt lên bếp lửa nhỏ, khuấy đều tay cho đến khi đặc, dẻo, quyện vào đôi đũa cả. Đây là khâu rất quan trọng, chỉ cần có chút sơ xuất nhỏ trong khâu sơ chế bột, có thể khiến chiếc bánh làm ra không còn ngon nữa. 

Kỹ thuật ngâm gạo và "dáo bột" là bí quyết rất riêng, làm nên hương vị đặc trưng của bánh lá Hà Lai hoàn toàn khác biệt và không thể lẫn với bánh của các địa phương khác…

Đến khi bột làm xong, sẽ chuyển sang công đoạn làm nhân bánh. Thịt ba chỉ phải là loại thịt tươi ngon, băm nhuyễn, rồi tẩm ướp cùng hành khô và nhiều gia vị khác, sao cho dậy mùi… 

Sau khi, công đoạn chuẩn bị bột và nhân đã xong, bánh được gói bằng lá dong tươi theo kiểu gấp nếp lá, bẻ gập hai đầu. Cách gói này tạo nên chiếc bánh gọn gàng, chắc chắn, lại rất đẹp mắt.

Để chủ động nguyên liệu cho việc làm bánh lá, Hợp tác xã nông nghiệp Hà Lai đã trồng 8,5 ha lá dong.

Đến khi bột làm xong, sẽ chuyển sang công đoạn làm nhân bánh. Thịt ba chỉ là loại thị tươi ngon, băm nhuyễn, rồi tẩm ướp cùng hành khô và nhiều gia vị khác, sao cho dậy mùi…

"Trước đây, bánh lá Hà Lai thường được luộc trên bếp than, bếp củi truyền thống… Ngày nay, bánh được đồ trong tủ hấp, vừa có thể sản xuất số lượng lớn, vừa giúp bánh thơm ngon và thời gian bảo quản được lâu hơn, lại đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. 

Bánh ngon nhất là thưởng thức khi còn nóng hổi và chấm với nước mắm truyền thống", bà Trịnh Thị Hà bật mí.

Hiện cơ sở sản xuất bánh là gia đình Trịnh Thị Hà mỗi tháng sản xuất khoảng 30.000 chiếc bánh, với giá bán từ 3.000 – 5.500 đồng/chiếc.

Theo bà Trịnh Thị Hà, năm 2020 bánh lá Hà Lai đạt tiêu chuẩn OCOP 4 sao của tỉnh Thanh Hóa thì cao thu nhập của người dân nơi đây ngày càng tăng, nhờ việc tiêu thụ bánh được rất nhiều biết và nhiều nơi trên khắp mọi miền tổ quốc đặt bánh.

Để nâng cao chất lượng và đáp ứng nhu cầu tiêu thụ bánh lá Hà Lai, Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp Hà Lai đã đứng ra liên kết với các hộ dân để sản xuất lúa Xi 23 trên diện tích 60 ha và trồng lá dong 8,5 ha, để chủ động nguyên liệu làm bánh. 

Đồng thời, ký hợp đồng với các cơ sở giết mổ trong huyện lấy nguồn thịt lợn đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm cung cấp cho các cơ sở làm bánh.

Ngoài ra, hợp tác xã cũng quản lý chặt khâu sản xuất của từng cơ sở làm bánh, tín chấp cho các hộ vay vốn ngân hàng đầu tư mua lò hấp bánh, máy hút chân không đóng gói sản phẩm. 

Bên cạnh đó, hợp tác xã đã thiết kế nhãn mác, bao bì đẹp mắt, đáp ứng thị hiếu khách hàng. Hiện nay bánh lá Hà Lai đã liên kết được đưa vào các cửa hàng sạch thành phố Thanh Hóa và một số tỉnh lân cận.

Theo bà Trịnh Thị Hà, năm 2020 bánh lá Hà Lai đạt 4 sao OCOP của tỉnh Thanh Hóa thì thu nhập của người dân nơi đây ngày càng tăng, nhờ việc tiêu thụ bánh được rất nhiều biết và nhiều nơi trên khắp mọi miền tổ quốc đặt bánh.

Theo UBND xã Hà Lai hiện trên địa bàn xã có hơn 10 cơ sở sản xuất thường xuyên quy mô lớn mang thương hiệu bánh lá Hà Lai, đảm bảo các tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm. Hàng năm, tổng doanh thu từ sản phẩm bánh lá Hà Lai đạt khoảng 6 tỷ đồng, tạo việc làm thường xuyên cho gần 200 lao động. Bánh lá Hà Lai là một trong các đặc sản Thanh Hóa.