Đài kỷ niệm "sứ giả hòa bình" nằm trên con đường lãng mạn nhất Hà Nội

Con đường với nhiều dấu ấn lịch sử

Là một người con sinh ra hoặc làm việc tại Hà Nội, chắc hẳn bạn đã ít nhất một lần từng nghe tới cái tên mang đầy sức trẻ - đường Thanh Niên. Không đơn giản là một con đường ngăn cách giữa hồ Tây và hồ Trúc Bạch, nơi đây còn nằm tại ranh giới tách biệt hai quận Ba Đình và Tây Hồ.

Theo nhiều tài liệu lịch sử, con đường được hình thành từ khoảng cuối thế kỷ 16 và đầu thế kỷ 17. Trước đó, hồ Tây và hồ Trúc Bạch được những ngư dân cùng nhau đắp nên con bờ nhỏ để thuận tiện cho việc giao thương.

Vì được xây dựng một cách thủ công nên đoạn đường này thường xuyên sạt lở, yêu cầu người dân phải sửa sang, bồi đắp lại liên tục. Lâu dần, hoạt động này đã trở thành nguồn cảm hứng để người dân đặt tên cho con đường là Cổ Ngự, nghĩa là "giữ cho vững".

Sau này, vào thời kỳ Pháp thuộc, đường được mở rộng và đặt theo tên một thống chế Pháp là "Lyoutey". Song, người dân xung quanh vẫn giữ nguyên tên gọi cũ hoặc đọc chệch thành Cổ Ngư.

Không những vậy, ít ai biết rằng con đường này là một trong những nơi được cho lắp hàng đèn đốt bằng khí đất đầu tiên tại Hà Nội. Những ánh đèn đường rực sáng giữa đêm khuya tăm tối trên đường Cổ Ngư đã tạo một bước ngoặt quan trọng trong sự phát triển của Thủ đô nghìn năm văn hiến.

Năm 1957, khi hòa bình được lập lại, Thủ đô Hà Nội đã quyết định cho mở rộng đường Cổ Ngư. Hàng vạn thanh niên của các cơ quan nhà máy, xí nghiệp trên địa bàn thành phố đã cùng nhau thực hiện nghĩa vụ lao động với tinh thần xây dựng chủ nghĩa xã hội.

Công cuộc cải tạo kéo dài tới cuối năm 1959 thì đường chính thức hoàn thành. Để ghi nhận công sức của đông đảo thanh niên Thủ đô hăng say lao động, đổi mới đất nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã lấy hai chữ "Thanh Niên" làm tên cho con đường.

Đài kỷ niệm "sứ giả hòa bình"

Ngoài được biết đến với hình ảnh lãng mạn, xinh đẹp khi nằm giữa hai bờ hồ thơ mộng, đường Thanh Niên cũng ẩn chứa nhiều giá trị văn hoá - nghệ thuật lịch sử vô cùng quan trọng.

Đặc biệt nhất phải kể tới bức phù điêu làm bằng đá được xây dựng để kỷ niệm chiến thắng bắn rơi máy bay của quân Mỹ trong Chiến tranh Việt Nam. Không chỉ ghi nhớ chiến công của bậc cha ông đã anh dũng chiến đấu, phù điêu cũng là nơi người dân nhớ đến Thượng nghị sĩ John McCain, một cựu quân nhân Mỹ có công lao đối với nước ta.

Dòng chữ khắc trên tấm bia tưởng niệm tuy đã bị che phủ bởi lớp bụi thời gian nhưng vẫn hiện lên vô cùng rõ ràng: "Ngày 26/10/1967, tại hồ Trúc Bạch, quân và dân Thủ đô Hà Nội đã bắt sống phi công John Sidney McCain, Thiếu tá không quân thuộc lực lượng Hải quân Hoa Kỳ, đã lái chiếc máy bay A4 bị bắn rơi tại nhà máy điện Yên Phụ. Đây là một trong 10 chiếc máy bay bị bắn rơi cùng ngày".

Được biết, ông John McCain đã tạm thời bị bắt giữ 5 năm và được trả tự do vào năm 1973 sau Hiệp định Paris. Sau khi về nước, ông đã tích cực tham gia vào tiến trình hòa giải, bình thường hóa quan hệ, thúc đẩy hợp tác giữa hai nước Việt - Mỹ nên dần nhận được nhiều sự yêu mến từ người dân Việt Nam.

Ông John cũng đã nhiều lần quay lại Việt Nam và ghé thăm tấm phù điêu đặc biệt. Khi ông qua đời ngày 25/8/2018, nhiều người Mỹ và người dân Việt Nam đã đến thăm tấm phù điêu và đặt hoa tưởng niệm. Đặc biệt, phó Tổng thống Mỹ Kamala Harris cũng đã từng ghé thăm nơi đây.

Sau khi đặt hoa nơi đài tưởng niệm, du khách cũng có thể ghé thăm những di tích lịch sử vô cùng linh thiêng tại đây. Ngoài đền Quán Thánh, một trong Thăng Long tứ trấn hay chùa Châu Long đã được xếp hạng Di tích văn hoá quốc gia, ven đường Thanh Niên còn toạ lạc Trấn Quốc Tự, ngôi chùa cổ nhất Hà Nội và đền Thuỷ Trung Tiên.