Chàng đạo diễn “rẽ ngang” trồng loài sâm tiến vua, làm thành loại dầu gội giúp mái tóc trở nên chắc khỏe

Đó là vào một ngày thu tháng 8 cách đây 3 năm, khi cùng mẹ là chị Uông Thị Tuyết Nhung - Giám đốc HTX Nông nghiệp công nghệ cao Phúc Lâm gieo những cây giống sâm Bố Chính đầu tiên xuống đồng đất Sơn Tây (Hà Nội), Vũ Anh Nam - người sáng lập đồng thời là Tổng Giám đốc Công ty Phúc Lâm Organic không nghĩ chặng đường khởi nghiệp với nông nghiệp lại gian nan nhưng cũng ý nghĩa đến như vậy.

Từ thế giới hào nhoáng, quay về đồng đất trồng sâm Bố Chính

Trước khi dấn thân vào con đường sản xuất, chế biến các sản phẩm từ sâm Bố Chính, Vũ Anh Nam (29 tuổi) không biết một chút về nông nghiệp. Là trai thành phố, học phổ thông trung học tại trường quốc tế, Nam không đi du học mà thi vào Đại học sân khấu điện ảnh, chuyên ngành đạo diễn, Nam đã tham gia thực tập tại công ty giải trí và có thời gian dài làm việc với vai trò người quản lý nghệ sỹ và tham gia sản xuất các chương trình. Nhưng dù đang làm việc trong một môi trường vô cùng hào nhoáng, nhiều sức hút, Nam vẫn luôn trăn trở với suy nghĩ: Làm một việc gì đó có đóng góp nhiều hơn cho cộng đồng.

"Lúc đó, thấy mẹ tâm huyết, lăn lộn với với cây sâm Bố Chính, muốn tạo ra một sản phẩm có ích cho sức khỏe của cộng đồng, tôi quyết tâm quay ra Bắc, đồng hành cũng mẹ với hy vọng có thể tạo ra nhiều sản phẩm tốt hơn từ cây sâm" - Vũ Anh Nam nói.

Câu chuyện xây dựng thương hiệu sâm Phúc Lâm bắt đầu khi Nam nói với mẹ về việc nhận thấy một khoảng cách lớn trên thị trường về nhận thức "sâm Việt" so với "sâm Hàn Quốc" tại Việt Nam. Câu hỏi đặt ra đầu tiên "Sản phẩm sâm nào của Việt Nam có thể cạnh tranh với sâm Hàn Quốc" trên sân nhà? Sao không thể tối ưu hoá một loại sâm Việt để có được chất lượng lẫn giá thành hợp lý cho người tiêu dùng?". 

Nam hiểu rằng với xu hướng và nhu cầu chăm sóc sức khoẻ bằng các loại thảo dược đang dần được phổ biến trong xã hội hiện tại, "uống trà sâm" hay "ngâm sâm" không chỉ là một cách để chữa bệnh mà đâu đó dần chuyển mình thành một thói quen "mới" để tận hưởng cuộc sống. Cũng chính vì lẽ đó, Nam xây dựng thương hiệu sâm Phúc Lâm với mong muốn chia sẻ món quà từ đất mẹ tới người tiêu dùng.

Nhưng mọi thứ không đơn giản như Nam nghĩ, nhất là khi anh cùng mẹ đi tìm đất để gieo những cây giống sâm Bố Chính đầu tiên. Lúc đó, khi ở cương vị Tổng Giám đốc HTX xã nông nghiệp công nghệ cao Phúc Lâm, Nam vẫn nhớ như in cái ngày hai mẹ con đặt chân đến xã Thanh Mỹ, thị xã Sơn Tây (Hà Nội) để thuê đất trồng sâm. 

"Để có được hơn 5,3ha trang trại trồng sâm, chúng tôi phải làm việc với khoảng 124 hộ dân vì phần lớn diện tích đất canh tác của bà con rất manh mún, nhỏ lẻ, hộ nhiều mới có khoảng 2 sào, hộ ít thì chỉ vài trăm mét vuông. Cứ như vậy, chúng tôi phải thuyết phục từng hộ cho thuê đất, thậm chí 29 Tết vẫn còn miệt mài gặp từng hộ dân để đảm bảo có một vùng canh tác đủ lớn, thuận lợi cho quá trình canh tác sâm hữu cơ mà chúng tôi đặt ra từ đầu" - Nam cho biết.

Sau khi đã tích tụ diện tích đủ lớn cho trang trại, tháng 8/2020, Vũ Anh Nam và mẹ tiến hành xuống giống những cây sâm Bố Chính đầu tiên trên đồng đất Sơn Tây. Khi tôi hỏi: "Làm thế nào để quen với việc trồng trọt vốn trước đây chưa từng trải qua?", Nam trả lời: "Em tham gia các lớp học về kỹ thuật canh tác cây sâm, tìm hiểu những loại dịch bệnh cây sâm có thể gặp phải, mùa vụ trồng của cây sâm Bố Chính… ra sao để phù hợp với điều kiện thời tiết ngoài Bắc với sự giúp đỡ của Bệnh viện Cây trồng, Học viện Nông nghiệp Việt Nam".

Thời điểm ban đầu khi mới làm quen với ngành nghề mới, Nam gặp rất nhiều khó khăn trong việc tiếp thu những kiến thức mới về khoa học kỹ thuật, khác hẳn cả về tư duy, cách suy nghĩ với môi trường công việc và những trải nghiệm trước đây.

May mắn, ngay mùa vụ đầu tiên, HTX Phúc Lâm đã có mùa quả ngọt. Sau 9 - 10 tháng trồng, những củ sâm Bố Chính đầu tiên đã cho thu hoạch, một phần được xuất khẩu theo đơn hàng, một phần HTX giữ lại phục vụ công tác nghiên cứu, chế biến sâu. Ngoài ra, HTX còn thu hoa sâm Bố Chính tươi chế biến thành trà sâm. Theo ước tính, nếu canh tác thuận lợi, đầu ra rộng mở, mỗi ha sâm Bố Chính có thể cho thu nhập khoảng 700-800 triệu đồng/năm.

Nhưng điều và Nam và mẹ tâm đắc nhất là HTX đã góp phần tạo việc làm, thu nhập cho nhiều lao động địa phương. "Trước đây, trên diện tích đất đó, bà con chủ yếu chỉ trồng sắn, thu nhập chỉ được khoảng 10 - 15 triệu đồng/sào. Nhưng từ khi liên kết trồng sâm với HTX, bà con có thu nhập ổn định 3 - 4 triệu đồng/tháng, chưa kể vào thời điểm mùa vụ, HTX cũng tạo việc làm cho lượng lớn lao động địa phương" - Nam cười nói.

Tuy vậy, sau mùa vụ đầu tiên hái quả ngọt, Nam và mẹ lại gặp khó khăn khác. Đó là thời điểm năm 2021, dịch Covid-19 bùng phát, hạn chế đi lại nên công nhân không thể đi làm, vườn sâm không có người chăm sóc nên bị dịch bệnh, hàng thu hoạch rồi chưa bán được hoặc còn nằm ngoài đồng. "Nhưng cũng may trong cái khó thì mẹ con tôi lại tìm ra con đường mới cho cây sâm Bố Chính…" - Nam bật mí.

Tạo những món quà từ đất mẹ

Hăm hở gieo những cây giống sâm Bố Chính đầu tiên, nhìn những bông hoa mỏng manh màu hồng nhạt ánh lên trong nắng, Nam và mẹ không nghĩ rằng có những lúc khó khăn, gian nan đến mức "hai mẹ con không thể nói chuyện trực tiếp được với nhau mà đành phải qua tin nhắn". Đó là thời điểm Nam bắt đầu nghĩ đến một sản phẩm gì đó sâu hơn được làm ra từ sâm chứ không phải chỉ là bán nguyên liệu thô hay một số sản phẩm sơ chế đơn thuần.

Đó là thời điểm Nam bị Covid-19 buộc phải tự cách ly. Trong thời gian đó, Nam tham gia nhiều học online về nông sản hữu cơ, các nguyên liệu hữu cơ, quy trình, nguyên lý chăm sóc sức khỏe, chăm sóc da và tóc từ sản phẩm hữu cơ. Càng tìm hiểu, Nam càng đam mê và tiếp tục tìm hiểu sâu hơn về cách để làm ra sản phẩm tinh dầu, kem, dầu gội như thế nào. 

Thậm chí lúc đó Nam còn mạnh dạn đăng ký xây dựng một dự án sản xuất thử nghiệm sản phẩm chăm sóc sức khỏe từ sâm Bố Chính (kết hợp với Trung tâm Giống cây trồng, Viện Dược liệu; Viện Môi trường nông nghiệp và Viện Khoa học các hợp chất thiên nhiên) với vai trò là chủ trì dự án, nhưng khi bảo vệ online thì dự án không được hội đồng thông qua.

Dự án không được chấp nhận sản xuất thử thì mình tự bắt tay vào sản xuất, sản phẩm thử nghiệm được đem tặng cho anh em, bạn bè dùng thử, sau khi nhận được phản hồi rất tốt từ những người tiêu dùng khó tính, chúng tôi mới có đủ động lực để làm tiếp. Cũng may thời điểm dịch Covid-19, nguyên liệu sâm không bán được, chúng tôi giữ lại phục vụ cho công tác nghiên cứu" - Nam cho biết thêm.

Tháng 11/2022, Phúc Lâm Organic ký hợp đồng hợp tác phát triển sản phẩm với Viện Nghiên cứu vi tảo và dược mỹ phẩm (Học viện Nông nghiệp Việt Nam). Theo đó, viện có trách nhiệm nghiên cứu, công ty nhận chuyển giao quy trình, sản xuất sản phẩm. Cuối cùng, sau những nỗ lực, cố gắng và cả những thất bại, đầu tháng 8/2023, Nam và các cộng sự đã cho ra đời bộ sản phẩm chăm sóc tóc cao cấp chiết xuất từ sâm Bố Chính với nhãn hiệu LASAM. Nam lý giải: "LASAM có thể hiểu đơn giản là "Là sâm", nhưng nó cũng mang ý nghĩa như một món quà từ đất mẹ".

Chia sẻ về định hướng của công ty, Nam cho biết, sau dòng sản phẩm đầu tiên về chăm sóc tóc, Phúc Lâm Organic muốn tạo ra một bộ sản phẩm chăm sóc cá nhân một cách toàn diện từ sâm Bố Chính như sữa tắm, sữa rửa mặt, mặt nạ, kem dưỡng da… "Các dòng sản phẩm này trước mắt có thể đưa sản phẩm chất lượng từ nguồn nguyên liệu bản địa đến tay người tiêu dùng Việt Nam, về lâu dài có thể xuất khẩu, lan tỏa thương hiệu sâm Việt Nam ra thế giới" - Nam bày tỏ.

Nam và mẹ cũng có ý định mở rộng vùng nguyên liệu, đồng thời ấp ủ mở một khu trải nghiệm để mọi người hình dung được việc trồng, chăm sóc, chế biến sâm ra sao.