Dấu ấn làng cổ nghìn năm tuổi ngay giữa lòng Thủ đô Hà Nội

Làng nghề nghìn năm tuổi

Làng hoa Ngọc Hà nay thuộc địa bàn phường Ngọc Hà (quận Ba Đình, Hà Nội). Xưa kia, nơi đây vốn là một ngôi làng cổ với tuổi đời hơn một nghìn năm và có nhiều đóng góp quan trọng cho sự hình thành, phát triển của kinh thành Thăng Long xưa.

Theo đó, ngôi làng là một phần của "Thập tam trại" cho vua Lý Thái Tổ lập ra, để chỉ các thôn trại bao gồm Vạn Bảo, Đại Yên, Ngọc Hà, Hữu Tiệp, Giảng Võ, Thủ Lệ, Liễu Giai và Cống Yên. Những làng này được phân chia sản xuất các loại nhu yếu phẩm cho kinh thành Thăng Long. Trong đó, người dân làng Ngọc Hà chủ yếu có nhiệm vụ cung cấp hoa tươi.

Bà Nguyễn Thị Nguyệt (74 tuổi), người dân làng Ngọc Hà chia sẻ: "Trước đây Ngọc Hà chỉ làng nhỏ, vì không có ruộng đất để cấy lúa nên người dân đã chuyển qua trồng hoa và rau. Với bản tính tháo vát và tỉ mỉ, những khóm hoa các cụ trồng nổi tiếng khắp kinh thành và trở thành một loại hàng hóa được người dân săn đón lúc bấy giờ".

Thời gian đầu, dân làng chỉ chủ yếu tập trung trồng các loại cây quen thuộc như hoa mẫu đơn, hoa huệ, hoa hồng, hoa cúc vạn thọ… Cho đến đầu thế kỷ XX, khi người Pháp mang những giống hoa ngoại đến Việt Nam, người dân Ngọc Hà cũng nhanh chóng học hỏi và thành thạo các phương pháp trồng, phát triển sản phẩm của làng hoa thêm phong phú và đa dạng.

Hoa Ngọc Hà không chỉ dừng lại là loại một sản phẩm hàng hoá mà đã sớm trở thành một biểu tượng văn hoá có giá trị đối với người dân Thủ đô. Những khóm hoa Ngọc Hà đi vào thơ ca, nhạc họa. Người phụ nữ Ngọc Hà mặc áo tứ thân, gánh hoa trên phố đã trở thành nét đẹp của Hà Nội đầu thế kỷ 20.

Ngoài ra, nhắc đến làng Ngọc Hà, không thể không nhắc đến di tích lịch sử liên quan đến trận "Điện Biên Phủ trên không". Theo đó vào đêm 27/12/1972, máy bay B52 của Mỹ đã bị quân ta bắn hạ, một phần máy bay đã rơi xuống hồ Hữu Tiệp. Hiện tại, phần xác của "khủng long" B52 vẫn được người dân bảo tồn và lưu giữ.

Lưu giữ sắc hương làng hoa

Những tưởng sắc hoa Ngọc Hà sẽ trường tồn vĩnh cửu cùng thời gian, vậy nhưng đến khoảng những năm cuối của thập kỷ 70, làng hoa dần đánh mất sức sống vốn có. Vì miếng cơm manh áo, những nghệ nhân trồng hoa đã phải bỏ vườn, bỏ nghề để đi tới vùng khác kiếm kế sinh nhai.

Ngày nay, trên hầu hết các văn bản giấy tờ chính thức của nhà nước, khu vực làng Ngọc Hà đã bị thay bằng tên các con ngõ, con phố thuộc địa bàn phường Ngọc Hà. Song, những ký ức tươi đẹp và di sản của một làng nghề nghìn năm tuổi vẫn luôn nằm sâu trong tim của người dân nơi đây.

Năm 2019, nhằm hưởng ứng phong trào thi đua ''Toàn dân đoàn kết xây dựng đô thị văn minh'', hội Liên hiệp phụ nữ phường Ngọc Hà đã cùng người dân triển khai công trình bích họa với 30 bức tranh khác nhau tại ngõ 172 Hoàng Hoa Thám. Từ đình Đại Yên, đền Cống Nước đến những lễ hội truyền thống, tất cả đều hiện lên thật sống động và đặc sắc.

Không chỉ gợi lại ký ức về ngôi làng Ngọc Hà truyền thống, những bức bích họa còn gửi gắm trong đó biết bao tình cảm, nỗi nhớ của người dân về một vẻ đẹp chỉ còn nằm trong sử sách.