Dịch muỗi "hành lên hành xuống", dân trồng lúa ở Đồng Tháp Mười ở Long An mất ăn, mất ngủ

Ông Bùi Văn Tuấn, Giám đốc HTX Cây Trôm (huyện Tân Hưng, tỉnh Long An) cho biết, HTX có nhiều trà lúa bị bệnh muỗi hành thiệt hại nhẹ 20 – 30%, nặng 70 – 80%.

Lúa bị bệnh muỗi hành tăng, năng suất giảm

Cũng theo ông Tuấn, vụ lúa đông xuân 2023 - 2024, HTX sản xuất gần 300ha lúa. Những trà lúa trồng sớm khoảng 10 ngày nữa thu hoạch. Tuy nhiên, vừa qua HTX có nhiều trà lúa bị bệnh muỗi hành.

"Tôi nhớ, năm 2017 vùng này cũng bị một đợt lúa bị muỗi hành thiệt hại nặng. Giờ chu kỳ lúa bị bệnh muỗi hành lặp lại", ông Tuấn chia sẻ.

Tại xã Khánh Hưng (huyện Vĩnh Hưng), anh Trần Lưu Bình cũng đang khốn đốn vì lúa bị bệnh muỗi hành. 5ha lúa OM18 anh đang trồng bị bệnh muỗi hành gây hại 70% diện tích. Hiện, anh Bình đang tích cực cứu những diện tích lúa bị bệnh muỗi hành với hy vọng "lấy được đồng nào hay đồng nấy".

"Phải nói là lúa bị bệnh hành kinh khủng. Nhiều trà lúa ở đây thiệt hại đến 70 – 80% diện tích. Lúa bị bệnh muỗi hành không chỉ giảm năng suất mà còn kéo thêm chi phí vật tư tăng 5 – 7 triệu đồng/ha", anh Bình bộc bạch.

Theo anh Tuấn, nếu lúa bị bệnh muỗi hành 40% diện tích thì năng suất sụt giảm 20 – 25%.

UBND xã Khánh Hưng cho biết, sau khi phát hiện bệnh muỗi hành trên lúa, địa phương đã thông báo và khuyến cáo bà con nông dân dùng các biện pháp, như tăng cường bón phân khôi phục các trà lúa bị nhiễm. Đối với các trà lúa chưa có bệnh thì tăng cường thăm đồng để phát hiện bệnh sớm, phun thuốc ngăn ngừa…

Không có thuốc đặc trị lúa bị bệnh muỗi hành

Sở NNPTNT tỉnh Long An cho biết, vụ lúa đông xuân 2023 – 2024, toàn tỉnh gieo sạ 235.519ha; sản lượng 276.188 tấn. Riêng tại huyện Tân Hưng, gieo sạ 36.800ha vụ lúa đông xuân và huyện Vĩnh Hưng hơn 28.000ha, năng suất khoảng 6 tấn/ha. Với giá bán 9.000 - 10.300 đồng/kg, nông dân có lợi nhuận trung bình 30 - 40 triệu đồng/ha. Tuy nhiên, với những trà lúa bị bệnh muỗi hành, doanh thu của bà con nông dân trồng lúa chắc chắn sẽ sụt giảm.

Theo ông Tuấn, bệnh muỗi hành chỉ có thể ngừa, không thể trị bệnh vì chưa có thuốc đặc trị.

Anh Nguyễn Văn Thương, kỹ sư nông nghiệp Công ty Cổ phần Sản xuất và Kinh doanh Phân bón Bình Điền II (TP.HCM) cho biết thêm, hiện tại Đồng Tháp Mười, các huyện đang bị bệnh muỗi hành, gồm huyện Tháp Mười, huyện Tam Nông (tỉnh Đồng Tháp); huyện Tân Hưng, huyện Vĩnh Hưng và huyện Mộc Hóa (Long An).

Ngoài ra, tại các khu vực trồng lúa này còn đang bị gầy phấn trắng và gầy nâu hoành hành.

Theo cơ quan chức năng, bệnh muỗi hành có tên khoa học là Orselia oryzae, bộ Diptera, họ Cecidomyiidae, gây hại tại nhiều nước trồng lúa ở châu Á, gây thất thoát năng suất cho cây trồng có thể đến 50%.

Theo đó, cơ chế muỗi hành chỉ gây hại từ giai đoạn mạ đến cuối đẻ nhánh, trước khi có đòng. Sâu non muỗi hành (hay còn gọi là sâu năn) di chuyển lên phần giữa của bẹ và thân lúa, rồi xâm nhập vào đỉnh sinh trưởng. Tại đây sâu cắn phá, gây hại và thải ra chất độc làm gốc bẹ lúa phồng to, bên trong rỗng. Sau đó đọt lúa phát triển bất thường thành ống như lá hành có màu trắng nhạt, rộng khoảng 1cm, dài 10 – 30cm, đầu ống hành được bịt kín do mô lá tạo thành.

Ống hành xuất hiện khoảng một tuần sau khi muỗi xâm nhập. Tép lúa bị hại không cho bông nhưng lúa có thể mọc chồi mới để bù lại. Triệu chứng lúa do muỗi hành gây hại giống như lúa bị hạn, bệnh do virus (bệnh vàng lùn, bệnh Tungro), sâu đục thân, ngộ độc thuốc trừ cỏ 2,4D.