Đọc sách cùng bạn: Những tài năng đứng bằng chân mình

Tên hai con người ở bìa sách đã đủ hấp dẫn vì đó là hai danh thủ lớn nhất của mọi thời đại trong lịch sử bóng đá thế giới. Đó là hai tượng đài, hai cột mốc sừng sững của môn thể thao vua mà chỉ cần nhắc tên thì mọi tín đồ của môn túc cầu giáo và hầu như người dân ở bất kỳ quốc gia nào trên hành tinh cũng đều biết. FIFA (Liên đoàn Bóng đá Quốc tế) từng tổ chức cuộc bình chọn giữa hai người này để xem ai là VUA. Kết quả bình chọn thế nào tác giả Yên Ba để dành cho bạn ở cuối sách. Nhưng ngay ở đầu sách trong lời tựa tác giả đã có lời giải thích cho sự mình chọn hai cái tên này.

Nối giữa tên hai cầu thủ vĩ đại đó là cặp liên từ "Từ… Đến". Như thế nghĩa là giữa Pele và Maradona còn có một loạt các danh thủ khác đứng cùng họ tạo nên những trang sử vẻ vang, chói sáng của bóng đá thế giới. 

Trong rất nhiều những tên tuổi  sáng giá đó trong khoảng nửa sau thế kỷ XX Yên Ba chỉ chọn 22 người, con số vừa đúng thành phần hai đội trong một trận đấu. Anh nói chỉ chọn đúng con số đó là do khuôn khổ cuốn sách, một lý do nghe qua chắc không chỉ là thế. Còn lý do anh chọn người này mà không chọn người kia là lý do lịch sử. "Những danh thủ ở nửa sau thế kỷ XX đã chơi bóng trong điều kiện khi mà truyền hình còn chưa phát triển, phần lớn thông tin được lưu giữ chỉ qua những bức ảnh hay thước phim hiếm hoi đen trắng, những bài viết sơ sài trên báo giấy. Rất nhiều chiến tích của họ bị vùi lấp vì không được lưu giữ lại. Việc viết về những danh thủ thuở xa xưa là điều cần thiết trước khi những câu chuyện về họ có khả năng biến mất cùng với lớp bụi mờ của thời gian." (tr. 15). 

Một lý do rất nhân văn. Từ đó mới thấy công phu của tác giả lục tìm trong tư liệu nước ngoài, bằng trình độ ngoại ngữ tiếng Anh của mình đọc và ghi chép và tổng hợp và trình bày một cách mạch lạc, rõ ràng, hấp dẫn, lôi cuốn về cuộc đời và sự nghiệp của 22 ngôi sao sáng rực rỡ trên các sân cỏ khắp hành tinh của nửa sau thế kỷ nhân loại vừa đi qua. Họ là những ai? Pele, Stanley Matthews, Di Stefano, Ferenc Puskas, Raymond Kopa, Lev Yachine, Florian Albert, Josef Masopust, Garrincha, Bobby Charlton, Eusebio, Gordon Banks, Gianni Rivera, George Best, Gerd Muller, Johan Cruyff, Franz Beckenbauer, Mario Kempes, Paolo Rossi, Platini, Zico, Maradona. Mỗi danh thủ được tác giả đặt cho một định danh đi kèm trong chuỗi từ "Nhà Vua vĩ đại" Pele đến "Và Chúa đã sinh ra Maradona". 

Tác giả còn thống kê cho bạn đọc biết về quốc tịch của 22 danh thủ này và các vị trí của họ trên sân. Đọc cuốn sách vì vậy ta như được xem những trận đấu trải dài dưới chân các danh thủ xuyên không gian và thời gian của lục địa châu Âu. Tác giả gọi cuốn sách của mình là cẩm nang bóng đá quả không ngoa. Tôi còn muốn coi nó như một cuốn từ điển tường giải về nhân vật bóng đá. Lấy chẳng hạn Ferenc Puskas (1927-2006), một huyền thoại của bóng đá Hungary, châu Âu và thế giới, mà tên ông đã được lấy đặt cho sân vận động quốc gia ở thủ đô Budapest, nơi vừa chứng kiến những trận đấu kiên cường của đội tuyển Hungary tại Euro 2020 đang diễn ra. 

Nhờ bài viết của Yên Ba bạn sẽ biết vì sao Puskas khi nhỏ gọi trái bóng là "Kabala" (Bùa may mắn), vì sao đội tuyển Hungary thời ông là đội trưởng được gọi là "Đội bóng Vàng", vì sao đồng đội và đối thủ đặt cho ông biệt hiệu "Thiếu tá phi nước đại", vì sao và vì sao. Từ đó ta mới hiểu vì sao đội tuyển Hungary mang truyền thống tinh thần của Puskas đã không chịu làm kẻ lót đường cho ba ông lớn khác cùng bảng "tử thần" ở Euro lần này, trái lại còn khiến họ lao đao, vất vả, và cuối cùng đều bị loại khỏi cuộc chơi.

Yên Ba là nhà báo quân đội, từng theo dõi mảng thể thao, hay xuất hiện bình luận trên các chương trình bóng đá quốc tế. Anh có sự hiểu biết chuyên môn về lĩnh vực mình làm. Và nhất là sự đam mê quả bóng và sân cỏ. Không thế thì có đọc bao nhiêu tư liệu sách báo cũng khó mà viết được rõ ràng và thú vị về bóng đá như ở sách này. 

Mà không chỉ có bóng đá. Yên Ba đã say cái gì là tận tâm với cái đó. Gần đây nhất một cuốn sách khác của anh cũng dầy dặn khổ to viết về các điệp viên và điệp vụ tình báo lừng danh thế giới cũng đã được xuất bản và thu hút người đọc. Chỉ cần đọc hai cuốn về bóng đá và tình báo đó đã đủ cảm phục công phu lao động sưu tập và biên soạn tư liệu của tác giả để cống hiến cho người đọc những tác phẩm đầy ắp thông tin lý thú và hữu ích.

Euro 2020 đang đi vào vòng tứ kết. Mười ngày nữa bóng đá châu Âu sẽ có nhà vô địch mới. Những kỷ lục mới lại được xác lập, những bàn thắng đẹp mới lại được ngợi ca, những tên tuổi danh thủ mới lại được tôn vinh. Họ, các cầu thủ đã nổi danh và chưa nổi danh, là những người viết lịch sử bằng chân trên sân cỏ.

Bạn đang xem bóng đá và đang đọc cuốn sách "Từ Pele đến Maradona" của Yên Ba, tôi xin tặng bạn những câu thơ hay của nhà thơ Nguyễn Duy viết từ World Cup España 1982:

"... đá

và bóng

và bóng đá

xin kính cẩn nghiêng đầu trước cỏ

trước những tài năng đứng bằng chân mình

nghĩ cho cùng

các anh cũng chả là gì cả

(Pê-lê ạ, Cru-íp ạ)

nhưng nếu bây giờ thiếu vắng lũ các anh

quả đất bỗng nghèo nàn đi mất

biết so sánh thế nào việc bay vào không gian

với việc đoạt huy chương vàng dưới đất

quả bóng buồn tênh qua chân các anh

bay bay lên mà thành nghệ thuật

và cú đá người đời không ưa

các anh biến hóa ra cái đẹp". 

Hẹn bạn lần tới với một cuốn sách mới khác!

Hà Nội, 1/7/2021