Đồng USD tăng giá, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu thêm áp lực quý cuối năm

Theo các chuyên gia kinh tế, USD vẫn là đồng tiền thanh toán chính cho phần lớn (khoảng 60-70%) các hợp đồng xuất nhập khẩu của Việt Nam, nên diễn biến của USD tăng mạnh thời gian gần đây đã gây ra nhiều biến động cho thị trường xuất nhập khẩu.

Sức ép của tỷ giá đồng USD rất lớn

Một trong những ngành đang gặp nhiều thách thức cả đầu vào lẫn đầu ra trước sức ép của tỷ giá đồng USD là dệt may. Ông Phạm Xuân Hồng, Chủ tịch Hội Dệt may Thêu đan TP.HCM, cho hay doanh nghiệp khi sản xuất phải nhập khẩu nhiều nguyên phụ liệu. Tuy nhiên, khi giá USD tăng khiến doanh thu bị bội chi về phí nhập khẩu, phí vận tải và phải gánh thêm khoản chênh lệch tỷ giá rất lớn nếu vay nợ bằng USD.

"Nhập khẩu nguyên phụ liệu cho ngành dệt may cũng bị ảnh hưởng khi tỷ giá đồng USD biến động, chi phí nhập khẩu tăng cao, đầu ra không tăng, đơn hàng sụt giảm khiến một số doanh nghiệp đối mặt với thua lỗ", ông Hồng, cho hay.

Ngay cả khi đồng USD tăng giá giúp các doanh nghiệp xuất khẩu hưởng lợi nhưng về dài hạn sẽ gây ra nhiều khó khăn. Bởi vì USD tăng chủ yếu do tăng lãi suất nên khi lãi suất cao, hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp cũng chững lại…  

Đáng chú ý, biến động bất lợi của tỷ giá hối đoái và lãi suất đồng USD tăng cao làm gia tăng chi phí đối với những doanh nghiệp có cơ cấu nợ lớn bằng đồng USD.

Theo báo cáo mới đây của Công ty Chứng khoán VNDirect, một số doanh nghiệp cơ cấu nợ bằng USD lớn như Nhiệt điện Hải Phòng, Khoan và Dịch vụ khoan dầu khí, Dệt may - Đầu tư - Thương mại Thành Công, Thủy sản Minh Phú, Tổng Công ty Phát điện 3, Vietnam Airlines, Tập đoàn Vingroup, PC1, Điện lực Dầu khí Việt Nam, Novaland… 

Với mức tỷ giá tăng như hiện nay, khoản lỗ tỷ giá mà các doanh nghiệp phải đối mặt rất lớn và đây sẽ là khoản chi phí đáng kể đối với hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp.

Trong đó, Vingroup có tổng dư nợ bằng USD lớn nhất với giá trị 65.559 tỷ đồng, dư nợ bằng USD/tổng dư nợ 39,4%. Đứng thứ 2 là Phát điện 3 với giá trị 36.868 tỷ đồng, dư nợ bằng USD/tổng dư nợ 86,6%; Vietnam Airlines là 21.815 tỷ đồng với dư nợ bằng USD/tổng dư nợ 66,3%…

Ngoài ra, các doanh nghiệp như Tập đoàn PC1 (PC1) 4.008 tỷ đồng quy đổi; Tổng công ty Điện lực Dầu khí Việt Nam (POW) vay 2.775 tỷ đồng; Tập đoàn Thủy sản Minh Phú (MPC) 3.892 tỷ đồng; Nhiệt điện Quảng Ninh (QTP) 1.148 tỷ đồng; Dệt may Thành Công (TCM) 1.104 tỷ đồng… Đáng chú ý, trong danh sách này, Tổng công ty cổ phần Khoan và Dịch vụ khoan dầu khí (PVD) và Nhiệt điện Hải Phòng (HND) có dư nợ vay 100% bằng USD, lần lượt là 3.904 tỷ đồng và 1.547 tỷ đồng.

Doanh nghiệp phải chủ động để thích ứng

TS. Lê Đăng Doanh, nguyên Viện trưởng Viện Quản lý kinh tế Trung ương, cho rằng tình hình kinh tế toàn cầu biến động mở ra khả năng đẩy mạnh xuất khẩu cho Việt Nam và đây cũng chính là cơ hội dành cho doanh nghiệp Việt có thể bước chân ra thị trường thế giới, khẳng định vị thế.

"Tình hình kinh tế của Việt Nam trong những tháng cuối năm sẽ tiếp tục biến động và chưa ổn định, vì vậy các doanh nghiệp cần phải theo sát tình hình, liên hệ chặt chẽ với lại các cơ quan nghiên cứu dự báo trước biến động để tìm ra cơ hội cho doanh nghiệp mình", TS. Lê Đăng Doanh khuyến nghị.

Đặc biệt, trước những rủi ro có thể gặp phải của tỷ giá đồng USD, ông Doanh lưu ý, các doanh nghiệp xuất nhập khẩu cần liên tục theo dõi những biến động tỷ giá và cập nhật tình hình lạm phát, lãi suất, tác động của dịch bệnh Covid-19 hay căng thẳng Nga - Ukraine.

Từ đó, doanh nghiệp có thể chủ động lựa chọn thị trường xuất, nhập khẩu và đa dạng hóa sự lựa chọn đồng tiền thanh toán có lợi.

Ngoài ra, để phòng ngừa rủi ro tỷ giá, doanh nghiệp cũng có thể lựa chọn những ngân hàng có khả năng tài trợ thương mại tốt, sử dụng những công cụ tài chính phái sinh như mua bán ngoại tệ có kỳ hạn, các hợp đồng hoán đổi (swap), đảm bảo cho các hoạt động xuất nhập khẩu được kế hoạch hóa một cách khoa học.

Ở một khía cạnh khác, ông Phạm Xuân Hồng, Chủ tịch Hội Dệt may Thêu đan TP.HCM, cho rằng trong bối cảnh tỷ giá USD không thuận lợi và thị trường gặp khó như hiện nay, các doanh nghiệp không nên quá đặt lợi nhuận lên đầu mà cố gắng duy trì sản xuất và đơn hàng nhỏ, giá thấp cũng phải làm; đẩy mạnh tiêu thụ nội địa.

"Chính phủ, các Bộ, ngành cần có chính sách hỗ trợ các doanh nghiệp thời điểm khó khăn này, vì biến động tỷ giá có thể tiếp tục diễn ra. Chẳng hạn, Chính phủ có thể xem xét hỗ trợ doanh nghiệp chậm nộp thuế thu nhập doanh nghiệp, chậm nộp bảo hiểm để có thể chăm lo cho người lao động…", ông Hồng, kiến nghị.

Còn theo chuyên gia quản trị doanh nghiệp Đỗ Hòa, Việt Nam là nền kinh tế phụ thuộc thị trường xuất nhập khẩu rất nhiều, nên các doanh nghiệp cần theo dõi sát sao các biến động trên thị trường thế giới để có thể có chính sách ứng phó kịp thời.

Theo ông Hòa, việc khai thác các thị trường Mỹ, EU thời gian tới có thể sẽ gặp nhiều khó khăn. Lạm phát gia tăng, kinh tế đình đốn sẽ làm sức mua của các thị trường này giảm sút, chưa kể như ở Mỹ, khi các nhà máy mới "hồi hương" của họ đi vào hoạt động thì có thể họ sẽ không còn nhập nhiều các mặt hàng điện tử, vốn là thế mạnh xuất khẩu của Việt Nam. Đây sẽ là một khó khăn khác mà doanh nghiệp Việt phải tính tới.

Ngoài ra, chuyên gia này cũng đặt vấn đề, thị trường khu vực (bao gồm Trung Quốc, Ấn Độ và các nước ASEAN) doanh nghiệp Việt có vẻ còn đang bỏ ngỏ.

Theo chuyên gia Đỗ Hòa, doanh nghiệp Việt Nam hoàn toàn có thể thâm nhập tốt vào thị trường khu vực nếu thực sự muốn làm, nếu thực sự lên kế hoạch để làm, và kiên trì bám đuổi mục tiêu...