Dự thảo Luật Viễn thông (sửa đổi): Nhà đầu tư nước ngoài sẽ bị hạn chế về vốn đầu tư?

Tiềm năng dịch vụ trung tâm dữ liệu và điện toán đám mây tại Việt Nam

Theo dự báo của nhiều nhà chiến lược, đến năm 2025, thị trường điện toán đám mây sẽ lớn hơn thị trường viễn thông, giúp đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số.

Khảo sát năm 2021 của Viện Nghiên cứu giá trị doanh nghiệp thuộc Tập đoàn IBM (Mỹ) thể hiện, tại Việt Nam có 56% doanh nghiệp đang sử dụng dịch vụ điện toán đám mây, trong khi đó tại Hoa Kỳ, năm 2019 đã có 94% doanh nghiệp sử dụng dịch vụ này. 

Điều này cho thấy tiềm năng lớn của thị trường và nhu cầu dịch vụ điện toán đám mây tại Việt Nam trong thời gian tới.

Tại Việt Nam, trong giai đoạn 2020-2021, thị trường này mới đạt khoảng 4.500 tỷ đồng. Vì vậy, Việt Nam là một thị trường hứa hẹn để phát triển các dịch vụ trung tâm dữ liệu (DC) và điện toán đám mây (Cloud) do nhu cầu ngày càng tăng của doanh nghiệp, cùng với sự phát triển của nền kinh tế số.

Trên thế giới và trong khu vực châu Á, dịch vụ điện toán đám mây và trung tâm dữ liệu được đánh giá là hai dịch vụ thiết yếu của kinh tế số và được các nước quan tâm xây dựng định hướng, chiến lược phát triển cùng với các chính sách ưu đãi để thu hút các nhà đầu tư vào các dịch vụ này. 

Không chỉ Việt Nam mà nhiều nước trong khu vực châu Á như Ấn Độ , Malaysia , Indonesia , … đều đặt mục tiêu phát triển thành Digital Hub/Data center Hub của khu vực và trên toàn cầu. Các nước này đã đưa ra nhiều chính sách khuyến khích, ưu đãi đầu tư, phát triển trung tâm dữ liệu và dịch vụ điện toán đám mây. 

Theo một số chuyên gia, Việt Nam cần phải có những chính sách phù hợp và rõ ràng để tăng tính cạnh tranh của thị trường trong việc huy động, khuyến khích đầu tư vào xây dựng hạ tầng và phát triển các dịch vụ thiết yếu này.

Dự thảo Luật Viễn thông Sửa đổi (Dự thảo) hiện đang được Quốc hội xem xét và thảo luận. Một trong những điểm mới của Dự thảo là việc mở rộng phạm vi điều chỉnh của luật để đưa một số dịch vụ mới, trong đó có dịch vụ trung tâm dữ liệu và điện toán đám mây vào nhóm các dịch vụ viễn thông.

Theo các hiệp định thương mại mà Việt Nam hiện đang tham gia như WTO, CPTTP hay EVFTA, Việt Nam đã cam kết duy trì việc hạn chế tiếp cận thị trường viễn thông đối với nhà đầu tư nước ngoài, ngoại trừ dịch vụ giá trị gia tăng không sử dụng cơ sở vật chất.

Theo dự thảo, không phải tất cả các loại hình dịch vụ điện toán đám mây và trung tâm dữ liệu đều thuộc loại hình dịch vụ nêu trên. Theo đó, nhà đầu tư nước ngoài sẽ bị hạn chế về vốn đầu tư trong khoảng từ 49% đến 65% tùy thuộc vào loại hình dịch vụ viễn thông và quốc tịch của nhà đầu tư.

Điều 12 của Dự thảo đang quy định "hình thức, điều kiện đầu tư nước ngoài và tỷ lệ phần vốn góp của nhà đầu tư nước ngoài kinh doanh dịch vụ viễn thông phải theo các quy định của pháp luật Việt Nam, điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên".

Như vậy, nếu không có quy định rõ ràng đối với dịch vụ trung tâm dữ liệu và điện toán đám mây thì nhà đầu tư nước ngoài vào hai loại hình dịch vụ này sẽ bị hạn chế về tỉ lệ vốn đầu tư cũng như các điều kiện tiếp cận thị trường như đối với hoạt động đầu tư vào dịch vụ viễn thông.

Bên cạnh đó, cả các doanh nghiệp trong nước và nước ngoài khi đầu tư vào các dự án xây dựng trung tâm dữ liệu hay cung cấp dịch vụ điện toán đám mây tại Việt Nam sẽ phải xin cấp giấy phép cung cấp dịch vụ viễn thông.

Trong buổi thảo luận tại tổ của Quốc hội vào ngày 10/6 vừa qua, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cũng yêu cầu cơ quan soạn thảo cần nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế đối với quy định về dịch vụ điện toàn đám mây và trung tâm dữ liệu cũng như đánh giá kĩ lưỡng tác động của việc đưa các dịch vụ này vào trong phạm vi dự thảo nhằm khuyến khích đầu tư và phát triển vào lĩnh vực này.

Rà soát các chính sách và khung pháp lý đối với dịch vụ DC, Cloud

Theo một số báo cáo nghiên cứu về kinh nghiệm quốc tế trong quản lý dịch vụ điện toán đám mây và trung tâm dữ liệu, hầu hết các nước không quy định và quản lý hai loại dịch vụ này như các dịch vụ viễn thông vì tính chất của các loại dịch vụ này là khác nhau.

Dịch vụ điện toán đám mây và trung tâm dữ liệu được truy cập qua mạng viễn thông (hoặc qua dịch vụ viễn thông); và được quản lý theo khuôn khổ chung của các luật hiện có về trò chơi điện tử, websites, giao dịch tài chính, âm nhạc và điện ảnh. 

Đối với các nước đã có quy định quản lý dịch vụ trung tâm dữ liệu và điện toán đám mây thì thường theo hướng áp dụng các tiêu chuẩn kĩ thuật được xây dựng trên cơ sở tiêu chuẩn quốc tế.

Các tiêu chuẩn kĩ thuật được đưa ra cũng chỉ tập trung vào khía cạnh an toàn dữ liệu của người dùng. Theo rà soát, hiện nay chỉ có một vài quốc gia quy định trung tâm dữ liệu và điện toán đám mây là dịch vụ viễn thông, tuy nhiên, hầu như không có quốc gia nào có quy định về hạn chế hai dịch vụ này cung cấp xuyên biên giới hay hạn chế về sở hữu vốn đầu tư nước ngoài.

Như Malaysia chưa có quy định cụ thể đối với dịch vụ điện toán đám mây và DC. 

Trong khi đó, Malaysia quản lý dịch vụ cloud theo Đạo luật truyền thông và đa phương tiện từ năm 1998 (CMA1998) và cho phép sự tham gia của doanh nghiệp vào quá trình phát triển các qui định mang tính kỹ thuật như các tiêu chuẩn kĩ thuật (technical code) về bảo mật dữ liệu dựa trên tiêu chuẩn quốc tế.

Hiện tại, chính phủ Singapore chưa có quy định pháp luật về phân loại dịch vụ DC và Cloud. 

Tuy nhiên, cả hai dịch vụ này được phân loại là "cơ sở hạ tầng hoặc hệ thống công nghệ thông tin và truyền thông" (Infocomm and Communication Technologies infrastructure or systems) bởi Ủy ban Bảo vệ Dữ liệu Cá nhân (PDPC), và "dịch vụ công nghệ thông tin & viễn thông" bởi Cổng Thông tin Mua sắm của chính phủ (GEBiz).