Gây hấn ở biển Hoa Đông, Trung Quốc đánh lạc hướng dư luận khỏi Biển Đông

Tàu chiến của Hải quân Mỹ và Lực lượng Phòng vệ Biển Nhật Bản tập trận chung trên biển Đông Trung Quốc năm 2013.

Cụ thể, theo The Diplomat, rạng sáng ngày 9.6, một khinh hạm của Hải Quân Trung Quốc (PLAN) đã đi vào vùng tiếp giáp ngay bên ngoài lãnh hải Nhật Bản, gần quần đảo tranh chấp mà Tokyo gọi là Senkaku trong khi Bắc Kinh gọi là Điếu Ngư trên biển Hoa Đông.

Đây được xem là lần đầu tiên một tàu chiến của Hải quân Trung Quốc áp sát lãnh hải Nhật Bản ở khu vực Senkaku/Điếu Ngư. Trước đó, chỉ tàu tuần tra của Hải cảnh Trung Quốc, dưới quyền chỉ huy của Bộ Công an nước này mới thường có những hoạt động tương tự.

Theo lẽ tự nhiên, chính phủ Nhật Bản phản ứng mạnh mẽ. Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe lập tức chỉ đạo chính phủ theo sát tình hình, phối hợp chặt chẽ với phía Mỹ để chuẩn bị sẵn sàng cho bất cứ biến cố nào.

Nhật Bản cũng triệu tập đại sứ Trung Quốc tại Tokyo vào 2 giờ sáng (theo giờ địa phương) để "bày tỏ quan ngại nghiêm trọng" trước động thái của Trung Quốc.

 Quần đảo tranh chấp giữa Nhật Bản và Trung Quốc Senkaku/Điếu Ngư. Ảnh: Kyodo

Theo bà Yuki Tatsumi, thành viên cấp cao của Chương trình Đông Á tại Trung tâm Stimson có trụ sở ở Washington, D.C kiêm thành viên cấp cao tại Viện nghiên cứu toàn cầu Canon có trụ sở tại Tokyo, Nhật Bản, bằng việc điều tàu chiến tiến sát lãnh hải Nhật Bản, Trung Quốc đã đột ngột thổi bùng căng thẳng ở biển Hoa Đông.

Đặc biệt, vụ tàu chiến của Hải quân Trung Quốc tiến sát lãnh hải Nhật Bản xảy ra chỉ vài ngày sau khi chiến đấu cơ J-10 của nước này có hành động liều lĩnh, chặn máy bay do thám RC-135 của Không quân Mỹ ở không phận quốc tế trên biển Hoa Đông. Các quan chức Bộ Quốc phòng Mỹ mô tả, máy bay Trung Quốc đã bay cách phi cơ Mỹ chỉ trong khoảng 30 mét. Sự việc được xem là mất an toàn khi máy bay của Trung Quốc bay ở tốc độ cao, cùng độ cao và bay sát máy bay Mỹ, rất dễ xảy ra va chạm.

Lý giải động cơ của Trung Quốc khi gần đây liên tục gây hấn trên Biển Hoa Đông, bà Yuki Tatsumi nhận định, đó là vì Bắc Kinh đang muốn đánh lạc hướng dư luận khỏi vấn đề Biển Đông sau khi bị cô lập tại Đối thoại Shangri-La cuối tuần trước.

Theo bà Yuki Tatsumi, Trung Quốc đã bị chỉ trích, lên án mạnh mẽ tại Đối thoại Shangri-La vì sự quyết đoán ngày càng tăng của nước này ở Biển Đông. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ashton Carter tuyên bố: "Những hành động của Trung Quốc ở Biển Đông đang cô lập nước này, vào lúc mà toàn bộ các nước trong vùng đang xích lại gần nhau và hợp tác với nhau".

Đồng thời, ông còn cảnh báo "nếu những hành động như vậy tiếp diễn, Trung Quốc sẽ dựng lên một bức Vạn lý trường thành tự cô lập" và buộc Mỹ cũng như các nước trong khu vực sẽ có hành động đáp trả.

Bộ trưởng Quốc phòng Pháp Jean-Yves Le Drian mạnh mẽ kêu gọi lực lượng hải quân châu Âu có sự hiện diện "thường xuyên và rõ ràng" tại khu vực Biển Đông để duy trì luật biển và tự do hàng hải.

Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Nakatani nêu bật mối quan ngại của Tokyo đối với các hành vi "đơn phương" của Trung Quốc trên Biển Đông và Hoa Đông.

Bà Yuki Tatsumi bình luận, nhấn thấy vấn đề Biển Đông đã phát triển vượt ra ngoài khu vực châu Á-Thái Bình Dương, Trung Quốc, có thể cảm thấy bắt buộc phải củng cố vị thế ở biển Hoa Đông.

Hơn nữa, trong bối cảnh dư luận quốc tế đang nóng lòng chờ đợi phán quyết cuối cùng của tòa án quốc tế liên quan vụ kiện Đường lưỡi bò giữa Trung Quốc và Philippines, lo sợ thua kiện và bị đẩy vào một tình huống bất lợi cho mình, Bắc Kinh đã không thể "bình chân như vại", không quan tâm đến vụ kiện như nước này vẫn luôn tuyên bố. Các hành vi gây hấn ở biển Hoa Đông theo đó có thể giúp Bắc Kinh đánh lạc hướng dư luận, chuyển sự chú ý từ Biển Đông sang biển Hoa Đông.