Giá cà phê nếu có tăng cao, nông dân cũng không được trồng, mở rộng diện tích xâm lấn vào đất rừng

Ngày 16/05/2023, Nghị viên Châu Âu đã thông qua Quy định Chống phá rừng châu Âu (EUDR). Theo đó, gỗ và sản phẩm gỗ, cà phê, cao su là những ngành hàng xuất khẩu chính của Việt Nam bị ảnh hưởng khi quy định này được áp dụng.

Đặc biệt, cà phê khi nhập khẩu vào thị trường Châu Âu đều cần có thông tin định vị (GPS) đến từng vườn, dựa trên đó xác nhận về nguy cơ gây mất rừng bằng các hệ thống giám sát viễn thám.

Theo số liệu của Tổng vụ Môi trường Châu Âu, 420 triệu ha rừng trên toàn cầu – lớn hơn diện tích EU đã biến mất trong giai đoạn 1990 – 2020. Trong đó chỉ "một tỷ lệ đáng kể trong số đó là hợp pháp".

Nguyên nhân là do phá rừng và suy thoái rừng dẫn đến biến đổi khí hậu, mất đa dạng sinh học. Bên cạnh đó, 90% hoạt động phá rừng được cho là do mở rộng diện tích nông nghiệp và liên quan đến một số hàng hóa nhất định.

Theo quy định mới về EUDR, chỉ những sản phẩm không gây phá rừng và hợp pháp mới được phép nhập khẩu vào hoặc xuất khẩu từ EU.

Cơ quan này cũng cho biết, 2,3 tỷ Euro từ các sản phẩm của Việt Nam xuất khẩu sang Châu Âu chủ yếu rơi vào các mặt hàng cà phê (chiếm 47,5%); gỗ (chiếm 35,2%) và cao su (chiếm 17,1%).

Tại Hội nghị "Sản xuất và cung ứng nông sản không gây mất rừng theo quy định của Liên minh Châu Âu", chiều 29/6, Bộ trưởng Bộ NNPTNT Lê Minh Hoan khẳng định, quy định EUDR vừa là thách thức cũng vừa là cơ hội để đẩy nhanh việc thực hiện chiến lược phát triển ngành nông nghiệp Việt Nam theo định hướng minh bạch, trách nhiệm, bền vững và tăng trưởng xanh.

"Chúng tôi luôn cam kết giữ gìn một hành tinh xanh và trách nhiệm với 100 triệu người dân Việt Nam. Thế hệ hôm nay không vì lý do sinh tồn mà lấy đi những gì có thể. Những quy định mới của EU sẽ giúp chúng tôi củng cố thêm trách nhiệm của mình với thế giới. Tăng trưởng xanh chính là thái độ chứ không phải khẩu hiệu", Bộ trưởng Lê Minh Hoan nói.

Bộ trưởng Hoan khẳng định thêm: "Mọi thay đổi đều khó khăn nhưng không thay đổi còn khó khăn hơn".

Đứng trước những thách thức và cơ hội của quy định EUDR, ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế (Bộ NNPTNT) cho biết, Việt Nam sẽ ban hành kế hoạch hành động quốc gia của ngành hàng cà phê nhằm đáp ứng yêu cầu EUDR.

Theo đó, kế hoạch hành động sẽ bao gồm 5 nội dung: Xây dựng khung hợp tác công tư cho các ngành hàng bị ảnh hưởng bởi EUDR; Tuyền truyền, vận động đến các cơ quan quản lý các cấp, các tác nhân trong chuỗi giá trị ngành hàng; Xây dựng các giải pháp kỹ thuật; Xây dựng kênh đối thoại; Huy động nguồn lực.

"Giá cà phê nếu có tăng cao nhưng đề nghị bà con nông dân cũng không được trồng, mở rộng diện tích cà phê xâm lấn vào diện tích rừng", ông Tuấn lưu ý.

Bà Florika Fink-Hooijer, Tổng vụ Môi trường Châu Âu cho biết, trong những năm gần đây rất nhiều vấn đề liên quan đến suy thoái và mất rừng. "Để có thể ứng phó tác động này chúng tôi luôn muốn tìm kiếm đồng minh tốt và hiệu quả nhất. Đồng thời, chúng tôi muốn loài người nhận thức được tác động của việc suy thoái và mất rừng, từ có có những hành động bảo tồn rừng và thiên nhiên, duy trì cho các thế hệ tương lai, giúp rừng vẫn là nguồn cung cấp mặt hàng quan trọng cho con người", bà nói.

Theo bà Florika Fink-Hooijer, người tiêu dùng ở châu Âu đang đòi hỏi rất nhiều về thông tin, nguồn gốc sản phẩm. Bởi vậy, ở châu Âu cũng như tất cả cả nơi trên thế giới, việc bảo vệ, duy trì rừng phụ thuộc rất nhiều vào nhận thức của người dân và các bên liên quan. Chính vì thế chúng ta phải bảo vệ lợi ích, tính năng của rừng mang lại.

"Chúng tôi rất mừng khi Việt Nam là đối tác đã chia sẻ, ủng hộ xây dựng quy định mới để triển khai quy định, cũng như có nhiều chính sách bảo tồn đa dạng sinh học, cam kết tại COP26 về giảm phát thải khí nhà kính, thỏa thuận xanh…", bà Florika Fink-Hooijer chia sẻ.

Mục tiêu của quy định EUDR là để thúc đẩy, tạo ra thay đổi của các chuỗi cung ứng thương mại đối với các mặt hàng cà phê, cao su, đậu tương... Bà Florika Fink-Hooijer nói: "Những đối tác cung cấp các mặt hàng này cũng phải tuân thủ, chuyển đổi chuỗi cung ứng, hoặc đưa ra thông tin, bằng chứng về nguồn gốc sản phẩm khi xuất khẩu sang Châu Âu".

Bà Florika Fink-Hooijer lưu ý các doanh nghiệp của Việt Nam, phải có nghĩa vụ thông tin, hệ thống theo dõi, giám sát, chứng minh nguồn gốc sản phẩm.

"EU cam kết hỗ trợ Việt Nam trong quá trình phát triển bền vững. Thông qua việc kết hợp sức mạnh của cả hai bên, EU và Việt Nam cùng hướng đến mục tiêu giải quyết các thách thức về môi trường một cách hiệu quả hơn, đóng góp vào sự thịnh vượng của nhân dân Việt Nam cũng như bảo tồn di sản tự nhiên độc đáo của đất nước này", bà Florika Fink-Hooijer nhấn mạnh cam kết của EU.

Theo bà Trần Quỳnh Chi, Giám đốc Vùng Cảnh quan Châu Á, quy định EUDR cũng sẽ mở ra cơ hội tiềm năng đối với ngành cà phê Việt Nam. Trong đó, mở rộng quy mô thị trường thông qua việc đáp ứng tốt và tuân thủ các quy định EUDR, ngành cà phê ở Việt Nam có thể duy trì và mở rộng quy mô tiếp cận thị trường EU.

Nâng cao danh tiếng của ngành cà phê trên trường quốc tế. "Tuân thủ EUDR chứng tỏ khả năng cam kết với các phương pháp bền vững và bảo vệ môi trường của Việt Nam nói chung và ngành cà phê nói riêng. Các nhà sản xuất cà phê Việt Nam thông qua việc đáp ứng EUDR có có thể nâng cao danh tiếng và uy tín là nhà cung cấp đáng tin cậy và có trách nhiệm", bà Chi chia sẻ.

Bên cạnh đó, tuân thủ quy định EUDR có thể cải thiện kiểm soát chất lượng và khả năng truy xuất trong chuỗi cung ứng cà phê.