Giống lúa OM 18 là của ai, có "xài chùa" được không?

Gần đây, giống lúa OM 18 được nhiều người dân, hợp tác xã và doanh nghiệp ở ĐBSCL gieo sạ và kinh doanh mang lại rất nhiều lợi nhuận. Tuy nhiên, phía Viện Lúa ĐBSCL - chủ sở hữu giống lúa OM 18 cho biết, có nhiều nơi chỉ muốn "xài chùa", tức không trả tiền bản quyền cho đơn vị tạo ra giống lúa này.

Ông Trần Ngọc Thạch - Viện trưởng Viện Lúa ĐBSCL thông tin với phóng viên Dân Việt: "Chi phí để chúng tôi tạo ra giống lúa OM 18 và làm các thủ tục để được công nhận, cho phép sản xuất là từ 15 -18 tỷ đồng (theo cách tính hiện nay). Giống lúa này ra thị trường từ năm 2017 nhưng đến nay, chúng tôi chỉ thu được 2-3 tỷ đồng từ bản quyền giống lúa".

Theo ông Thạch, từ 8 -10 năm sau khi được công nhận và cho phép sản xuất, cũng như các giống lúa khác, giống lúa OM 18 phải đăng ký, đánh giá lại với nguồn kinh phí khá lớn.

"Chúng tôi không kỳ vọng thu hồi đủ tiền tạo ra giống lúa OM 18, chỉ muốn các hợp tác xã, đơn vị chia sẻ lợi ích một cách hài hòa, cụ thể là 200 đồng/kg tiền bản quyền. Hiện giá lúa giống OM 18 từ 13.000 - 15.000 đồng/kg, rất nhiều hợp tác xã, đơn vị kinh doanh lời rất nhiều nhưng không muốn chia sẻ với chúng tôi" - Viện trưởng Viện Lúa ĐBSCL nói.

Người dân có thể gieo sạ giống lúa OM 18, có thể chừa lại sản xuất vụ sau miễn là không kinh doanh. Tuy nhiên, theo lãnh đạo Viện lúa ĐBSCL, một số hợp tác xã, đơn vị hoạt động thương mại sử dụng, mua bán giống lúa OM 18 lời rất nhiều thì phải có nghĩa vụ chia sẻ lại chi phí với đơn vị sở hữu. Đây là nguyên tắc và nguyên tắc này đã nằm trong quy định của pháp luật (Luật Sở Hữu trí tuệ, Luật Khoa học Công nghệ).

Ngoài hợp tác xã và đơn vị hoạt động thương mại nói trên thì các trung tâm giống các địa phương ở ĐBSCL đã cổ phần hóa cũng không thể kinh doanh, mua bán giống lúa OM 18 mà không chia sẻ bản quyền với Viện Lúa hoặc đơn vị được viện chuyển giao quyền khai thác.

Theo phóng viên tìm hiểu, năm 2018, Viện lúa ĐBSCL đã chuyển giao quyền khai thác giống lúa OM 18 cho Tập đoàn Lộc Trời. Từ đây, Tập đoàn Lộc Trời đã bỏ ra khoảng chi phí rất lớn để quảng bá, phát triển giống lúa OM 18. Và 2 năm gần đây OM 18 trở thành giống lúa chủ lực của đơn vị này.

Ông Thạch cho biết, Viện lúa ĐBSCL không có đủ kinh phí để làm công tác marketing, chưa phát triển được dịch vụ thương mại, bắt buộc phải hợp tác, chuyển giao quyền khai thác cho doanh nghiệp (hiện tại có Tập đoàn Lộc Trời). Theo đó, đơn vị này phải trả tiền bản quyền giống lúa cho đơn vị chủ sở hữu.

"Chúng tôi phải đem sản phẩm nào thương mại hóa được để chuyển giao, để lấy lại phần nào nguồn kinh phí hỗ trợ nuôi bộ máy, giữ chân những kỹ sư, tiến sĩ phục vụ cho Viện. Tôi xin nhấn mạnh rằng, nếu giống lúa làm ra rất tốt nhưng không được giới thiệu, làm công tác marketing, phát triển vùng sản xuất thì chắc chắn lúa giống đó không thể tồn tại và phát triển được" - ông Thạch chia sẻ.