Hạ lưu khô hạn, thủy điện vẫn đóng nước

Trạm bơm “đứng bánh”

Ngày 23.8, ông Lê Muộn - Phó Giám đốc Sở NNPTNT Quảng Nam cho biết, vụ lúa hè thu hiện nay, tỉnh có hơn 2.500ha lúa trồng bằng nước trời và nước thủy lợi ở khu vực đồng bằng bị chết do thiếu nước. Nhiều diện tích lúa nằm dọc sông Thu Bồn, Vu Gia của hai huyện Điện Bàn và Duy Xuyên đang mất trắng vì Thủy điện Đắk Mi 4 (Phước Sơn) và A Vương (Đông Giang) không chịu xả nước chống hạn.

Trạm bơm Ái Nghĩa (Đại Lộc, Quảng Nam) không có một giọt nước để hoạt động. Đình Thiên

Trước khi UBND tỉnh Quảng Nam gửi công văn cho Bộ Công Thương, EVN yêu cầu các thủy điện xả nước (NTNN ngày 23.8 đã thông tin), Sở NNPTNT tỉnh Quảng Nam làm việc với đại diện Thủy điện Đắk Mi 4 thì được cho biết tổ máy phát điện số 1 bị hư, đang sửa.

Nhưng khi sửa xong thì lãnh đạo đơn vị này lại nói rằng, EVN mua điện ít nên phải phát điện cầm chừng, không thể xả nước về hạ du (trong khi đó nguồn nước ở thủy điện này rất nhiều. “Từ ngày 20.7 đến nay Thủy điện Đắk Mi 4 và A Vương không góp phần chống hạn cho hạ du” - ông Muộn nói.

Ông Muộn xót xa cho biết, lúa vụ hè thu đã trổ đòng được hơn 2 tuần, bây giờ thủy điện có xả nước cũng chẳng cứu được nên toàn bộ hơn 300ha lúa của hai địa phương trên mất trắng. Không những lúa chết khô mà người dân cũng không có nước ngọt để dùng, vì độ mặn ở các sông Thu Bồn, Vu Gia đang lên rất cao.

Ngày 23.8, khi đi dọc sông Vu Gia trên địa bàn huyện Đại Lộc, phóng viên NTNN thấy chỉ có 5/21 trạm bơm còn hoạt động được, bởi mực nước trên sông đã cạn tới đáy. Những trạm bơm hoạt động được nhờ vào việc nạo vét lòng sông trước của bơm.

Chi phí cho những lần nạo vét như vậy lên đến nhiều trăm triệu đồng. “Ngày trước chỉ cần bơm 10 ngày là đủ lượng nước cho sản xuất. Bây giờ thời gian tăng lên gấp đôi nhưng thiếu vẫn hoàn thiếu” - anh Nguyễn Văn Bình - cán bộ quản lý thủy lợi huyện Đại Lộc, cho biết.

Tuy nhiên khô hạn nhất Quảng Nam hiện tại là 2 huyện Điện Bàn và Duy Xuyên. Các con sông ở đây đã bị mặn xâm nhập. Tại trạm bơm Tứ Câu (Điện Bàn) độ mặn ở mức 10 phần ngàn, cao gấp 8 lần mức cho phép để bơm tưới. “2.000 ha lúa đang trổ bông trên địa bàn có nguy cơ bị cháy sém dưới thời tiết nắng nóng kéo dài hoặc kém năng suất khi thu hoạch” - anh Trần Hữu Chung - Trạm phó Trạm bơm Tứ Câu (huyện Điện Bàn) cho hay.

Nhà máy nước hết nước

TP.Đà Nẵng cũng bị vạ lây khi các thủy điện không xả nước đẩy mặn trên sông. Tại Nhà máy Nước Cầu Đỏ (Đà Nẵng), độ mặn của nước gấp 5-6 lần mức cho phép. Nhà máy đã phải thường xuyên bơm nước từ đập An Trạch để sản xuất nước sinh hoạt cung cấp cho người dân. Do phải bơm từ một vị trí khác tới nhà máy nên chi phí sản xuất nước tăng lên gấp nhiều lần.

Tuy nhiên đây chỉ là biện pháp tình thế vì đập An Trạch còn phải có nhiệm vụ cung cấp nước cho 2.500 hộ dân cùng 10.000 ha lúa trên địa bàn Đà Nẵng. “Nếu tình trạng khan nước và nắng nóng kéo dài thì Trạm bơm An Trạch bắt buộc tập trung bơm nước cứu lúa. Khi đó Nhà máy Nước Cầu Đỏ không còn nguồn cung để sản xuất nước sinh hoạt được nữa, lúc đó không biết điều gì sẽ xảy ra” - ông Tôn Thất Du - Phó Giám đốc Nhà máy Nước Cầu Đỏ lo lắng.

UBND TP.Đà Nẵng đã gửi công văn cho Bộ TNMT đề nghị khẩn trương yêu cầu Thủy điện ĐăkMi 4 xả nước về cho hạ lưu để nhanh chóng xử lý hiện tượng xâm nhập mặn trên địa bàn. Thành phố cũng yêu cầu Nhà máy Thủy điện ĐăkMi 4 phải xả ít nhất 10m3/s về sông Vu Gia (bởi trước đó, Chính phủ đã chỉ đạo nhà máy này xả 25m3/s nhưng thực tế họ chỉ xả chưa tới 5m3/s). Với bấy nhiêu nước thì tình trạng hạn hán hay xâm nhập mặn sẽ diễn ra dai dẳng trên địa bàn Đà Nẵng.

Đình Thiên - Trương Hồng