Han Kang: Niềm tự hào của Hàn Quốc, không chỉ vì chiến thắng giải Nobel Văn học

Niềm tự hào của Hàn Quốc

Han Kang là một trong những tác giả nổi tiếng nhất của văn học Hàn Quốc, đã ghi dấu ấn đặc biệt khi trở thành người đầu tiên từ quốc gia này nhận giải Nobel Văn học vào năm nay. Giải thưởng này không chỉ là sự công nhận dành cho tài năng của bà, mà còn là cột mốc quan trọng đối với nền văn học Hàn Quốc trên trường quốc tế.

Vào buổi công bố giải thưởng tại Stockholm, Thư ký thường trực của Viện Hàn lâm Thụy Điển, Mats Malm, đã chia sẻ lý do Han Kang được vinh danh: "Vì giọng văn mang chất thơ ca mãnh liệt của bà đối diện với những thương tích lịch sử và phơi bày sự mong manh của cuộc sống con người". Đây là những từ đầy tính biểu tượng dành cho một nhà văn có khả năng đào sâu vào những góc khuất của tâm hồn con người, nhất là những nỗi đau và bất an mà người ta thường ngại đối mặt.

Tác phẩm nổi bật của Han Kang là "Người ăn chay" đã được xuất bản tại Hàn Quốc vào năm 2007 và nhận giải Booker Quốc tế năm 2016 khi được dịch sang tiếng Anh. Cuốn tiểu thuyết kể về một người phụ nữ trầm cảm, làm nội trợ, đột ngột từ chối ăn thịt, rồi dần từ bỏ việc ăn uống hoàn toàn và mong muốn biến thành một cái cây sống nhờ ánh sáng mặt trời. Đây là một câu chuyện đầy tính siêu thực và phản kháng, phản ánh sự đối đầu giữa cá nhân và xã hội trong khuôn khổ của những giá trị truyền thống.

Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk Yeol đã lên tiếng chúc mừng Han Kang, gọi đây là một thành tựu to lớn cho văn học Hàn Quốc và là niềm tự hào cho đất nước. Tổng thống cũng nhấn mạnh sự độc đáo của Han Kang trong việc nắm bắt và thể hiện những giai đoạn lịch sử đau thương của dân tộc qua các tác phẩm của mình. Sự tôn vinh không chỉ đến từ lãnh đạo quốc gia mà còn từ khắp nơi trên mạng xã hội và cộng đồng văn chương toàn cầu, những người hâm mộ đã bày tỏ niềm vui và sự ngưỡng mộ đối với nữ tác giả.

Han Kang sinh năm 1970 tại Gwangju, một thành phố có lịch sử đau thương với cuộc nổi dậy vào năm 1980, khi quân đội bắn vào đám đông biểu tình đòi dân chủ. Trải nghiệm về bạo lực và sự ám ảnh bởi khả năng tàn bạo của con người đã trở thành những chất liệu cơ bản trong các tác phẩm của bà. Cuốn tiểu thuyết "Những hành động của con người", xuất bản năm 2014, xoay quanh những tổn thương lịch sử mà cuộc nổi dậy Gwangju để lại.

Han Kang cũng đã chia sẻ trong một cuộc phỏng vấn rằng, bà luôn bị ám ảnh bởi câu hỏi về việc sử dụng bạo lực của con người và tôn vinh sự vĩ đại của lòng nhân ái. Bà hồi tưởng lại những hình ảnh người dân xếp hàng hiến máu cho những người bị thương trong cuộc nổi dậy Gwangju. Câu chuyện về sự tàn bạo và lòng nhân ái này đã trở thành một trong những chủ đề xuyên suốt trong sự nghiệp viết văn của bà và là nền tảng cho những tác phẩm nổi bật như "Người ăn chay".

"Nó giống như hai câu đố không thể giải đáp đã in sâu vào tâm trí tôi: Làm thế nào con người có thể tàn bạo như vậy và làm thế nào con người có thể vĩ đại đến thế? Khi viết tiểu thuyết, tôi luôn thấy mình quay lại với chủ đề về ý nghĩa của việc làm người", bà nói. Nhà văn Hernan Diaz ca ngợi Han Kang vì "tài năng độc đáo trong việc lắng nghe những âm vang của lịch sử" và thêm rằng, bà có thể "tiếp cận những tổn thương đã hình thành và làm đau cả một thế hệ và bà làm điều đó mà không bao giờ biến tiểu thuyết của mình thành công cụ giáo huấn".

Nhiều người tại Hàn Quốc đã ngỡ ngàng khi biết một nhà văn Hàn Quốc đã giành chiến thắng. "Tôi không thể tin vào mắt mình khi đọc tin này. Không ai nói với chúng tôi rằng năm nay chúng tôi có một ứng viên mạnh", Park Sang-in, một nhân viên văn phòng tại Seoul chia sẻ. 

Đồng thời, nhiều người cho rằng, đây là một sự lựa chọn hợp lý. Tác phẩm đột phá của Han Kang đã tái định hình bối cảnh văn học tại Hàn Quốc. Paige Aniyah Morris, đồng dịch giả của tiểu thuyết "Chúng ta không chia lìa" của Han Kang sẽ được xuất bản tại Mỹ vào tháng 1/2025 cho biết: "Các tác phẩm của Han Kang đã truyền cảm hứng cho một thế hệ nhà văn Hàn Quốc trở nên chân thật và táo bạo hơn trong đề tài của họ. 

Hết lần này đến lần khác, cô ấy đã dũng cảm đối mặt với một nền văn hóa kiểm duyệt và bảo vệ hình ảnh cực đoan và cô ấy đã vượt qua những nỗ lực bịt miệng này với những tác phẩm mạnh mẽ hơn, không khoan nhượng hơn mỗi lần". 

Truyền cảm hứng cho thế hệ nhà văn trẻ

Paige Aniyah Morris nhấn mạnh rằng, những tác phẩm của bà đã giúp nhiều nhà văn Hàn Quốc trở nên dũng cảm và chân thật hơn trong cách tiếp cận những chủ đề nhạy cảm và phức tạp. Chính sự kiên trì và tinh thần mạnh mẽ của Han đã làm thay đổi cách văn học Hàn Quốc được nhìn nhận trên toàn cầu, đặc biệt là với dòng văn học hiện thực và thể hiện những cảm xúc nội tâm.

Ngoài tiểu thuyết, Han Kang còn sáng tác nhiều truyện ngắn, tiểu luận và thơ. Tác phẩm đầu tay của bà, "Hươu đen", xuất bản năm 1998, là một câu chuyện trinh thám về một người phụ nữ mất tích. Sau đó, bà tiếp tục sáng tác và cho ra đời nhiều tác phẩm nổi tiếng khác như "Sách trắng", "Những bài học tiếng Hy Lạp", với mỗi tác phẩm là một bước tiến mới trong hành trình khám phá những vấn đề sâu xa của con người và xã hội.

Trong "Những bài học tiếng Hy Lạp", một người phụ nữ mất khả năng nói và cố gắng khôi phục nó bằng cách học tiếng Hy Lạp cổ. Idra Novey, trong một bài phê bình trên The Times, gọi cuốn tiểu thuyết này là "một sự tôn vinh lòng tin không thể diễn đạt được mà người ta tìm thấy trong việc chia sẻ ngôn ngữ". "Han Kang là một nhà tiên tri - không có từ nào khác phù hợp hơn", Parisa Ebrahimi, biên tập viên điều hành tại Hogarth, nhà xuất bản Bắc Mỹ của Han Kang cho biết. Bà cũng nói rằng, các tác phẩm của Han Kang phản ánh "sự thấu hiểu phi thường về cuộc sống nội tâm của phụ nữ".

Dù đã đạt được nhiều thành tựu trong nước nhưng Han Kang phải chờ đến khi tác phẩm của mình được dịch sang tiếng Anh để thu hút sự chú ý của độc giả quốc tế. Điều này bắt đầu với sự thành công của "Người ăn chay" khi phiên bản tiếng Anh ra mắt vào năm 2016, góp phần thúc đẩy làn sóng dịch thuật văn học Hàn Quốc ra thế giới, đặc biệt là những tác phẩm của các nhà văn nữ. Nhiều nhà văn Hàn Quốc sau này, cả nam lẫn nữ đã tìm thấy cảm hứng từ Han Kang để khám phá những vùng đất mới trong sáng tác của mình.

Ankhi Mukherjee, giáo sư văn học tại Đại học Oxford cho biết, bà đã giảng dạy tác phẩm của Han Kang "năm này qua năm khác" trong gần hai thập kỷ: "Văn chương của Han Kang không ngừng mang tính chính trị - dù đó là chính trị của thân thể, giới tính, hay của người dân chống lại nhà nước, nhưng nó không bao giờ mất đi trí tưởng tượng văn học. Văn chương của Han Kang không bao giờ giáo điều, nó rất vui tươi, hài hước và siêu thực".

Dấu ấn lớn của văn học Hàn Quốc trên trường quốc tế

Giải Nobel là giải thưởng cao quý nhất của văn học và việc giành được nó đánh dấu đỉnh cao trong sự nghiệp của một nhà văn, nhà thơ hoặc nhà viết kịch. Những người đoạt giải trước đó có thể kể tới Toni Morrison, Harold Pinter và vào năm 2016 là Bob Dylan. Cùng với sự tiếng tăm và doanh số bán sách tăng vọt, người đoạt giải mới sẽ nhận được 11 triệu krona Thụy Điển, tương đương khoảng 1 triệu đô la Mỹ.

Dù Han Kang còn khá trẻ so với các nhà văn đoạt giải Nobel nhưng bà vẫn lớn tuổi hơn nhiều so với Rudyard Kipling khi ông nhận giải vào năm 1907, ở tuổi 41.

Trong những năm gần đây, Viện Hàn lâm Thụy Điển đã nỗ lực tăng cường đa dạng hóa các tác giả được xem xét cho giải Nobel Văn học, sau khi phải đối mặt với những chỉ trích về số lượng thấp các nhà văn nữ hoặc những người đến từ ngoài châu Âu và Bắc Mỹ.

Kể từ năm 2020, Viện Hàn lâm đã trao giải thưởng cho một người da màu - Abdulrazak Gurnah, một nhà văn người Tanzania với các tiểu thuyết phân tích di sản của chủ nghĩa thực dân, hai phụ nữ: nhà thơ người Mỹ Louise Glück và nhà văn người Pháp Annie Ernaux.

Người nhận giải năm ngoái là Jon Fosse, một tác giả và nhà viết kịch người Na Uy, với những tiểu thuyết, được kể bằng những câu dài, thường chứa đựng các yếu tố tôn giáo. Han Kang là phụ nữ thứ 18 nhận giải Nobel Văn học, được trao cho 120 nhà văn kể từ năm 1901.

Một số học giả và dịch giả cho rằng, việc nhà văn Hàn Quốc đầu tiên đoạt giải Nobel là phụ nữ là điều hợp lý. Phần lớn văn học Hàn Quốc đương đại đột phá và khiêu khích nhất đang được viết bởi các nhà văn nữ, trong đó có một số người đang thách thức và phơi bày những định kiến và gánh nặng áp đặt lên phụ nữ ở Hàn Quốc. Tuy nhiên, trong giới truyền thông và văn học, các nhà văn nam lớn tuổi thường được coi là ứng viên sáng giá nhất cho giải Nobel.

"Trong nhiều năm, cuộc thảo luận về cách để Hàn Quốc có giải Nobel Văn học dường như không bao giờ nghiêm túc xem xét rằng câu trả lời có thể là Han Kang, mặc dù bà đã đạt được thành công lớn", Morris cho biết. Ngoài việc dịch Han Kang, bà còn dịch các tác phẩm của các nhà văn nữ Hàn Quốc như: Pak Kyongni và Ji-min Lee. "Vì vậy, đây là một sự bất ngờ thú vị và có chút công lý thi vị khi thấy một phụ nữ là người kết thúc cơn khát Nobel Văn học của Hàn Quốc.

Việc Han Kang trở thành người phụ nữ Hàn Quốc đầu tiên nhận giải Nobel Văn học cũng là một minh chứng cho sự thay đổi trong bối cảnh văn học Hàn Quốc. Nhiều học giả cho rằng, văn học Hàn Quốc đương đại đang được dẫn dắt bởi các nhà văn nữ, những người không ngại đối mặt với những chủ đề nhạy cảm và thách thức những định kiến xã hội. Chính vì vậy, việc Han Kang nhận giải Nobel không chỉ là một thành tích cá nhân mà còn là sự công nhận đối với sức mạnh của phụ nữ trong văn học.

Khi nhìn lại hành trình sáng tác của Han Kang, ta thấy được sự kiên trì và lòng dũng cảm của bà trong việc đối diện với những nỗi đau cá nhân và xã hội. Bà không ngừng khám phá những khía cạnh tăm tối và mong manh của con người, đồng thời luôn đặt ra những câu hỏi lớn về bản chất của bạo lực và lòng nhân ái. Những tác phẩm của bà không chỉ là những câu chuyện mà còn là thông điệp sâu sắc về tình người và xã hội.

Giải Nobel Văn học Han Kang nhận được là sự vinh danh dành cho bà, đồng thời khẳng định về tầm quan trọng của văn học Hàn Quốc trong bối cảnh quốc tế. Đây cũng là một dấu ấn lớn cho những nhà văn nữ đang tiếp tục nỗ lực để thay đổi cách nhìn của thế giới về văn học từ các quốc gia châu Á.