Hậu khai thác khoáng sản ở Hà Nội: Những “hố tử thần” giữa Thủ đô

Người dân "đau đầu" với doanh nghiệp khai thác khoáng sản trên địa bàn

Người dân xã Phú Mãn (huyện Quốc Oai, TP. Hà Nội) dù không còn giật mình bởi những tiếng nổ mìn đùng đoàng, không còn chứng kiến cảnh xe tải nườm nượp nối đuôi nhau chạy trên đường, khói bụi bay mù mịt nhưng họ lại phải lo lắng về một mối nguy cơ tiềm ẩn tai nạn khác.

Đó là nỗi lo âu về nguy cơ sạt lở đất, đá và vỡ hồ chứa nước tại các mỏ đá ở trên địa bàn thôn 4, xã Phú Mãn. Việc các ông chủ mỏ sau khi khai thác đá không thực hiện cải tạo đất, hoàn nguyên đã khiến chính quyền địa phương "đau đầu", người dân bức xúc.

Tháng 6/2022, phóng viên Dân Việt có mặt tại mỏ đá 3 của Công ty cổ phần VIMECO ở thôn Trán Voi, xã Phú Mãn. Tại khu vực khai thác đá có một hố nước rất sâu, rộng vài nghìn mét vuông, sâu trên 40m, tạo thành "túi nước khổng lồ" treo lưng chừng núi, từ trên cao nhìn xuống như "hố tử thần", tiềm ẩn nguy cơ tai nạn, đe dọa tính mạng người dân.

"Mặc dù công an, chính quyền xã Phú Mãn đã rào chắn thép gai xung quanh và cắm biển cảnh báo nhưng người dân địa phương, nhất là trẻ nhỏ vẫn đến để tắm, bơi lặn và chụp ảnh" - một người dân xã Phú Mãn nói. 

Còn tại mỏ đá của Công ty TNHH một thành viên Đầu tư xây dựng khai thác mỏ Thuận Phát (mỏ 2) tại thôn Đồng Vỡ, xã Phú Mãn hiện đã dừng hoạt động khai thác. 

Một bãi tập kết đá đã qua sơ chế vẫn còn nguyên. Khu văn phòng làm việc, nơi ở của công nhân được xây dựng ngay ở phía trong mỏ, hiện vẫn có bảo vệ trông coi.

Hệ thống máy nghiền, băng tải, máy vận chuyển vẫn để tại mỏ đá nhưng đã hoen gỉ, đứt gãy và nằm vất vưởng bên các sườn núi đá treo leo.

Phía trên, cách mỏ đá vài trăm mét là hố nước ngập sâu chừng 20 mét, rộng hàng nghìn mét vuông. Ở khu vực này không được rào chắn. Xung quanh người dân đang chăn thả gia súc, gia cầm.

Ông Bùi Thái Tường (ở thôn 4, xã Phú Mãn) kể rằng, xung quanh ở thôn 4 có một vài mỏ khai thác đá. Thời điểm 3 năm trở về trước, khi mỏ vẫn còn hoạt động, xe tải chạy nườm nượp ngày đêm, bụi bay mù mịt. Thỉnh thoảng người dân lại giật mình bởi tiếng nổ mìn lớn phát ra từ núi đá. Thậm chí, nhà ông Tường còn xuất hiện một số vết nứt lớn.

"Hiện nay ở thôn chúng tôi yên bình, không còn thấy những tiếng nổ lớn, đường sá thông thoáng, sạch sẽ. Nhưng bà con lại lo lắng về nguy cơ tiềm ẩn tai nạn từ các hố nước lớn ở các mỏ khai thác đá. Nhất là việc hàng ngày có nhiều trẻ nhỏ ra đây tắm, tiềm ẩn nguy cơ tai nạn, đuối nước", ông Tường bộc bạch.

Ngoài ra, ông Tường lo lắng, khi mùa mưa sắp đến, đất, đá trên núi có thể bất ngờ lăn xuống gây sạt lở hoa màu, cây cối, thậm chí đe dọa tới những hộ dân ở gần khu vực mỏ đá.

Vi phạm Luật Khoáng sản?

Dẫn phóng viên đến hiện trường mỏ khai thác đá sau khi hết hạn giấy phép khai thác, cán bộ địa chính ở UBND xã Phú Mãn cho hay, đối với các mỏ đá trên địa bàn xã, chính quyền địa phương đã có nhiều báo cáo gửi tới huyện Quốc Oai.

Đồng thời, đề nghị các cấp có thẩm quyền xem xét yêu cầu các ông chủ mỏ thực hiện đúng quy định của pháp luật sau khi thực hiện xong việc khai thác khoáng sản. Tuy nhiên, đến nay, các ông chủ mỏ vẫn chưa thực hiện theo đúng quy định.

Còn theo báo cáo của UBND xã Phú Mãn, trên địa bàn xã Phú Mãn hiện có 4 mỏ đá được cấp giấy phép hoạt động.

Mỏ 1 được cấp phép cho Công ty TNHH đầu tư khai thác và chế biến khoáng sản Hà Tây thuê sử dụng vào mục đích thực hiện dự án đầu tư khai thác đá bazan làm vật liệu thông thường, với diện tích được giao cho thuê là 244.060,9m2, tại địa chỉ thôn Làng Trên, xã Phú Mãn.

Sau đó, chủ đầu tư chuyển giao cho Công ty SoTraco, thời gian thuê đất là 15 tháng từ tháng 9/2004 đến tháng 9/2019. Đối với mỏ này, sau khi khác thác được một thời gian, do làm ăn thua lỗ nên đã dừng khai thác từ năm 2012 đến nay.

Mỏ 2 được cấp phép cho Công ty Cổ phần tư vấn và chuyển giao công nghệ xây dựng mỏ địa chất thuê, sử dụng vào mục đích thực hiện dự án đầu tư khai thác đá bazan, làm vật liệu thông thường với diện tích được giao cho thuê là 234.165,5m2.

Sau đó, chuyển giao chủ đầu tư cho Công ty TNHH MTV đầu tư khai thác mỏ Thuận Phát, địa chỉ ở thôn Làng Trên, xã Phú Mãn. Đối với mỏ 2, đã hết thời hạn khai thác từ tháng 9/2019 nhưng đến nay mỏ vẫn hoạt động. Hiện trạng để lại hố sâu nguy hiểm cho con người và gia súc.

Mỏ 3, được cấp phép cho Công ty cổ phần cơ giới lắp máy và xây dựng, thuê đất để khai thác đá bazan, làm vật liệu thông thường với diện tích được giao cho thuê là 125.483m2. Sau đó chuyển giao cho chủ đầu tư cho Công ty cổ phần VIMECO, địa chỉ tại thôn Trán Voi, xã Phú Mãn. Thời gian thuê đất là 10 năm, từ tháng 8/2005 đến tháng 8/2015, sau đó mỏ tiếp tục được gia hạn thêm 5 năm đến năm 2019.

Đối với mỏ này đã hết hạn khai thác, dừng hoạt động. Tuy nhiên, sau khi khai thác để lại hiện trạng hố sâu nguy hiểm cho con người trong quá trình qua lại đây.

"Nhìn chung cả 3 mỏ nêu trên đều chưa thực hiện nghĩa vụ của mình sau khi hết hạn cấp phép khai thác theo quy định tại điểm G, khoản 2, điều 42 của Luật khoáng sản năm 2010. Đề nghị các cấp có thẩm quyền xem xét chỉ đạo để đảm bảo việc thực thi pháp luật trong hoạt động khai thác khoáng sản trên địa bàn được thực hiện theo đúng quy định của pháp luật", văn bản của UBND xã Phú Mãn nêu.

Trong khi đó, Luật khoáng sản 2010 quy định đối với các ông chủ mỏ, trong thời hạn 6 tháng, kể từ ngày Giấy phép thăm dò khoáng sản chấm dứt hiệu lực theo quy định tại các điểm a, b và c khoản 2 điều này, tổ chức, cá nhân thăm dò khoáng sản phải di chuyển toàn bộ tài sản của mình và của các bên liên quan ra khỏi khu vực thăm dò; San lấp công trình thăm dò, bảo vệ tài nguyên khoáng sản, phục hồi môi trường, đất đai; giao nộp mẫu vật, thông tin về khoáng sản đã thu thập được cho cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền về khoáng sản.