Hỗn loạn chuyện đặt tên đường tại TP.HCM: Đề xuất cơ chế mới nhanh, thoáng

Cấp thiết đặt tên đường cho chuẩn

Nhiều năm qua, dư luận sôi sục vì những cái tên đường cổ quái, kỳ quặc không giống ai được đặt tại các khu dân cư mới. Số liệu từ Trung tâm Nghiên cứu đô thị và phát triển cho biết, TP.HCM hiện có hơn 1.800 con đường mang tên tạm và hơn 400 con đường mang tên vô nghĩa. Rất nhiều đường mang số cùng nằm ở đồng loạt các quận, huyện, đến nỗi chỉ cần một phút sơ ý, người đặt xe Grab đã bị… tính thêm tiền khi bắt tài xế lái từ quận này về quận kia.

Có những khu ở Phú Mỹ Hưng, con đường chỉ một đoạn ngắn nhưng có tên Tây lạ lẫm, rồi những cái tên vốn đã lạ, tìm đường mãi mới ra khiến khách bị lạc. Cũng lấy tên một anh hùng trong lịch sử, nhưng người ta không lấy  đúng tên hoặc cùng một tên đặt mấy đường ở nhiều quận.

Vẫn còn 2 con đường Trần Hưng Đạo A và Trần Hưng Đạo B; rồi 2 đường Nguyễn Đình Chiểu ở 2 quận khác nhau - quận 1 và quận Phú Nhuận; đường Nguyễn Huệ ở quận 1, còn Quang Trung thì ở Gò Vấp; đường Đinh Tiên Hoàng và đường Đinh Bộ Lĩnh…

Tại các khu dân cư mới hình thành ở quận 8, 9, 12, Thủ Đức, Bình Tân, Tân Phú, huyện Hóc Môn, có những con đường do chủ đầu tư tạm đặt, đánh số; cũng có đường do người dân… tự đặt. Thế nên mới có những con đường số trùng  lặp ở nhiều quận, rồi cái tên Kênh nước đen, dù đã được cải tạo và nước hết màu đen thì dân ở đây đã đặt "chết tên đường".

Tương tự,  đường Bờ Bao Tân Thắng (phường Sơn Kỳ, quận Tân Phú) cũng bị nhiều người thắc mắc. Ở phường Bình Trị Đông B (quận Bình Tân) có con đường rất lạ là đường Vào Y Tế Kỹ Thuật Cao. Thậm chí còn có những tên đường viết tắt rất khó hiểu.

Trước đây, tại TP.HCM đã có hẳn một Hội đồng đặt, đổi tên đường thuộc Sở Văn hóa - Thể thao. Cách đây vài năm, thành phố đã giao Trung tâm Nghiên cứu đô thị và phát triển phối hợp cùng Sở Văn hóa - Thể thao thực hiện đề án "Công tác đặt, đổi tên đường, công trình công cộng tại TPHCM - Khảo sát thực trạng và giải pháp đến năm 2020". Tuy nhiên, sau 3 năm đề án vẫn án binh bất động.

Nhiều người cho rằng tình trạng đặt tên đường loạn xạ, vô nghĩa, kỳ quái… phải chăng xuất phát từ hiện trạng quỹ tên đường đã cạn kiệt? Tuy nhiên, trong lịch sử Việt Nam, còn nhiều danh nhân chưa được đưa vào quỹ đặt tên đường.

Rút gọn quy trình đặt tên đường

Rút kinh nghiệm, từ năm 2014, UBND TPHCM đã có quyết định về bổ sung quỹ tên đường  với 1.070 tên đường mới. Trong đó có 101 tên các nhân vật lịch sử và địa danh, 969 tên Mẹ Việt Nam anh hùng; một số tên đường là những nhân vật lịch sử xuất hiện từ sau thế kỷ 20 được chọn như Văn Tiến Dũng, Trần Bạch Đằng, Phạm Xuân Ẩn, Nguyễn Chí Diểu, Đoàn Khuê…

Ngoài ra còn có các nhà hoạt động văn hóa nghệ thuật như: Phùng Há (Trương Phụng Hảo), Tố Hữu (Nguyễn Kim Thành), Trịnh Công Sơn, Diệp Minh Tuyền…. Theo quy hoạch từ nay đến năm 2025, TPHCM sẽ còn mở hơn 810 con đường trong khi quỹ tên đường đang cạn.

Theo nhà sử học Nguyễn Khắc Thuần, Ủy viên Thường trực Hội đồng đặt tên đường TP.HCM, trước đây do yếu tố lịch sử, việc đặt tên đường ở TP được thực hiện hơi lộn xộn, vô lý. Hiện nay việc đặt, đổi tên đường được Hội đồng đặt tên đường TP.HCM thực hiện dựa theo nguyên tắc: Đặt tên đường theo tên những người thực sự có công lao với đất nước, dân tộc và những người phải qua đời hơn 10 năm.

Nhiều người đề nghị, nên đặt tên đường ở TP.HCM không chỉ là tên của các danh nhân, người có công mà còn là tên của nhiều địa danh lịch sử, một số khái niệm được tôn kính, tên làng, thậm chí là tên một số loài cây...

Tên đường không thiếu, bổ sung Quỹ tên đường cũng đã làm, nhưng vì sao nhiều năm qua, TP không giải quyết nổi việc đặt tên lộn xộn, chồng chéo, phản cảm? Đó là vì muốn đặt, đổi tên đường phải qua nhiều cấp duyệt, trong đó có cấp Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch.

Thêm nữa, nhiều khi tên đường được bổ sung bị đem ra soi xét, mổ xẻ, tranh cãi, như trường hợp tên của hai giáo sĩ truyền bá chữ Quốc ngữ vào Việt Nam Francisco De Pina và Alexandre De Rhodes và tên HLV Park Hang Seo... 

Mới đây, Sở Văn hóa và Thể thao TPHCM gửi công văn lên Ban Văn hóa xã hội và Ban đô thị – Hội đồng nhân dân nhằm thống nhất quy trình đặt, đổi tên đường. Theo Nghị định Chính phủ, đặt tên, đổi tên đường, phố và công trình công cộng đối với đô thị loại đặc biệt phải lấy ý kiến Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch trước khi trình Hội đồng nhân dân TP xem xét ra nghị quyết.

Tuy nhiên, nhiều năm qua, xuất phát từ tình hình thực tế trong công tác đặt, đổi tên đường ở TP.HCM, các khu đô thị hình thành, kéo theo sự xuất hiện của nhiều khu cư dân mới, nhiều tuyến đường mới, thì cần thúc đẩy quá trình đặt, đổi tên nhanh chóng hơn.

Để việc đặt mới, đổi tên đường được thuận lợi, nhanh chóng, Hội đồng nhân dân TP chỉ thông qua Nghị quyết về Bổ sung quỹ đặt, đổi tên đường TP, sau đó UBND ban hành quyết định bổ sung Quỹ tên đường. Trên cơ sở Quỹ đặt, đổi tên đường đã được HĐND thông qua, UBND xem xét đặt tên cho các tuyến đường cụ thể và chỉ xin ý kiến Bộ khi đặt tên đường các đồng chí lãnh đạo nhà nước.