Hương ước giữ yên bản làng

Dễ hiểu, dễ nhớ

Nói về vai trò của hương ước trong cộng đồng bà con dân tộc, ông Hờ A Vừ - Bí thư Chi bộ bản Háng Đồng B, xã Háng Đồng (Bắc Yên) cho biết: Khi nói đến điều, chương trong hương ước thì nghe có vẻ khô cứng, nhưng thực tế hương ước lại đi vào cuộc sống hết sức tự nhiên.

Đó là những lời nhắc nhở, răn dạy con cái trong cách ứng xử hàng ngày với bà con lối xóm và tuân thủ những quy định của bản.

Theo thời gian, bà con trong bản đều nhớ và thuộc các điều quy định trong hương ước. Mỗi bản sẽ có một hương ước riêng, phù hợp với điều kiện kinh tế, xã hội của bản đó.

“Chẳng hạn như trước đây, bà con ở Háng Đồng B thường không cho người chết vào quan tài ngay mà để ở ngoài cho đến khi đến giờ đi chôn mới đưa vào. Điều này gây mất vệ sinh môi trường, vì nhiều người chết do bệnh tật, ốm đau lâu ngày cho nên không tránh khỏi mùi hôi thối khó chịu… Để bà con thay đổi tập tục này, bản đã có quy định trong hương ước: Ban tang lễ phải có trách nhiệm cùng tang chủ lo mọi việc theo đúng thủ tục của bản, nhưng phải loại trừ những thủ tục lạc hậu, mê tín dị đoan và những lãng phí không cần thiết. Người chết không được để quá 24 giờ, phải cho vào quan tài đi chôn. Nếu bệnh truyền nhiễm thì phải có biện pháp khử trùng và chôn ngay” - ông A Vừ nói thêm.

Chị Mùi Thị Phiên, dân tộc Mường, ở bản Tạ Đò, xã Tạ Khoa (Bắc Yên) cho hay: Hương ước của bản tôi đều quy định rõ quyền và nghĩa vụ của mọi người. Ví dụ, việc cưới hỏi được quy định ở Điều 10, chương III như sau: Cưới hỏi phải gọn nhẹ, nhưng đẹp về phong tục, mang đậm bản sắc dân tộc, phù hợp với điều kiện hoàn cảnh của hai gia đình, tạo được không khí vui tươi, gây ấn tượng sâu sắc và thực sự tiết kiệm.

Trước khi tổ chức lễ cưới, đôi nam nữ phải đến UBND xã đăng ký kết hôn. Lễ cưới được tổ chức gọn trong 1 ngày, không được thách cưới bằng bạc trắng và tiền của quá cao mà phải tiến hành theo các bước và quy định.

Đặc biệt, bản Cao Đa I, xã Phiêng Ban (Bắc Yên) còn có thêm một điều quy định nhiệm kỳ của trưởng bản. Tại Điều 5, chương I của hương ước của bản có ghi: Quỹ của bản gồm: Các khoản do nhân dân đóng góp, các vụ xử lý vi phạm quy ước và những người hảo tâm đóng góp, trưởng bản là người quản lý, chi phí do nhân dân bàn bạc thông qua. Nhiệm kỳ của trưởng bản không quá 2 nhiệm kỳ...

Được điều chỉnh hàng năm

Ông Cầm Ngọc Quang - Trưởng phòng Văn hoá thông tin huyện Bắc Yên cho hay: “Bà con DTTS nơi đây luôn đặt danh dự lên hàng đầu, vì thế rất ít người vi phạm các điều đã được quy định trong hương ước. Các cá nhân nào vi phạm các điều lệ như: Xuyên tạc chủ trương chính sách của Đảng, Nhà nước, kích động gây ảnh hưởng xấu đến an ninh trật tự, an toàn xã hội… sẽ bị phê bình cảnh cáo, nêu tên trên loa phóng thanh của bản. Nếu trầm trọng, cá nhân đó sẽ bị chính quyền địa phương đề nghị xử lý theo pháp luật. Ngược lại, nếu thực hiện tốt hương ước, bà con sẽ được bình bầu và ghi vào sổ vàng, đề nghị lên xã để tuyên dương, khen thưởng.

Để hương ước phù hợp với thực tiễn, hằng năm (cuối hoặc đầu năm), các bản đều mời già làng, trưởng bản, đại diện các dòng họ… tham gia họp bàn và đưa ra các ý kiến bổ sung, sửa đổi hương ước. Sau khi thống nhất về các điều lệ bổ sung, mọi người sẽ cùng nhau ký vào bản hương ước dự thảo và chuyển lên các cấp chính quyền cao hơn phê duyệt. Do được bổ sung, sửa đổi hằng năm nên hương ước tại các bản làng luôn đáp ứng được những yêu cầu của cuộc sống.

Với sự thưởng, phạt công minh và mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, hương ước đã trở thành sợi dây kết nối mọi người trong bản với nhau cùng phát triển, đẩy lùi các hủ tục lạc hậu, mang lại sự yên bình cho thôn bản.