“Kho báu” của những người yêu cối đá ở Hải Phòng

Có một lần ông vô cùng ngạc nhiên khi chỉ chiếc cối đã và hỏi một cháu bé: “Đây là cái gì?” thì cháu bé hồn nhiên trả lời: “Đây là cái trống” làm ông sững sờ. Rồi nhiều lần về thôn quê chơi, ông cũng thấy cối đá bị vứt lăn lóc mọi nơi ngoài đồng ngoài ngõ. Nhớ lại những kỷ niệm từ thuở còn bé, chiếc cối đá là vật rất thân trong gia đình để nuôi nấng mọi người giống như người bạn có tâm hồn. Nó lớn lên cùng tuổi thơ của đứa trẻ.

Ông Đàm Hường tâm sự: “Qua bao nhiêu năm tháng, hình ảnh chiếc cối giã gạo ở các vùng làng quê Việt Nam đã bị chôn vùi trong lãng quên. Do đó tôi đã có ý tưởng sưu tâm và thu lại từng chiếc cối đá để nó được sống lại với thời gian và ghi lại những kỷ niệm mà ông bà cha mẹ ta đã từng lao động vất vả đổ mồ hôi cho ngày hôm nay”.

Kho cối đá của các nhà sưu tập ở Hải Phòng. Ảnh: I.T

Bắt đầu từ ý tưởng đó nhạc sĩ Đàm Hường cùng hai người bạn đồng chí hướng là ông Ngô Văn Tuân và ông Trịnh Trường Hợp sưu tầm cối đá và trục đá. Quá trình sưu tầm này diễn ra rất khó nhọc và đầy công phu. Ông Trịnh Trường Hợp kể: “Khi phát hiện được một cối đá hoặc trục đá bị bỏ quên hoặc vứt đâu đó ở ngoài đường, chúng tôi phải thuê xe ô tô đến. Nhiều khi cả vợ con cũng phải xắn tay áo để bốc vác lên xe. Nhiều người không hiểu đã cười đùa chế nhạo và coi đó là những chuyện gàn dở”.  Mới đầu trục và cối đá được tập trung về một nhà kho, dần dần hàng về nhiều nhà kho chứa không được thì được chuyển sang một bãi đất rộng. Ngoài sưu tầm thì có cả thu mua. Nếu ai mang đến thì sẽ được trả 150.000 đồng.

Sau hơn 10 năm sưu tầm, các ông đã có trong tay 5.500 cối đá và 1.500 trục đá. Có thể nói các ông đã có trong tay một bộ sưu tầm cối đá và trục đá lớn nhất ở Việt Nam hiện nay như là một kỷ lục. Ngắm nhìn hàng nghìn cối đá trục đá trên bãi đất làm chúng tôi chợt nhớ lại một thời quá khứ lịch sử dân tộc hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước đẫm mồ hôi của cha ông. Ý định trong tương lai của các ông là sẽ xây một kỳ đài lớn bằng cối đá khi đủ 10.000 chiếc. Mới đầu họ định xây một cái tháp nhưng ý tưởng đó có vẻ không khả quan nên đang định xây một chiếc cối đá khổng lồ.

Ông Hợp nói: “Vì cối đá rất nặng nên cần có một kiến trúc sư tính toán sao cho chính xác và an toàn. Chúng tôi mong rằng đây sẽ là một đài kỷ niệm quá khứ lao động của cha ông ta và cũng ghi lại công ơn của họ cho ngày hôm nay để thế hệ trẻ không lãng quên”.