Lai Châu: Diễn đàn khuyến nông bàn về phát triển dược liệu theo chuỗi giá trị gắn với du lịch

Bàn giản pháp phát triển dược liệu gắn với du lịch

Theo thống kê của các nhà khoa học, riêng các loài thưc vật bậc cao có mạch đã phát hiện trong các hệ sinh thái rừng ở Việt Nam có tới hơn 5.117 loài và thứ dưới loài được sử dụng làm thuốc chữa bệnh và bồi bổ sức khỏe.

Thị trường tiêu thụ dược liệu và các sản phẩm từ dược liệu ở trong nước cũng rất lớn. Tuy nhiên, khả năng cung cấp nguyên liệu làm dược liệu chưa đáp ứng được nhu cầu sản xuất cũng như nhu cầu sử dụng ở trong nước, một phần vẫn phải nhập khẩu từ nước ngoài, chưa kể đến nhu cầu xuất khẩu là rất lớn. Đặc biệt, ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số có rất nhiều loài dược liệu kết hợp với nhau tạo thành những bài thuốc rất hay để chữa trị bệnh và bồi bổ sức khỏe, kể cả chữa trị được một số bệnh nan y hiểm nghèo cũng cần phải khai thác và phát triển trong thời gian tới.

Trong tự nhiên, các loài dược liệu phân bố tương đối phân tán, hiện nay phần lớn dược liệu được khai thác trong tự nhiên, một phần đã được trồng với qui mô diện tích nhỏ; chưa có vùng sản xuất nguyên liệu thảo dược tập trung qui mô lớn, nên việc phát triển thảo dược còn nhiều hạn chế.

Gần đây nhất, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 611 về việc phê duyệt Chương trình "Phát triển Sâm Việt Nam đến năm 2030, định hướng đến năm 2045", Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang Dự thảo Quyết định Ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện, khi Quyết định được phê duyệt thì đây sẽ là cơ hội không chỉ cho việc phát triển Sâm mang thương hiệu Việt Nam, mà còn là cơ hội để phát triển các loài cây dược liệu khác dưới tán rừng.

Cả nước có gần 14,8 triệu ha rừng, phần lớn là rừng tự nhiên. Trong đó, nhiều nơi có cảnh quan thiên nhiên rất thích hợp để phát triển dịch vụ du lịch sinh thái và nghỉ dưỡng. Tuy nhiên, không phải rừng ở chỗ nào cũng có thể phát triển du lịch sinh thái, mà phải gắn với cảnh quan đặc trưng, hoặc di tích độc đáo nào đó thì mới có thể hấp dẫn đu khách. Hơn nữa, phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa các ngành chức năng, các cơ quan quản lý Nhà nước về các vấn đề có liên quan.

Nhìn chung dược liệu và du lịch sinh thái là hai lĩnh vực khác nhau, nhưng phát triển dược liệu và phát triển du lịch sinh thái lại là hai phạm trù có mối quan hệ biện chứng và hỗ trợ lẫn nhau, gắn kết chặt chẽ với nhau, tạo thành một chuỗi giá trị đáp ứng nhu cầu của nhiều du khách trong và ngoài nước.

Bên cạnh những tiềm năng lớn về dược liệu, tại diễn đàn, các đại biểu của các địa phương đã nêu một số khó khăn, thách thức đối với phát triển dược liệu, chủ yếu là: Việc tổ chức triển khai thực hiện còn thiếu tập trung; phát triển dược liệu còn mang tính đơn lẻ, Quy hoạch và phát triển vùng trồng dược liệu còn thiếu đồng bộ, nhiều địa phương chưa đưa Khoa học, công nghệ và khuyến lâm vào sản xuất; sản xuất manh mún, nhỏ lẻ, tự phát và không có hệ thống tổ chức, với trọng tâm chính sản xuất dược liêu hiện nay. Các đại biểu cũng đề xuất những ý kiến, kiến nghị để giúp người sản xuất cây dược

Ngoài ra, việc tổ chức triển khai được thực hiện theo hướng giao cho nhiều bộ, ngành, nhưng không có một đơn vị chịu trách nhiệm rõ ràng, nhiều loài cây dược liệu chưa được tập trung nghiên cứu, xây dựng quy trình, định mức để áp dụng triển khai, do đó nhiều chính sách mới dừng lại ở văn bản, hoặc được triển khai nhưng vẫn rất chậm.

Trước diễn đàn, để chia sẻ cùng với những khó khăn của các đại biểu đưa ra, ông Lê Quốc Thanh, Giám đốc trung tâm khuyến nông Quốc gia đã nhấn mạnh: Chúng ta phải xác định phát triển dược liệu thành một "ngành hàng", cần phải hình thành một đơn vị chuyên trách có chức năng kiến tạo phát triển tổng thể, từ đó mới có tổ chức chịu trách nhiệm về nghiên cứu, xây dựng cho ngành dược liệu mục tiêu, chiến lược thực hiện, xây dựng các chính sách phù hợp, tổ chức triển khai đúng lộ trình.

Theo ông Thanh, rất cần thiết phải xây dựng và triển khai lộ trình hàng rào kỹ thuật đối với dược liệu, theo hướng ưu tiên các dược liệu trong nước, dược liệu có tiêu chuẩn, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng.

Phải nhanh chóng xây dựng hệ thống các vườn cây thuốc quốc gia theo Quyết định 1976 của Thủ tướng Chính phủ; Xây dựng các mô hình trình diễn áp dụng quy trình kỹ thuật theo hướng an toàn, bền vững. Thông qua các lớp đào tạo, tập huấn khuyến nông giúp cho người sản xuất nâng cao nhận thức và thực hiện tốt quy trình sản xuất hiện đại theo hướng an toàn và bền vững.

Qua đó, Trung tâm khuyến nông Quốc gia sẽ tiếp tục nghiên cứu, đề xuất với các bộ ngành có liên quan xây dựng chính sách, cơ chế đặc thù đối với các mô hình phát triển nông nghiệp dược liệu, từ đó có thể từng bước phát huy tiềm năng và lợi thế cạnh tranh về dược liệu ở Việt Nam, đồng thời khai thác tiềm năng, lợi thế của dịch vụ hệ sinh thái rừng của từng địa phương.

Sâm Lai Châu được đánh giá cao về tiềm năng phát triển

Tại diễn đàn, đại diện các doanh nghiệp, HTX, các nhóm hộ đang tham gia trồng cây dược liệu, đặc biệt là trồng sâm tại khu vực nêu nhiều ý kiến tập trung vào việc tạo cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển dược liệu dưới tán rừng...

Chia sẻ với Dân Việt điện tử, ông Nguyễn Quang Thái, Chủ tịch HĐQT Công ty nông nghiệp công nghệ cao Thái Minh cho biết: Hiện chúng tôi đang trồng sâm Lai Châu trên địa bàn huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu, mục tiêu của chúng tôi là xây dựng mô hình trồng sâm gắn với phát triển du lịch cộng đồng. Chúng tôi đã và đang xây dựng các homestay để du khách tới khám, phá trải nghiệm kết hợp sử dụng các sản phẩm từ sâm.

Tại diễn đàn chúng tôi chia sẻ các giải pháp phát triển cây Sâm Lai Châu gắn với du lịch và mong muốn Trung Tâm khuyến nông Quốc gia, các bộ, ngành và tỉnh Lai Châu sớm có những đề xuất kiến nghị với Chính phủ tháo gỡ khó khăn trong việc xác minh nguồn gốc sâm Lai Châu.

Được biết, thời gian qua, cây Sâm Lai Châu được tỉnh Lai Châu xác định là loài cây đặc hữu, có tiềm năng, thế mạnh lớn trong phát triển theo hướng sản xuất hàng hóa tập trung. Theo đó, UBND tỉnh Lai Châu đã chỉ đạo cơ quan chuyên môn nghiên cứu, rà soát và xây dựng Bản đồ vùng thích hợp trồng Sâm Lai Châu tại tỉnh.

Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Lai Châu đã tham mưu UBND tỉnh đề xuất các nội dung tham gia của tỉnh Lai Châu vào Chương trình phát triển Sâm Việt Nam và xây dựng Kế hoạch phát triển Sâm Lai Châu với quy mô phát triển đến năm 2030 là 3.000ha và đến năm 2045 phát triển mới thêm 7.000ha, qua đó hứa hẹn đưa tổng diện tích Sâm Lai Châu lên 10.000ha.

Tỉnh Lai Châu cũng định hướng thu hút đầu tư xây dựng cơ sở sản xuất cây giống dược liệu: khuyến khích, thu hút đầu tư xây dựng 7 cơ sở sản xuất cây giống dược liệu, trong đó 5 cơ sở có sản phẩm chính là cây giống Sâm Lai Châu và 2 trung tâm sản xuất giống công nghệ cao; thu hút đầu tư xây dựng 1 cơ sở chế biến các sản phẩm dược liệu và 2 nhà máy chế biến sản phẩm Sâm Lai Châu.