Lại mơ thuốc ngừa thai nam giới

Đường đi không mới

Gel là hỗn hợp của một progestin tổng hợp có tên nestorone – ngăn chặn tinh hoàn tạo ra đủ testosterone để sản xuất tinh trùng – và một testosterone tổng hợp, giúp ngăn chặn sự mất cân bằng hormon. Nam giới bôi gel vào cánh tay và vai một lần/ngày và các nhà nghiên cứu sẽ theo dõi hiệu quả ngừa thai trên các đối tác nữ giới.

Thực tế thuốc ngừa thai cho nam đã được nghiên cứu từ đầu thập niên 1960, nhưng từ đó đến nay chưa có sản phẩm nào ra trên thị trường.

Nghiên cứu do viện Sức khoẻ quốc gia và hội đồng Dân số Hoa Kỳ tài trợ, thực hiện tại sáu quốc gia: Hoa Kỳ, Anh, Ý, Thuỵ Điển, Chile và Kenya. Bình luận về nghiên cứu này, TS.BS Nguyễn Thành Như, chuyên gia nam khoa, nói: “Hướng nghiên cứu này không mới vì nhiều nghiên cứu trước đây cũng là thuốc ngừa thai dạng hormon. Nhưng quan trọng nhất là ý tưởng này khó thành công vì hiệu quả phụ khá nhiều, nam giới khó chấp nhận”.

Rút kinh nghiệm những thí nghiệm trước đây, lần này gel ngừa thai chứa ít testosterone tổng hợp dạng thuốc. TS Min Lee, thành viên nghiên cứu, nói: “Nếu chúng ta làm ngưng sản xuất testosterone, rõ ràng người nam sẽ bị những tác dụng phụ nhiều hơn tác dụng chính là giảm lượng tinh trùng. Vì thế chúng tôi chỉ thêm vào công thức một lượng vừa đủ sao cho người nam vẫn có những đáp ứng sinh lý bình thường, không phải là một lượng quá nhiều như những công thức khác”.

Vào năm 2012, một thử nghiệm lâm sàng trong sáu tháng về sản phẩm kết hợp nestorone/testosterone cũng được thực hiện, nhưng khi đó tình nguyện viên phải thoa hai loại gel khác nhau trên những phần khác nhau trên người. Trong vài năm qua, các nhà nghiên cứu đã tìm cách cải tiến phối hợp hai gel thành một. Trong thử nghiệm lần này, những đối tác nữ phải sử dụng thuốc ngừa thai nữ trong bốn tháng đầu tiên khi người nam bôi gel ngừa thai. Một khi lượng tinh trùng của người nam rớt xuống dưới ngưỡng không còn khả năng làm thụ thai, dưới 1 triệu tinh trùng/ml, các cặp mới sử dụng duy nhất gel trong vòng một năm trời.

Nhưng theo TS Lee, ngay cả khi thuốc thử nghiệm thành công, nhiều khả năng phải mất ít nhất năm năm để cơ Quan quản lý thuốc và thực phẩm (FDA) Hoa Kỳ cho phép lưu hành để công chúng sử dụng. Bởi một khi giai đoạn thử nghiệm 2b sắp tới hoàn tất, người ta cần phải tiến hành giai đoạn thử nghiệm 3 quy mô lớn hơn.

Vì sao khó phát triển thuốc ngừa thai nam?

Thực tế thuốc ngừa thai cho nam đã được nghiên cứu từ đầu thập niên 1960, nhưng từ đó đến nay chưa có sản phẩm nào ra trên thị trường.

Năm 1972, một thử nghiệm trên hơn 8.000 người đàn ông Trung Quốc bằng viên thuốc gossypol, một thành phần có trong cây vải, cho thấy có tác dụng ngừa thai nhất định. Tuy nhiên, trong khi lợi ích khá ít ỏi, tác hại của thuốc lại làm giảm potassium máu, lượng tinh trùng của nhiều nam giới không trở lại bình thường khi ngưng thuốc.

Nhiều thập kỷ sau đó, các nhà khoa học cũng tiến hành một số nghiên cứu về thuốc ngừa thai nam giới khác, nhưng tác dụng phụ vẫn khó vượt qua. Chẳng hạn vào năm 2003, hãng Organon và Schering phối hợp thử nghiệm lâm sàng trên gần 300 người nam bằng cách tiêm một sản phẩm testosterone. Trong khi gần 90% tình nguyện viên giảm được lượng tinh trùng đến mức an toàn và có thể phục hồi sau bốn tháng, đa số họ lại bị các tác dụng phụ như tăng cân, rối loạn cảm xúc và tình dục. Ở một số người tình trạng này rất nặng nề, thậm chí có người còn muốn tự tử.

Một lý do khác khiến thuốc ngừa thai nam giới khó phát triển đó là sản phẩm này không hứa hẹn về doanh thu. Coelingh Bennink, người từng làm việc cho hãng Organon trước khi thành lập hãng dược phẩm Pantarhei Bio, nói: “Thuốc ngừa thai chỉ là công nghiệp bán lẻ, nghĩa là bán nhiều nhưng lợi nhuận lại ít. Nghiên cứu và sản xuất thuốc ung thư lời hơn nhiều”.

Một nghiên cứu của Transparency Market Research (Mỹ) năm 2013 cho thấy người dân thế giới tốn gần 16 tỉ USD ngừa thai, trong đó 2/3 là các dụng cụ như bao cao su, vòng tử cung. Trong khi đó, nghiên cứu của IMS Institute for Healthcare Informatics cho thấy vào năm 2014 thế giới tốn 100 tỉ USD cho thuốc ung thư và con số này tăng trưởng 6,5% mỗi năm, vượt xa tăng trưởng của thuốc ngừa thai là 1,5% mỗi năm.

Khi các hãng dược phẩm không mặn mà, thì bài toán phát triển thuốc ngừa thai nam chỉ còn nước chờ tổ chức Y tế thế giới (WHO) giải quyết. Nhưng WHO cũng gặp vấn đề. Một thử nghiệm lâm sàng về sản phẩm kết hợp progestogen –testosterone vào năm 2011 của WHO và tổ chức CONRAD trên 200 cặp vợ chồng phải dừng lại sớm, vì hai sự cố nghiêm trọng mà đến nay vẫn chưa được tiết lộ.