Lâm Đồng: Mai một nghề dệt thổ cẩm

Nếu không có sự hỗ trợ, nguy cơ thất truyền nghề có thể xảy ra.

Dưới chân núi Lang Bian (xã Lát, huyện Lạc Dương, tỉnh Lâm Đồng), từ lâu đã hình thành một làng dệt thủ công truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số - làng dệt Bnơ C. "Ở đây, con gái từ khi còn nằm trong bụng mẹ là phải học nghề dệt rồi!". Đó là câu nói cửa miệng của người Chil dưới chân núi Lang Bian nhằm tôn vinh nghề dệt truyền thống của dân tộc mình.

Chỉ còn lại những người già như bà Cill Mup Ha Boong mới "trung thành" với nghề dệt truyền thống.

Nỗ lực cứu làng nghề

Tuy nhiên, những năm gần đây, hàng may công nghiệp len lỏi đến tận những vùng sâu, vùng xa, đã đánh bại nghề dệt. Trước nguy cơ thất truyền nghề dệt truyền thống của người dân tộc thiểu số dưới chân núi Lang Bian, tỉnh Lâm Đồng đã đầu tư hàng trăm triệu đồng xây xưởng dệt thổ cẩm để làm chỗ cho chị em người thiểu số "ngồi lại với nhau" dạy cho nhau nghề dệt truyền thống.

Bên cạnh đó, huyện Lạc Dương còn hỗ trợ đầu tư vào xưởng dệt này khung dệt, nguyên vật liệu… và cắt cử chị em đi học tập ở những vùng dệt khác để nâng cao tay nghề (sau đó về truyền dạy lại cho chị em trong làng). Với sự hỗ trợ đó, làng dệt bắt đầu lách cách tiếng thoi, chị em dệt vải tại chỗ để bán lên vùng du lịch trên đỉnh núi Lang Bian hoặc mang khung cửi trực tiếp dệt tại khu du lịch. Phụ nữ ở xã Lát có thêm việc làm, tăng thu nhập…

Niềm vui không lâu

Nhưng niềm vui không được bao lâu. Mới đây, có dịp quay lại làng dệt dưới chân núi Bnơ C của xã Lát, chúng tôi đã vô cùng thất vọng trước khối nhà xưởng cửa đóng then cài và không một bóng người. Hỏi ra mới biết, xưởng dệt này "trùm mền" từ lâu rồi, chỉ thỉnh thoảng mới mở cửa khi thôn có họp hành, công việc...

Chúng tôi ghé lại nhà một người quen trong buôn - bà Cill Mup Ha Boong (70 tuổi) để hỏi chuyện về nghề dệt. Giọng bà Ha Boong rầu rầu: "Mấy cái kiểu hoa văn cổ, như hoa văn "con sỏ" chẳng hạn, giờ thì trong làng chẳng còn ai biết dệt nữa đâu".

Đến trụ sở UBND xã, chúng tôi được ông Lê Thanh Vĩnh - Phó Chủ tịch cung cấp một vài thông tin: "Bà con chủ yếu là lên trên đỉnh núi Lang Bian để dệt và bán trực tiếp cho du khách. Còn ở làng, người dệt đã ít, người vào xưởng dệt để dệt lại càng ít nên phải đóng cửa cái nhà xưởng ấy!".

Lý do của việc "ra đi" ấy là vì dệt trên khu du lịch, bà con vừa trình diễn, vừa bán hàng, còn dệt ở nhà thì không thể cạnh tranh được với các loại vải thường. Nhiều chị em cũng cho biết, đi học hỏi ở các làng nghề dệt khác thì thấy họ đã máy móc hoá một phần công việc, như làng dệt Bảo Hà (Lâm Đồng) đã sử dụng máy dệt, chỉ sử dụng một chút kỹ thuật "pha" hoa văn của người dân tộc.

"Nếu dùng tay cạnh tranh với máy móc thì thua rồi" - chị Mbon Ka Đa - cán bộ Hội Phụ nữ xã Lát than thở. Vì vậy, nếu muốn giữ nghề cho người dân thì họ cần được học nghề, đầu tư máy móc để làm theo xu hướng mới.

Võ Khắc Dũng