Liên kết “4 nhà” làm nông thôn mới

Theo nhận định của nhiều chuyên gia, mô hình liên kết "4 nhà" ở vùng ĐBSCL chưa mang tính bền vững, quy mô nhỏ, giá trị sản phẩm nông sản còn thấp, lợi nhuận của người nông dân chưa tương xứng với công sức lao động bỏ ra.

Cánh đồng liên kết 4 nhà ở xã Phú Cần, huyện Tiểu Cần, Trà Vinh.

Những cái “bắt tay” chưa chặt

Nhiều mô hình liên kết "4 nhà" sau một thời gian thành lập đều tan rã làm ảnh hưởng đến tâm lý nông dân trong sản xuất. Theo điều tra của các ngành chức năng, gần 50% nông dân, những người trực tiếp làm ra hạt lúa tại khu vực có mức thu nhập rất thấp, chưa tới 2 USD/ngày.

TS. Nguyễn Văn Sánh- Viện Nghiên cứu phát triển ĐBSCL, thuộc Trường Đại học Cần Thơ, cho rằng: "Nông dân ở ĐBSCL sản xuất còn nhỏ lẻ, kỹ thuật sản xuất còn thấp, thiếu tổ chức sản xuất với quy mô lớn và đầu tư vốn lớn".

PGS.TS Phạm Ngọc Thạch- Phó Chủ tịch Hội Khoa học kinh tế và quản lý TP. Hồ Chí Minh thì nhận định: "Trong liên kết "4 nhà", lâu nay, các nhà cũng đã từng hợp tác, bắt tay nhau để thực hiện một số chủ trương, chương trình. Nhưng đó chỉ là những cuộc bắt tay đôi, thỉnh thoảng mới có cuộc bắt tay "3 nhà". Hiện nay chúng ta thật sự thiếu sự liên kết và liên kết rất lỏng lẻo, liên kết “4 nhà” chưa thật sự đầy đủ mà vẫn còn chung chung".

Tạo đột phá từ liên kết cây lúa nước

Một vấn đề được đặt ra đối với khu vực ĐBSCL là, để góp phần xây dựng NTM, thì trước hết đời sống nông dân phải được nâng lên. Bởi nông dân là chủ thể chính để xây dựng các tiêu chí của NTM. Nhưng muốn nâng cao đời sống nông dân, ngoài sự nỗ lực, tự thân vận động của họ thì rất cần có sự liên kết, hỗ trợ từ nhiều phía. Trong đó, Nhà nước phải đóng vai trò là "nhạc trưởng", người điều tiết, quản lý và là nhân tố xúc tác cho sự liên kết giữa nhà khoa học, nhà nông và doanh nghiệp.

Vậy vai trò "nhạc trưởng" của Nhà nước cần được cụ thể hoá như thế nào? Các chuyên gia đều cho rằng, vai trò của Nhà nước là tạo ra các chính sách phù hợp, tạo bệ phóng để cho nông dân có điều kiện thuận lợi trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm của họ. Nhà doanh nghiệp, bao gồm các nhà cung cấp vật tư nông nghiệp và quan trọng hơn cả, là nhà tiêu thụ sản phẩm cho người sản xuất. Nhà nông chính là người sản xuất, tạo ra sản phẩm hàng hóa cho cuộc sống, kể cả sản phẩm cho ngành công nghiệp. Nhà khoa học tổ chức khuyến nông, khuyến ngư...

Liên kết "4 nhà" chưa thành phong trào, chưa có sức thuyết phục cao. Theo tôi, liên kết phải tính như thế nào mà người nông dân có lợi và nên liên kết cây lúa trước để mang tính đột phá.

TS. Dương Văn Chín - Phó Viện trưởng Viện Lúa ĐBSCL

Theo TS. Dương Văn Chín- Phó Viện trưởng Viện Lúa ĐBSCL: "Nông dân ở xã xây dựng NTM phải góp tiền xây dựng nông thôn, chứ không phải lập ra kế hoạch ra rồi để Nhà nước tài trợ. Muốn có tiền, họ phải sản xuất có lời nhiều. Cho đến giờ này, tôi nghĩ là liên kết "4 nhà" chưa thành phong trào, chưa có sức thuyết phục cao. Theo tôi, liên kết phải tính như thế nào mà người nông dân có lợi và nên liên kết cây lúa trước để mang tính đột phá".

Trong "4 nhà", mỗi thành viên có vai trò quan trọng riêng của mình, nhưng quyết định thành bại là nhà nông và nhà doanh nghiệp. Đặc biệt, trong liên kết “4 nhà” để sản xuất nông nghiệp thì các địa phương cần đảm bảo hài hòa về lợi ích giữa các nhà, trong đó lợi nhuận đầu tiên phải thuộc về nhà nông. Có như vậy nông dân mới tái sản xuất, làm giàu cho bản thân và góp phần xây dựng NTM.

Chiêu Lâm