Mã số, mã vạch có thể ngăn chặn biến tướng trong thương mại điện tử

Căn cước để hàng hóa hội nhập thế giới

Ngày 4/8, tại Hà Nội, Hội Mã số Mã vạch Việt Nam đã tổ chức hội thảo "Áp dụng mã số, mã vạch trong truy xuất nguồn gốc và chống hàng giả".

Hội thảo được tổ chức trong khuôn khổ đề tài cùng tên của Hội thực hiện trong năm 2020 nhằm mục tiêu ứng dụng công nghệ mã số, mã vạch để minh bạch hóa thông tin về sản phẩm, hàng hóa.

Tại Hội thảo, Chủ tịch Hội Mã số Mã vạch Việt Nam Phó Đức Sơn thông tin, mã số, mã vạch (MSMV) xuất hiện đầu tiên tại Hoa Kỳ năm 1974. Sau đó, nhiều tổ chức quốc tế về MSMV đã được thành lập, trong đó tổ chức toàn cầu GS1 thu hút được 160 quốc gia và vùng lãnh thổ tham gia, cùng một cộng đồng hơn 1,6 triệu doanh nghiệp tham gia ứng dụng MSMV cho sản phẩm, hàng hóa của mình.

Ông Phó Đức Sơn khẳng định, việc sử dụng MSMV trong truy xuất nguồn gốc là xu thế tất yếu của thị trường, doanh nghiệp có nhiều cơ hội hơn để tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu. Đây là bằng chứng để các cơ quan nhà nước xử lý các vi phạm về chất lượng sản phẩm, hàng hóa, chống gian lận thương mại.

Cùng ý kiến này, ông Bùi Hữu Đạo, Phó Chủ tịch Hội Mã số mã vạch Việt Nam cũng cho rằng, MSMV là vũ khí hữu hiệu để nâng cao sự cạnh tranh, đặc biệt là nâng cao vị thế của doanh nghiệp trên thị trường. Từ đó, giúp doanh nghiệp dễ dàng quản lý sản phẩm, dễ dàng phân phối hàng hóa trên hệ thống siêu thị, đảm bảo uy tín cho người tiêu dùng. Đồng thời, đây là căn cước để hàng hóa hội nhập thế giới.

Việc áp dụng MSMV trong chuỗi cung ứng giúp giảm 50% đầu tư nguyên liệu thô, tăng 3,5% về độ chính xác của báo giá, giảm 21% thời gian lưu kho, giảm 42% chi phí phân phối, giảm 35% kiểm kê hàng trong trung tâm phân phối, 32% giảm việc hết hàng, mang lại sự hài lòng cho khách hàng.

Còn theo chuyên gia kinh tế Vũ Vinh Phú - nguyên Phó Giám đốc Sở Thương mại Hà Nội cho rằng, thương mại điện tử đang ngày càng phát triển, vì thế không thể thiếu MSMV. Vì thế, mọi sản phẩm, hàng hóa đều phải có MSMV riêng và tốt nhất thì đó phải là các mã được phân theo quốc tế chứ không thể là riêng rẽ của từng hệ thống vì khi đó dễ bị trùng lặp.

Truy xuất nguồn gốc vẫn mang tính khép kín

Tại Hội thảo, các chuyên gia cũng đã chỉ ra một số tồn tại, bất cập trong hoạt động truy xuất nguồn gốc và áp dụng tem truy xuất nguồn gốc tại Việt Nam.

Cụ thể, hiện việc truy xuất nguồn gốc chưa được sử dụng rộng mà mới áp dụng ở một số sản phẩm và một số địa phương, thị trường lớn.

Nhiều hệ thống truy xuất nguồn gốc hiện nay vẫn mang tính khép kín, không có khả năng mở để các bên tham gia hệ thống truy xuất nguồn gốc này có thể tham gia với hệ thống truy xuất nguồn gốc khác.

Việc tự đặt các mã phân định (sản phẩm, địa điểm, các bên tham gia) không đơn nhất, có thể xảy ra trường hợp trùng mã giữa các hệ thống truy xuất nguồn gốc.

Trên góc độ của doanh nghiệp, ông Nguyễn Viết Hồng - Chủ tịch Công ty Vina CHG cũng cho biết thêm, hiện doanh nghiệp và người tiêu dùng chưa nhìn thấy hiệu quả thực sự của việc truy xuất nguồn gốc; chưa có sự giám sát và quản lý của Nhà nước đối với thông tin được truy xuất; tình trạng làm giả/sao chép tem truy xuất/mã QR trên bao bì còn nan giải...

Theo đó, để thúc đẩy ứng dụng công nghệ mã số mã vạch trong truy xuất nguồn gốc, nhiều ý kiến cho rằng, cần nghiên cứu triển khai áp dụng các công nghệ và mã tiêu chuẩn mới mà thế giới đã áp dụng như công nghệ nhận dạng bằng tần số radio trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Phổ biến áp dụng mã điện tử sản phẩm phục vụ cho công nghệ REID; phổ biến áp dụng các mã số mã vạch mới được tiêu chuẩn hóa và chấp nhận quốc tế.

Bên cạnh đó, xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về doanh nghiệp và sản phẩm của Việt Nam; cập nhật và hoàn thiện cơ sở dữ liệu về các doanh nghiệp sử dụng mã vạch bằng tiếng Anh và tiếng Việt.

Hàng loạt các biện pháp khả thi cũng cần sớm được triển khai như tham gia mạng đăng ký thông tin toàn cầu GS1, mạng GEPIR Global; nghiên cứu triển khai thiết lập catalog điện tử sản phẩm sử dụng mã vạch; hỗ trợ các doanh nghiệp của Việt Nam chuẩn bị điều kiện đăng ký tham gia các mạng toàn cầu.

Đặc biệt, các lĩnh vực quản lý nhân sự, truy xuất nguồn gốc, trong ngành y tế và chăm sóc sức khỏe cộng đồng rất cần được khuyến khích, tăng cường ứng dụng mã số, mã vạch.