Ngăn chặn quan họ ngửa nón xin tiền

Đẹp lòng khách đến chơi nhà

Như một lời giao ước ngầm, trong những ngày đầu xuân năm mới, người dân Bắc Ninh cũng như du khách khắp nơi lại về với hội Lim, với những câu mời chào đầy ý nhị và chan chứa tình người của liền anh, liền chị quan họ Bắc Ninh: “Mỗi khi khách đến chơi nhà/đốt than quạt nước pha trà/trà này ngon lắm người ơi/mỗi người một chén cho tôi vừa lòng”…

Quan họ ngửa nón nhận tiền trong hội Lim 2012.

Hội Lim 2013 chính thức diễn ra trong hai ngày 21 và 22.2 (tức ngày 12 và 13 tháng Giêng) tại 3 xã thuộc tổng Nội Duệ xưa, nay là thị trấn Lim, xã Nội Duệ và xã Liên Bão. Đến hôm qua, không khí tưng bừng, náo nhiệt đã diễn ra ở thị trấn Lim với cờ, hoa, băng rôn, khẩu hiệu, bảng, biển… khắp nơi. Các đình, đền, chùa đều tổ chức tế lễ dâng hương theo nghi lễ truyền thống cùng các trò chơi dân gian như đu tiên, vật truyền thống, bịt mắt bắt dê, đập niêu, chọi gà, tổ tôm điếm, thi cờ người, hát quan họ tại các lán trên đồi Lim, hát tại cửa đình, cửa chùa, dưới thuyền… Tối 12 tháng Giêng sẽ có những canh hát quan họ cổ tại nhà các nghệ nhân ở các làng như Lũng Giang, Lũng Sơn, Duệ Đông, Đình Cả, Lộ Bao…

Theo ông Nguyễn Văn Phong – Giám đốc Sở VHTTDL tỉnh Bắc Ninh, năm nay tỉnh cũng như sở đã quan tâm, sát sao đến các hoạt động văn hóa, lễ hội truyền thống, đặc biệt là hát quan họ. Trước ngày hội Lim, những sự kiện nghệ thuật diễn ra sôi nổi như thi hát đối đáp dân ca quan họ Bắc Ninh - 150 bài do Sở đứng ra tổ chức vào ngày 19. 2, hay tại thị trấn Lim đã diễn ra tục kết chạ giữa hai làng Diềm và Hoài Thị...

Nghệ nhân Nguyễn Thừa Kế năm nay 94 tuổi, ở thôn Duệ Đông, thị trấn Lim, người từng tham gia hát trong lễ hội Lim từ năm 1938, cho rằng mấy năm gần đây, hội Lim đã giảm dần sự nhếch nhác, bẩn thỉu, lộn xộn.

“Những trò chơi mang tính dân gian, nét đẹp truyền thống của những ngày đầu xuân như tổ tôm điếm, đu quay, lễ vật, đặc biệt hát quan họ cổ được chú trọng là điều tôi thấy rất phấn khởi và vui mừng. Tuy nhiên, cũng nhân đây tôi xin nói, an ninh trật tự và vệ sinh môi trường, nạn ăn xin, quy hoạch lộn xộn vẫn chưa được khắc phục nhiều lắm”- cụ Kế nói.

Ban tổ chức cho biết, năm nay, những trò chơi điện tử, những trò chơi ăn tiền như ném vòng, bắn súng… cũng được hạn chế, và không cho các quầy hàng kinh doanh điện tử có sử dụng âm thanh, loa máy gây ảnh hưởng không khí chung của lễ hội. Các quầy hàng dịch vụ được Ban tổ chức đưa sang hẳn khu Đồng Chuông - khu đất mới bên kia quả đồi để tránh ảnh hưởng đến các lán hát quan họ của liền anh, liền chị.

Nghiêm cấm xin tiền

“Một trong những nội dung chỉ thị được nhấn mạnh là tại hội năm nay sẽ nghiêm cấm mọi hình thức liền anh, liền chị ngửa nón nhận tiền. Sở đã thành lập 2 đoàn kiểm tra để tăng cường công tác kiểm tra và xử lý vi phạm. Chúng tôi cũng yêu cầu tất cả các nghệ sĩ, diễn viên chuyên nghiệp của tỉnh Bắc Ninh như Nhà hát Dân ca quan họ, Trung tâm Văn hóa tỉnh, Trường Trung cấp nghệ thuật... nghiêm cấm nhận tiền dưới mọi hình thức.

Tôi hy vọng rằng năm nay việc sẽ có chuyển biến vì chúng tôi đã làm rất quyết liệt, nhưng đó là mong muốn chủ quan của các cơ quan chức năng thôi, còn có thể chấm dứt hoàn toàn hay không thì đợi sau hội mới có thể khẳng định” - ông Nguyễn Văn Phong chia sẻ.

Còn ông Nguyễn Mạnh Hùng – quyền Trưởng phòng Văn hóa thông tin huyện Tiên Du cho biết, hội năm nay có nhiều điểm mới, đó là tại các lán hát trên đồi sẽ không được phép sử dụng loa máy mà chỉ được sử dụng âm thanh tại sân khấu và hát dưới thuyền ở mức độ cho phép vừa phải để không làm ảnh hưởng đến không gian lễ hội.

Còn hiện tượng ngả nón xin tiền thì tỉnh, huyện cũng xác định đó là một hình ảnh không đẹp, nên đã có buổi họp ký cam kết không ngả nón nhận tiền giữa 4 bên là phòng văn hóa, trung tâm văn hóa huyện, chủ tịch UBND xã, chủ nhiệm câu lạc bộ tại các làng. Với các địa điểm hát quan họ tại nhà cũng sẽ giao cho chủ nhiệm câu lạc bộ của xã và chủ nhà có một bản cam kết như vậy.

Nghệ nhân Nguyễn Năng Địch (xóm Trùng, thôn Lũng Giang, thị trấn Lim) với già nửa thế kỷ chứng kiến lễ hội Lim, cho biết: “Năm nay đã có sự thay đổi tư duy về công tác tổ chức, lễ hội sẽ không còn xu hướng thương mại hóa nữa, ví dụ như những trò cờ bạc bịp, trò chơi điện tử… đã được hạn chế tối đa. Thứ hai là việc ngả nón nhận tiền có thể sẽ không còn nữa, một phần nào đó nét đẹp truyền thống của ông bà ta đã được trả lại.

Lễ hội trước, tôi chứng kiến chuyện khách kẹp mấy tờ tiền 2.000 đồng và một tờ 200.000 đồng, khi đưa mặt 2.000 ra, người trên thuyền hát quan họ không giơ nón, nhưng khi đưa mặt 200.000 thì họ nhận ngay. Nhìn thấy điều đó mà tôi thấy đau lòng, nhưng năm nay nghe tin Ban tổ chức quyết liệt xử lý nạn này, tôi mừng vui lắm”.

Quốc Trung