Ngày xuân nhớ lại

Người phụ nữ Thái luôn là người biết làm sáng ngôi nhà của mình mỗi khi có khách. Những ngày xuân, ngày hội bản làng, người phụ nữ Thái chính là hoa ban của mùa xuân. Là hoa ban không chỉ vì vẻ đẹp mềm mại hấp dẫn trong bộ khẩu cóm duyên dáng hoặc lời ăn tiếng nói dịu dàng, mà còn là những bước uyển chuyển trong vòng xòe, đôi tay điều khiển quạt như hai cánh bướm rập rờn... Nhưng đặc biệt vẫn là thái độ ân cần tận tình và khéo léo khi có khách đến nhà.

Ngày Tết, thanh niên thường chạy rông trên đường xông vào các lễ hội hoặc tìm chỗ vui chơi đàn đúm thì cánh trung niên lại hay rủ rê đến nhà nhau nhậu nhẹt bù khú. Tôi ít khi tham gia vào những cuộc vui rượu chè vì không biết uống rượu, và cũng ngại những chỗ ầm ĩ. Nhưng Tết năm ngoái có một bạn thân chèo kéo, nể quá tôi cũng đến nhà anh gọi là họp mặt đầu xuân.

Bữa ấy có 6 thực khách không kể chủ nhà. Vợ bạn tôi mặt đỏ lựng vì hơi bếp, loay hoay hết xào lại nấu, vào bưng ra bê hỏi han khách xem còn cần gì không. Đám bạn tự coi là chỗ thân tình, hô đủ thứ yêu sách từ muối chanh, tí gừng, quả ớt, bát mắm tý hành tỏi...

Hôm ấy, vợ anh giống hệt như một "tiểu nhị" trong kiếm hiệp Tàu, líu tíu hết ra lại vào, bại cẳng. Tôi ái ngại thấy chị mướt mát gắng xoay xở để thỏa mãn các yêu sách của đám khách vô tư như đang ngồi ở quán nhậu. Tiếp đến, rượu vào lời ra như chợ vỡ, có ông lại cứ thoải mái văng ra đủ thứ ngôn từ nghe mà muốn đi rửa tai ngay lập tức. Bữa nhậu kéo dài hàng giờ đồng hồ. Tình cảnh ấy vợ bạn tôi nếu là hoa ban thì ban cũng phải héo!

Các cụ dạy, ăn tùy nơi, chơi tùy chốn. Lời dạy đó hay lắm! Đến nhà bạn mà thấy vợ bạn mặt nằng nặng đã muốn rút. Ăn uống nhà bạn là ăn với cả nhà, dù có thể vợ con bạn không ngồi cùng, chứ không phải chỗ nhậu quán xá, nhưng không phải ai cũng nhớ điều ấy.

Giữ ý quá thì thành khách sáo, nhưng tự nhiên như ruồi thì còn tệ hại hơn. Ngày xuân vào chỗ vui chơi có lẽ chúng ta cũng nên ngẫm lại những lời dạy về ứng xử của cha ông khi giao tiếp để tự nắn lại những nếp sống văn hóa cộng đồng vốn đang bị phôi phai!

Đỗ Đức