Người bệnh chết gục trên phố giữa làn sóng kỳ thị Covid-19 ở Nhật

Theo AP, chính phủ Nhật Bản đã mở một chiến dịch nhằm nâng cao nhận thức của người dân về tình hình lây nhiễm virus corona, nhưng nó chỉ có tác dụng hạn chế trong việc chống lại sự kỳ thị và trốn tránh - thứ có thể khiến những người nhiễm bệnh ngại không đi xét nghiệm hoặc tìm kiếm sự trợ giúp y tế, và cản trở cuộc chiến chống lại đại dịch.

Bị coi như tội phạm

Khi Arisa Kadono có kết quả dương tính với Covid-19 và được đưa vào bệnh viện hồi đầu tháng 4, cô chỉ được biết đến là một phụ nữ trong độ tuổi 20, đang làm việc trong ngành thực phẩm. Nhưng chẳng mấy chốc, bạn bè cô nói rằng những tin đồn vô căn cứ đang lan truyền: rằng quán bar của gia đình nơi cô làm việc là một ổ dịch; rằng cô đi ăn tối với một vận động viên bóng chày nổi tiếng, người đã nhiễm virus trước đó - mặc dù thực tế cô không hề làm điều đó; thậm chí là thông tin cho rằng cô đã trốn khỏi bệnh viện và đang làm virus lây lan.

"Cứ như thể tôi là một tên tội phạm vậy", cô Kadono nói trong cuộc phỏng vấn trực tuyến từ nhà cô ở Himeji, phía tây Nhật Bản, sau khi kết thúc 3 tuần điều trị trong bệnh viện.

Ngoại trừ việc bị sốt vào ngày đầu tiên nhập viện và mất khứu giác, cô Kadono không có triệu chứng nào khác mặc dù liên tục xét nghiệm dương tính với Covid-19. Trong khi đó, mẹ cô bị viêm phổi và cần chăm sóc đặc biệt trong thời gian ngắn ở một bệnh viện khác.

"Có rất nhiều người khác cũng phải đối mặt với sự phân biệt đối xử và thành kiến. Tôi thật sự muốn thay đổi xu hướng đổ lỗi cho các bệnh nhân của mọi người", cô Kadono nói, đồng thời cho biết quyết định lên tiếng vì bản thân mình và những người sống sót sau khi nhiễm Covid-19 khác, cũng như gia đình của họ.

Ngoài nỗi lo bị nhiễm bệnh, các chuyên gia cho rằng định kiến với những người gián tiếp dính dáng đến virus cũng bắt nguồn sâu xa từ ý nghĩ về sự tinh khiết và sạch sẽ, trong một nền văn hoá vốn từ chối bất cứ thứ gì được cho là xa lạ, ô uế hoặc rắc rối.

Những nhân viên y tế mạo hiểm mạng sống của họ để chăm sóc bệnh nhân thậm chí cũng phải chịu sự kỳ thị. Những người làm việc tại các cửa hàng tạp hoá, nhân viên giao đồ và những người làm các công việc thiết yếu khác cũng đang phải đối mặt với sự bắt nạt. Các thành viên trong gia đình họ cũng vậy.

"Tôi hiểu rằng mọi người đang sợ virus, nhưng chúng tôi đang làm việc chăm chỉ ở tuyến đầu với áp lực rất lớn. Chúng tôi cũng có gia đình mà chúng tôi phải chăm lo. Phân biệt đối xử với chúng tôi, chỉ vì chúng tôi là nhân viên y tế, khiến chúng tôi rất nản lòng", một y tá trong độ tuổi 30 chia sẻ, xin giấu tên vì lo ngại mình sẽ trở thành mục tiêu của sự kỳ thị.

Một y tá khác được một vài bà mẹ tiếp cận và yêu cầu rời khỏi công viên ở Tokyo, nơi cô đang tới chơi cùng con mình. Một số y tá không được chào đón tại các nhà hàng mà họ thường dùng bữa. Một số bị tài xế taxi từ chối phục vụ. Bộ Y tế Nhật Bản đã phải ban hành một chỉ thị yêu cầu các cơ sở mầm non phải chăm sóc con của các nhân viên y tế, sau khi một số nơi từ chối làm điều này.

Một y tá kỳ cựu ở Hokkaido cho biết mẹ của một trong số những đồng nghiệp của cô đã bị đình chỉ công tác, vì con của bà là y tá. Chồng của một đồng nghiệp khác cũng bị từ chối trong cuộc phỏng vấn xin việc vì vợ anh là y tá.

Hai y tá này được giao trọng trách chăm sóc cho bệnh nhân nhiễm Covid-19, và họ phải ở tại khách sạn để bảo vệ gia đình mình, trong khi vẫn phải làm việc trong điều kiện khó khăn mà không có thiết bị bảo hộ hay xét nghiệm đầy đủ.

Những suy nghĩ cổ hủ

"Chúng tôi hiểu nỗi sợ hãi của mọi người, nhưng các nhân viên y tế đang làm hết sức mình để ngăn ngừa lây nhiễm ở các bệnh viện. Chúng tôi cần sự ủng hộ của các bạn", ông Toshiko Fukui, người đứng đầu Hiệp hội Điều dưỡng Nhật Bản, cho biết.

"Chúng tôi không yêu cầu bất cứ điều gì đặc biệt... Chỉ cần một lời cảm ơn cũng là phần thưởng to lớn sẽ cho chúng tôi động lực để tiếp tục", ông Fukui nói thêm.

Sự phân biệt và kỳ thị với người nhiễm virus corona có thể sẽ khiến một số người nhiễm bệnh từ chối tìm kiếm sự trợ giúp y tế, khiến cho sự lây nhiễm gia tăng, nhà tâm lý học Reo Morimitsu tại Bệnh viện Chữ thập Đỏ Suwa chia sẻ với đài NHK.

Các báo cáo cho biết cảnh sát Nhật Bản tháng trước đã phát hiện khoảng một chục người chết ở nhà một mình hoặc ngã gục trên đường phố, những người sau đó cho kết quả dương tính với Covid-19.

"Virus này không chỉ lây nhiễm vào cơ thể mà còn cả tâm trí và hành vi của chúng ta, gây hại cho chúng ta và chia rẽ xã hội", nhà tâm lý học Morimitsu nhận định.

Định kiến với những người được coi là "không tinh khiết" là một di sản của văn hoá phong kiến, khi một số người Nhật làm nghề thuộc da và đồ tể được coi là không sạch sẽ. Con cháu của họ cũng phải đối mặt với sự phân biệt đối xử. Những người mắc bệnh phong cũng buộc phải sống trong sự cô lập hàng thập kỷ, dù đã có cách chữa trị.

Những nạn nhân của 2 vụ đánh bom nguyên tử năm 1945 của Mỹ, thường được biết đến với tên gọi "hibakusha", hay những người bị thương trong các vụ tai nạn công nghiệp như ngộ độc thuỷ ngân, cũng phải chịu sự phân biệt tương tự. Gần đây hơn, những người dân phải rời khỏi nơi sinh sống của họ vì thảm hoạ nhà máy điện hạt nhân Fukushima, cũng bị bắt nạt và quấy rối.

"Ẩn sau sự phân biệt với người nhiễm virus corona là ý nghĩ cho rằng người bệnh là không tinh khiết. Nỗi lo lắng ngày càng tăng và nối sợ bị lây nhiễm cũng làm tăng thêm sự phân biệt đối xử với người bị nhiễm bệnh", bà Naoki Sato, chuyên gia về tội phạm học và văn hoá Nhật Bản tại Viện Công nghệ Kyushu, nhận định.